Гарвард тиббиёт мактаби олимлари Альцгеймер касаллигига қарши дори ишлаб чиқди ва айрим беморларда аллақачон йўқолган хотираларни қайта тиклашга муваффақ бўлди. Қарийб ўн йил давом этган тадқиқот Nature илмий журналида чоп этилди. Унга кўра, миядаги мавжуд литий миқдорининг пасайиши Альцгеймер касаллигини юзага келтириши мумкин.
Тадқиқот давомида мутахассислар юзлаб инсон мияси намуналари ва жониворлар устида тажриба ўтказилди. Натижада амилоид-бета (Аβ) деб аталувчи оқсиллар литийни ўзига сингдириб, унинг мия ҳужайраларига бўлган фойдали таъсирини камайтиришини аниқлади. Бу эса нейронлар ўртасидаги алоқаларнинг бузилишига, хотира йўқолишига ва Алцгеймер аломатларининг кучайишига олиб келди.
Гарвард жамоаси бу муаммони ҳал қилиш учун литий оротат (LiО) деб номланган арзон ва хавфсиз бирикмадан фойдаланди. Бу сафар ҳайвонларда ўтказилган тажриба шуни кўрсатдики, литий препарати хотирани қайтариш, зарарланган мия тўқималарини қайта тиклаш ва касаллик ривожланишини ортга қайтаришга қодир.
Илгари олиб борилган эпидемиологик кузатувларда ҳам литий кўп бўлган ҳудудларда деменция камроқ учраши аниқланган. Масалан, Даниянинг айрим туманларида ичимлик сувида литий миқдори юқори бўлгани учун аҳолида деменция ҳолатлари анча паст бўлгани қайд этилган.
Мутахассислар буни тиббиётдаги катта ютуқ деб атамоқда. Ҳозирги кунда дунё бўйлаб 55 миллиондан ортиқ киши Альцгеймер касаллигидан азият чекади ва мавжуд даволар фақат касаллик ривожланишини секинлаштиришга ёрдам беради. Гарвард олимларининг ёндашуви эса йўқолган хотирани тиклаш имконини бериши мумкин.
Бироқ олимлар эҳтиёткорликка чақирмоқда: бу усул ҳозирча фақат сичқонларда синовдан ўтказилган, одамлар устида клиник тадқиқотлар эндигина бошланмоқда. Шунинг учун литий қўшимчасини шифокор назоратисиз қабул қилиш тавсия этилмайди.
Клиник синовлар муваффақиятли ўтса, литий оротат асосидаги препарат келгусида арзон, хавфсиз ва самарали даво сифатида бутун дунё бўйлаб миллионлаб беморларга умид бахш этиши мумкин.
Изоҳ (0)