Наманган вилоятининг Норин туманида туғилиб-ўсган Азизбек Йўлдошев ҳозирда Жанубий Кореядаги Сежонг университетининг давлат бошқаруви йўналишида 3-босқичда таҳсил олмоқда. У ЎзА саҳифаларида талабаларни чет элда ўқитишни моддий таъминлаш юзасидан фикрларини билдирди.
— Мамлакатда кўпгина соҳаларда малакали кадрлар етишмовчилиги яққол кўзга ташланмоқда. Бунинг сабаблари турлича: айрим билимга чанқоқ ёшларнинг интилиши ва изланишига ундаги моддий имкониятнинг етарли эмаслиги тўсқинлик қилади.
Маълумки, ривожланган давлатларда олий таълимни ривожлантириш учун талабаларга махсус грантлар ажратилади. Бу усул ўзини тўла оқламоқда ҳам. Демак, бизни ҳам ривожланган давлатлар тажрибасини амалда қўллашимиз вақти келди.
Шу боис талабаларни бакалаврдан кейинги таълимда магистр ва фан докторлик даражасига эга бўлишлари, илмий салоҳиятларини оширишлари учун чет эл университетларида ўқитишнинг молиявий қўллаб-қувватлаш лойиҳасини таклиф этаман.
Лойиҳани амалга ошириш учун энг аввало, соҳа ва тармоқлар бўйича квоталарни белгилаб олиш зарур. Бунда соҳадаги илмий ва малакавий кадрлар етишмовчилиги ва уларга бўлган талабни эътиборга олиш керак.
Соҳалар бўйича чет элда магистр ва докторликка ўқишни истайдиган талабгор талабаларни танлаб олишда онлайн имтиҳон тизимини яратиш ва бу имтиҳонда инсон аралашувини бекор қилиш керак. Имтиҳонларни эса икки босқичда — ёз ва қиш ойларида ўтказилиши мақсадга мувофиқ. Чунки чет элларда қабул жараёни йилда икки марта — баҳор ва куз ойларида амалга оширилади. Ёзда грант ютган талаба баҳорги семестр, қишда грант ютган талаба баҳорги семестрдан бошлаб ўқий бошлайди.
Соҳалар бўйича чет эл олий ўқув юртларини танлаб олиш ва улар билан шартнома белгилаш ҳам ушбу лойиҳанинг энг муҳим талабларидан бири. Агар талабанинг хоҳиш-истагига қараб олий ўқув юртлари белгиланса, ҳар бир университетнинг шартнома тўлови турлича бўлганлиги сабабли бу ерда нохолислик ва нотенглик ҳолати юзага келиши мумкин.
Талабаларни чет элда ўқитишни молиявий жиҳатдан таъминлаш учун фонд ташкил этилади ва ушбу фонд маблағлари ихтиёрий равишда фондга аъзо бўлган оилалар томонидан қопланади. Бунда оилаларни мажбурий тўлов қилишга ундамаслик, фонд учун ойлик тўлов суммасини олдиндан белгилаш, фондга аъзо оилалар учун имтиёзлар бериш лозим. Шуни ҳам унутмаслик керакки, фондга аъзо оилалар фарзандлари учун «Фонд грантлари» ажратилиши ва улар ўқишни тугатиб, Ўзбекистонга қайтиб келганида мутахассислиги бўйича ишга жойлаштириш таъминланиши зарур.
Фонд маблағларини қабул қилишда ҳар бир оила учун махсус ҳисоб рақам яратиш ёки банк карталари ҳисобидан «Фонд учун» белгиланган санада ечиб олинадиган автоматик тўлов тизимини яратиш, оила фарзандлари учун фонд грантини ажратишда иқтисодий прогноз асосида грант олиш учун талаб этиладиган йилни белгилаш ҳам талаб этилади. Бундан мақсад пул йиғиш эмас, балки талабанинг ҳақиқатдан ҳам чет элда ўқиши учун моддий асос бўлишига эришиш.
Фонд грантига эга бўлиш учун талаб этиладиган ҳужжатлар сонини оширмаслик керак. Талабанинг фуқаролик паспорти, ўқишга кирганлиги тўғрисида маълумотнома ва тўлов шартнома суммасини тасдиқловчи ҳужжатларнинг ўзигина етарли.
Мазкур лойиҳани амалга ошириш учун икки хил грант турини таклиф этиш мумкин. Булар — контракт пули учун грант ва чет элда яшаш учун грант. Чунки тўлиқ грант асосида қабул қилинган талабаларга контракт пулини тўлаш шарт эмас, шунинг учун улар чет элда яшаш учун грантга ариза топширишлари мумкин.
Шуни ҳам эътиборда тутиш керакки, фонд маблағлари эвазига чет элда магистрлик ва докторлик илмий даражасини олган талаба ўқишни битирганидан сўнг мажбурий 5 йил давомида Ўзбекистонда ишлаб бериши керак ва бу қонун лойиҳасига киритилиши лозим. Акс ҳолда талабанинг грант фондидан у учун ажратилган пулни қайтариши шарт эканлиги шартнома талабларида акс этмоғи керак.
Изоҳ (0)