Ўзбекистонда 2024 йилда таълим муассасаларида болага жисмоний зўравонлик қилгани ҳамда ўз касбий фаолиятига совуққонлик билан қарагани учун 7 нафар ходим маъмурий жавобгарликка тортилгани маълум қилинди.
Келтирилишича, Олий Мажлис Сенатининг бешинчи ялпи мажлисида Бола ҳуқуқлари бўйича вакилнинг бола ҳуқуқлари тўғрисидаги қонунчиликка давлат органлари томонидан риоя этилиши ҳолати ҳақидаги маърузаси кўриб чиқилди.
Унда 2024 йилда Бола ҳуқуқлари бўйича вакил номига Ўзбекистон ва хорижий давлатлар фуқаролари ҳамда омбудсманлари, жамоат ташкилотлари ва бошқа юридик шахслардан 1064 та мурожаат келиб тушгани айтилди. 2023 йилга нисбатан солиштирганда ушбу кўрсаткич 2,4 бараварга ошган.
Ўтган йили Бола ҳуқуқлари бўйича вакил ва унинг котибияти ходимлари томонидан бола ўз ихтиёри билан чиқиб кета олмайдиган муассасаларга мониторинг шаклидаги жами 31 та ташриф амалга оширилган. Шу даврда улар 46 та фуқаролик, жиноят ва маъмурий ишлар юзасидан судларда кузатувчи сифатида иштирок этилган.
Қайд этилишича, Бола ҳуқуқлари бўйича вакил номига келиб тушган мурожаатларни ўрганиш ҳамда бола ҳуқуқлари соҳасидаги қонунчиликда мавжуд муаммолар таҳлили натижасида давлат органлари ва ташкилотларга 40 та таҳлилий ахборот киритилган ҳамда мутасадди идоралар билан ҳамкорликда 3 та қонун лойиҳаси ишлаб чиқилган.
Мурожаатлар таҳлили ва мониторинг фаолияти асосида давлат органлари томонидан бола ҳуқуқлари ва қонуний манфаатлари бузилишига йўл қўйилгани юзасидан таъсир чоралари орқали муносабат билдирилган. Бунда бола ҳуқуқлари бўйича вакил томонидан жами 36 та огоҳлантириш, тақдимнома, хулоса ва суд ҳужжати устидан протест келтириш тўғрисида илтимосномалар киритилган.
Мурожаатларни ўрганиш натижасида аниқланган болаларга нисбатан содир этилган зўравонлик ҳолатлари юзасидан 14 та жиноят иши ҳамда 18 та маъмурий иш қўзғатилган.
Таълим муассасаларида болага жисмоний зўравонлик қилгани ҳамда ўз касбий фаолиятига совуққонлик билан қарагани учун 7 нафар ходим маъмурий жавобгарликка тортилган. Болаларга нисбатан қилган қўпол хатти-ҳаракатлари учун 22 нафар ходимга нисбатан интизомий жазо қўлланилган.
Шунингдек, Интернет тармоғи мониторинги давомида аниқланган ўғил-қизлар ҳуқуқларининг бузилишига оид 83 та ҳолат мутасадди давлат органлари билан ҳамкорликда текширилиб, болаларга нисбатан содир этилган зўравонлик ҳолатлари юзасидан 15 та жиноят иши ҳамда 9 та маъмурий иш қўзғатилган.
Бундан ташқари, “Инсон” ижтимоий хизматлар марказлари билан ҳамкорликда 87 та ҳолат юзасидан ҳудудлардаги боланинг ижтимоий психологик вазияти баҳоланиб, 11 нафар болага васий ёки ҳомий тайинланиши таъминланган.
Бола ҳуқуқлари бўйича вакил номига мурожаатлар ва ҳамкор ташкилотларнинг сўровлари асосида хорижда ота-онаси қарамоғидан маҳрум бўлган 52 нафар боланинг Ўзбекистонга қайтарилишига эришилган.
Мактабгача ва мактаб таълими вазири Ҳилола Умарова 6 март куни давлат ва нодавлат мактабгача таълим тизими масъуллари билан учрашувда болаларга ҳар қандай шаклда куч ишлатиш, уларни турли усулларда жазолаб тарбиялаш асло мумкин эмаслигини айтганди.
Таълим муассасаларида болаларга нисбатан зўравонликка йўл қўймаслик
2024 йил 14 ноябрда “Болаларни зўравонликнинг барча шаклларидан ҳимоя қилиш тўғрисида”ги қонун қабул қилинганди. Қонун 2025 йил 15 майдан кучга киради. Унда болаларни зўравонликнинг барча шаклларидан ҳимоя қилиш бўйича умумий ва индивидуал чора-тадбирлар белгилаб берилган.
Қонунда белгиланишича, таълим муассасаларида интизомий жазо чоралари сифатида зўравонликнинг ҳар қандай шаклларини, шу жумладан жисмоний жазоларни ва бошқа шафқатсиз ёки қадр-қимматни камситувчи муомала ва жазо турларини қўллашга йўл қўйилмайди.
Таълим муассасаларида болаларга нисбатан ва болалар ўртасида зўравонликнинг, шу жумладан таъқиб этишнинг (буллингнинг) олдини олиш, шунингдек зўравонликни қўллаш фактлари юзасидан тегишли чора-тадбирлар кўриш бўйича дастурлар ва механизмлар жорий этилади. Болаларга нисбатан зўравонликнинг олдини олиш учун масъул бўлган шахслар тайинланади.
Болаларни зўравонликдан ҳимоя қилиш мақсадида таълим муассасаси раҳбарияти болаларга нисбатан зўравонлик содир этилишига имкон берувчи сабабларни ва шарт-шароитларни бартараф этиш, таълим муассасасида инсон ҳуқуқлари ва қадр-қимматини ҳурмат қилишга асосланган, зўравонликдан холи бўлган муносабатларни шакллантириш, хавфсиз ва ижобий психологик муҳитни ташкил этиш ҳамда таъминлаш чораларини кўриши шарт.
Болаларни зўравонликдан ҳимоя қилиш мақсадида таълим муассасаси ходимлари таълим олувчилар, ота-оналар, педагогик жамоанинг аъзолари билан мулоқот қилишда таълим муассасасининг ички тартиб-қоидаларига, педагогик одоб-ахлоқ қоидаларига қатъий риоя этиши, барча таълим олувчиларга тенг муносабатда бўлинишини таъминлаши, синфдаги психологик муҳитни баҳолаши ва яхшилаши, таълим олувчилар билан суҳбатлар ўтказиши ҳамда ота-оналарга маслаҳатлар бериш учун психологлар ва психолог инспекторлар билан яқин ҳамкорликни таъминлаши шарт.
Дарвоқе, Ўзбекистонда таълим олувчиларга нисбатан зўравонликка мойиллиги мавжуд педагог кадрларни аниқлаш ва уларга психологик ёрдам бериш механизмларини жорий этиш режалаштирилмоқда.
Изоҳ (0)