Fitch халқаро рейтинг агентлиги томонидан 26 июнь куни Ўзбекистон суверен кредит рейтингига бағишланган навбатдаги ҳисобот эълон қилинди.
Унга кўра, Ўзбекистон суверен кредит рейтинги баҳоси 2018 йилдан бери илк бора “BB-”дан бир поғона юқорига, “BB” даражасига оширилди ва рейтинг кутилмаси барқарор даражада тасдиқланди. S&P рейтинг агентлиги 23 май куни ва Moody’s рейтинг агентлиги 13 июнь куни Ўзбекистон суверен кредит рейтинги баҳоси кутилмасини “барқарор”дан “ижобий”га оширган эди.
Натижада суверен халқаро облигацияларнинг иккиламчи бозордаги фоиз ставкалари ўртача 0,5 фоизга пасайди ҳамда давлат корхоналари (НКМК, Ўзбекнефтегаз, Ўзагросуғурта, Ўзбекинвест) ва банклари (Миллийбанк, Асакабанк, Агробанк, Микрокредитбанк) кредит рейтинглари кутилмалари ҳам “ижобий”га оширилди.
Fitch таҳлилчилари 27-29 май кунлари Тошкентга ташрифи давомида Иқтисодиёт ва молия вазирлиги, Марказий банк, Адлия вазирлиги, Миллий статистика қўмитаси ва бошқа идоралар вакиллари, шунингдек, Халқаро валюта жамғармаси, Жаҳон банки, Осиё тараққиёт банки ва Европа тикланиш ва тараққиёт банкининг вакиллари билан республикадаги макроиқтисодий ҳолат ва амалга оширилаётган ислоҳотларни батафсил муҳокама қилди.
Fitch ҳисоботига кўра, Ўзбекистон суверен кредит рейтингининг “BB” даражасигача оширилиши республикада амалга оширилаётган ислоҳотларнинг жадаллашуви ва ўрта муддатли истиқболда барқарор иқтисодий ўсиш туфайли макроиқтисодий хатарларнинг жиловланиши ва таркибий кўрсаткичларнинг яхшиланиб бориши юзасидан кутилмаларни акс эттиради.
Жумладан, энергетика тарифларини либераллаштирилиши натижасида 2024 йилда бюджет тақчиллигининг 3,3 фоизгача пасайиши ҳамда энергетика соҳасига субсидияларнинг камайиши алоҳида эътироф этилган. Fitch томонидан 2025–2026 йилларда бюджет тақчиллиги 3 фоиздан ошмаслиги ҳамда бюджет даромадларининг ошиши қўшимча фискал буфер яратиши қайд этилган.
Агентлик томонидан давлат корхоналарини ислоҳ қилиш жадаллашгани, жумладан давлат корхоналари сони қисқаргани, 18 та корхоналардаги давлат улуши Миллий инвестиция жамғармасига ўтказилгани ҳамда корхоналар бошқаруви ва мустақиллигини ошириш чораларига алоҳида эътибор қаратилган.
Fitch томонидан давлат қарзи (давлат кафолатлари инобатга олинмаган) ҳажми 2025–2026 йилларда ялпи ички маҳсулотга (ЯИМ) нисбатан 32 фоиз атрофида сақланиши прогноз қилинган. Давлат қарзининг 89 фоизи хорижий валютада бўлса-да, давлат ташқи қарзи асосан имтиёзли шартларда жалб қилинган кредитлардан иборатлиги ижобий баҳоланган.
Агентлик Ўзбекистонда 2025–2026 йилларда иқтисодий ўсишни ўртача 6,3 фоиз даражасида прогноз қилмоқда. Шунингдек, 2025 йилнинг биринчи чорагида иқтисодий ўсиш 6,8 фоизни ташкил этгани қайд этилган.
Ҳисоботда республиканинг халқаро захиралари ҳажми олтин нархининг ошиши туфайли 2024 йил якунидаги 41 млрд доллардан 2025 йил 1 июнь ҳолатига 49,7 млрд долларгача ошгани ва 2025–2026 йилларда жорий операциялар ҳисоби тўловини қоплаш даражаси 10 ойдан юқори бўлиши кутилаётгани айтилган.
Шу билан бирга, ҳисоботда Марказий банкнинг инфляция бўйича 5 фоизлик маррасига эришиш чораларини кўраётгани қайд этилган ҳамда инфляция даражаси 2026 йилда ўртача 7 фоизгача секинлашиши прогноз қилинган. Fitch томонидан депозитларнинг долларизация даражаси 2020 йил бошидаги 40 фоиздан 2025 йил март ойида 24,5 фоизга пасайгани қайд этилган. Fitch’га кўра, Ўзбекистон суверен кредит рейтинг баҳоси қуйидаги ҳолларда оширилади:
- таркибий ислоҳотлар жадаллашиши натижасида макроиқтисодий барқарорлик мустаҳкамланиши, юқори иқтисодий ўсиш сақланиши ҳамда фискал кўрсаткичларга ижобий таъсир кўрсатиши;
- паст бюджет тақчиллиги таъминланиши натижасида ўрта муддатда давлат қарзи барқарор даражада сақланиши;
- бошқарув сифати сезиларли ва барқарор равишда яхшиланиши.
Ўзбекистоннинг суверен кредит рейтинги қуйидаги ҳолларда пасайтирилиши мумкин:
- хомашё товарлари нархларининг доимий пасайиши сабабли ташқи савдо тақчиллигининг ошиши ёки пул ўтказмаларининг камайиши каби омиллар туфайли халқаро захиралар сезиларли даражада камайиши;
- паст иқтисодий ўсиш, бюджет тақчиллигининг ошиши, валюта курсининг кескин қадрсизланиши ёки давлат шартли мажбуриятларининг давлат томонидан қопланиши туфайли давлат қарзининг кескин ошиши ёки фискал буферлар камайиши.
Moody’s халқаро рейтинг агентлиги томонидан 13 июнь куни Ўзбекистон суверен кредит рейтингига бағишланган навбатдаги ҳисобот эълон қилинди. Унга кўра, республиканинг кредит рейтинг баҳоси “Bа3” (“BB-”) даражасида тасдиқланиб, рейтинг кутилмаси “барқарор”дан “ижобий”га оширилди.
Moody’s томонидан 2025 йилнинг бошидан бери 11 та мамлакатнинг суверен кредит рейтинги баҳоси ёки кутилмаси пасайтирилган ҳамда 12 та мамлакатники оширилган. Ҳисоботда Ўзбекистон суверен кредит рейтинги кутилмасининг “ижобий”га оширилиши амалга оширилаётган институционал ислоҳотлар орқали иқтисодий сиёсат самарадорлиги ва институтлар сифати яхшиланиши билан боғлиқ эканлиги таъкидланган.
S&P Global Ratings халқаро агентлиги Ўзбекистоннинг суверен кредит рейтинги прогнозини “барқарор” даражадан “ижобий” даражага яхшилаганди.
Жаҳон банки “Глобал иқтисодий истиқболлар” ҳисоботини эълон қилган эди. Ҳисоботда Европа ва Марказий Осиё учун тенденциялар, прогнозлар ва хавфлар таҳлил қилинади.
Прогнозларга кўра, Ўзбекистон ялпи ички маҳсулоти ўсиши 2024 йил охирида 6 фоизни ташкил этди.
Келгуси йиллар учун прогноз
Жаҳон банки прогнозида маълум қилинишича, Ўзбекистон иқтисодиёти 2025 йили 5,8 фоиз, 2026 йили эса 5,9 фоиз ўсади. Таъкидлаш лозим, бу — Европа ва Марказий Осиё минтақасидаги давлатлар орасида энг юқори кўрсаткичлардан бири ҳисобланади.
2024 йилнинг октябрь ойида ҳам Ўзбекистон иқтисодиёти 2025 ва 2026 йилларда мос равишда 5,8-5,9 фоиз ўсиши ҳақида маълум қилинганди.
Изоҳ (0)