3-4 апрель кунлари Самарқанд шаҳрида бўлиб ўтадиган “Марказий Осиё – Европа Иттифоқи” биринчи саммити нафақат минтақавий, балки глобал сиёсий ва иқтисодий жараёнлар учун муҳим воқеликдир. Мазкур саммит Европа Иттифоқи ва Марказий Осиё давлатлари ўртасидаги ҳамкорликнинг янги босқичини бошлаб беради.
Ўзбекистон ушбу жараёнда фаол ва ташаббускор иштирокчи сифатида алоҳида ўрин тутади. Саммит Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев раислигида ўтади. Унда Европа Кенгаши президенти Антониу Кошта, Европа Комиссияси президенти Урсула фон дер Ляйен, Қозоғистон, Қирғизистон, Тожикистон ва Туркманистон раҳбарлари иштирок этади.
Мазкур тадбир нафақат расмий мулоқотлар, балки аниқ режалар, шериклик механизмлари ва янги лойиҳаларни амалга оширишдаги йўл харитасини шакллантириш учун муҳим платформадир.
Ўзбекистон сўнгги йилларда Европа Иттифоқи билан кенг қамровли ҳамкорликни йўлга қўйди. 2022 йилда парафланган Кенгайтирилган шериклик ва ҳамкорлик тўғрисидаги келишув (Enhanced Partnership and Cooperation Agreement) сиёсий, иқтисодий, инсон ҳуқуқлари, таълим, энергетика ва инновациялар соҳаларидаги муносабатларни янада мустаҳкамлашга хизмат қилмоқда.
2023 йилда Ўзбекистон ва ЕС ўртасидаги товар айланмаси 5,8 миллиард долларга етди, 2024 йилда эса 6,4 миллиард долларгача ўсиши кутилмоқда. Мамлакатда 1000 дан зиёд Европа капиталига эга корхоналар фаолият юритмоқда. Европанинг тўғридан-тўғри инвестициялари 2022 йилда 1,2 миллиард доллардан ошиб, асосан энергетика, қишлоқ хўжалиги ва инфратузилма соҳаларига йўналтирилган.
Ўзаро манфаатли шериклик намунаси сифатида Ўзбекистоннинг бугунги кунгача бир қанча Евроиттифоқ мамлакатлари билан кенг кўламли ҳамкорлигини мисол қилиб келтириш мумкин.
Хусусан, Ўзбекистон – Италия муносабатлари агросаноат, логистика ва таълим соҳаларида ривожланмоқда. Заъфарон етиштириш бўйича қўшма лойиҳалар, саноат кооперацияси ва Транскаспий халқаро йўлак бўйича музокаралар Ўзбекистон маҳсулотларини Европа бозорига олиб чиқишни таъминлайди.
Германия Ўзбекистонни Марказий Осиёдаги асосий ҳамкор деб билиб, кўплаб трансмиллий компаниялар орқали инвестиция киритмоқда. Яшил энергетика, саноат кооперацияси ва таълим алмашинувлари – ҳамкорликнинг муҳим йўналишларидир. 2023-2024 йилларда инвестициялар ҳажми 1,3 миллиард долларга яқинлашди.
Франция билан ҳамкорлик доирасида “Veolia” компанияси Тошкентнинг иссиқлик таъминоти тизимини модернизация қилмоқда. “Alstom” трамвай лойиҳалари, “Montagne et Neige Développement” Чимёндаги тўлиқ фаслли курорт қурилиши – барчаси Франциянинг Ўзбекистонга бўлган ишончидан далолатдир. Француз Альянси фаолияти маданий алмашинувда муҳим ўрин тутади.
Испания билан муносабатлар ҳам чуқур тарихий асосга эга. Туризм, таълим, агросаноат ва фармацевтика соҳаларидаги лойиҳалар фаол ривожланмоқда. Испания университетлари билан ҳамкорлик, маданий марказлар фаолияти, бизнес-форумлар – икки халқ ўртасидаги алоқаларни янги босқичга олиб чиқмоқда.
Кутилаётган саммит доирасида транспорт, логистика, рақамли инфратузилма, экология, миграция, хавфсизлик, таълим ва туризм соҳаларида аниқ режалар шакллантирилиши кутилмоқда. Транскаспий халқаро транспорт йўлагини жадал ривожлантириш, “яшил энергетика” салоҳиятини рўёбга чиқариш, таълим алмашинуви дастурларини кенгайтириш – ушбу мулоқотнинг энг муҳим масалаларидир.
Саммит нафақат Ўзбекистон, балки бутун Марказий Осиё учун Европа билан стратегик алоқаларни чуқурлаштиришда янги даврни бошлаб беради. Ўзбекистоннинг очиқ ва прагматик ташқи сиёсат йўли, иқтисодий ислоҳотлари ва минтақавий ҳамкорликка интилиши ушбу жараёнда муҳим ўрин тутади.
Самарқанд саммити – бу расмий баёнотлар эмас, балки амалий натижалар саммити бўлиши мумкин. Уни халқаро майдондаги “Ўзбекистон бренди”ни мустаҳкамлаш, минтақавий интеграцияни ривожлантириш ва Европа билан барқарор алоқалар қуришдаги навбатдаги қадам сифатида кўриш мумкин. Бу эса нафақат бугунги, балки келажак авлодлар учун ҳам янги имкониятлар эшигини очади.
Изоҳ (0)