Нима сабабдан тўйлар мавсумида ҳиндистонлик эркаклар кўчага чиқишга қўрқишади?

Келинларни ўғирлаш баъзи халқларнинг қадимий одатларидан бири бўлган, аммо бўлажак куёвларни ўғирлаш ҳақида эшитганмисиз? Бундай ҳолат фақат Ҳиндистонда учрайди. Мамлакатнинг энг қашшоқ шарқий штати — Биҳар ҳудудида куёвлар доим хавф остида юради. Тўй мавсуми (май июнь, декабрь январь) давомида яхши даромадга ва касбга эга бўлган йигитлар кўчага чиқмасликка ҳаракат қилади. Ёш йигитларни жамоат жойида ҳам, ўз уйларидан ҳам ўғирлаб кетишлари мумкин. Ҳиндистонда қандай қилиб бундай ғайриоддий одат шаклланган? Бу ҳақда қуйида батафсил маълумот берамиз.

Азалдан Ҳинд халқларида бир одат мавжуд — келиннинг оиласи қиз учун ҳашаматли сеп тайёрлаши шарт. Бу орқали улар ўзларининг иқтисодий аҳволини яхши эканлигини намойиш қилади ҳамда бўлажак келин-куёвнинг ота-онаси билан яхши муносабат ўрнатишига асос бўлади, деб ўйлайди. Афсуски, аҳолининг аксарияти қашшоқ ҳисобланган Биҳар штатида яхши сеп (заргарлик буюмлари, қимматбаҳо нарсалар, пул) ни кам сонли оилаларгина тўплашга қодир. Ўрта синф оилалари учун сарпо миқдори 400 минг рупий (4500 АҚШ доллари) гача етиши мумкин, камбағал оилалар эса камида 100 минг рупий (1200 АҚШ доллари) тўплашлари керак бўлади. Аксарият оилалар учун ушбу сумма жуда катта миқдор бўлиб, бундай вазиятда улар кескин чора — бўлажак куёвни ўғирлаш усулидан фойдаланишга мажбур бўлади.

Қизиғи шундаки, куёвларни келиннинг оила аъзолари ўз қўллари билан ўғирлашмайди. Улар бу иш билан шуғулланадиган одамларга бевосита мурожаат қилади ёки маҳаллий газеталарда эълон беради. Ҳа, Ҳиндистонда бу нормал ҳолат саналади. Бундан ташқари, ўғирлашни амалга ошириш учун 5-6 кишига ҳақ тўлаш катта сеп йиғишдан арзонроққа тушади.

1961 йилда Ҳиндистонда қонуний равишда сеп йиғиш ва қалин пули тўлаш мажбурияти бекор қилинган бўлса-да, амалда бу одат ҳанузгача давом этмоқда. Сепи ёмон ёки камбағал оиладан бўлган келинларга куёвнинг ота-онаси ҳурматсизлик билан муносабатда бўлади, баъзан бу ҳатто зўравонлик ва келинларнинг ўлимига ҳам олиб келади. Расмий статистикага кўра, 1998-1999 йилларда сеп масаласи туфайли 12,5 мингдан ортиқ аёл ҳаётдан кўз юмган, уларнинг аксарияти айнан Биҳар штатига тўғри келади.

“Акадва шаади” — келиннинг ота-онаси томонидан мажбуран никоҳланиши режалаштирилган йигитларни шундай аташади. Келажагидан қўрққан акадва шаадиъларнинг кўпчилиги тўй мавсумида шахсий қўриқчиларни ёллайди ва кўчаларда фақат гуруҳ-гуруҳ бўлиб ҳаракатланади. Лекин бу ҳам баъзан уларни ўғирланишдан сақлаб қолмайди. Одатда ўғирлаб кетилган йигитга бўлажак келин билан бир неча кун давомида танишиш имконияти берилади ва кўпчилик бунга рози бўлиб, никоҳланади. Аммо ҳамма ҳам тақдирга тан беравермайди.

Айрим куёвлар янги қариндошларининг талабларига бутунлай қаршилик кўрсатади ва бегона қизга уйланишни истамайди. Бундай ҳолларда жиноятчилар уларни оч қолдириш ёки бошқа йўллар билан қийнай бошлайди. Тўй маросими пайтида эса куёвнинг қочиб кетишини олдини олиш учун уни таёқ билан орқадан уриб туришади ёки оёқларини занжир билан боғлаб қўйиш ҳолатлари ҳам учрайди.

2009 йилда Ҳиндистонда 1337 нафар йигитлар, 2013 йилда эса 2529 та потенциал куёвлар ўғирланган. Бу кўрсаткич тобора ошиб, куёв ўғирлаш одати камбағал аҳоли қатлами орасида оммалашиб бормоқда. Энг ажабланарлиси, бу анъана шафқатсиз бўлишига қарамай, Ҳиндистонда ажрим статистикаси пастлигича қолмоқда. Зўрлик билан никоҳланган эркаклар узоқ давом этадиган ва катта молиявий зарар кўрадиган ажрим жараёнидан қочиш учун кўпинча оилада қолишни афзал кўрмоқда.

Бугунги кунда Ҳиндистонда демографик мувозанат ҳам бузилган: ҳозирда аёллар сони эркакларга нисбатан анча юқори. Шу сабабли ҳар бир туғилган ўғил айниқса қашшоқ оилалар учун ниҳоятда қадрли шахсга айланмоқда. Натижада камбағал оилалардан чиққан аёллар қиз фарзанд кутаётган бўлса, тўхтатиш ҳолатлари ҳам учрамоқда. Сабаби эса оддий: улар келажакда қизларига сеп йиғишга қодир эмас…