Афғонистонда опиум нархи кескин кўтарилиб, мамлакатнинг амалдаги ҳокимияти 2022 йилда гиёҳванд моддаларни тақиқлаганидан бери ўн баравар ошди. Бу ҳақда Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Гиёҳванд моддалар ва жиноятчилик бўйича бошқармаси (UNODC) хабар берди.
БМТ агентлигига кўра, уч йил аввал атиги 75 доллар турган бир килограмм опиум нархи 2023 йилда 750 долларга етди, бу эса кўкнори етиштириш ва ишлаб чиқаришнинг пасайишини қоплади. Чекловларга қарамай, Афғонистон Колумбия ва Мьянма билан бир қаторда жаҳон опиум савдосидаги асосий ўйинчи бўлиб қолмоқда.
2021 йилдан бери героин ва афюннинг мусодара қилинган миқдори 50 фоизга камайган бўлса-да, БМТнинг Гиёҳвандлик ва жиноятчилик бўйича бошқармаси (UNODC) нархларнинг кескин ошиши гиёҳванд моддалар савдосига жиддий таъсир кўрсатмаганидан огоҳлантирмоқда. Аксинча, фойда энди ноқонуний бозорда ҳукмронлигини давом эттираётган йирик савдогарлар ва уюшган жиноят тармоқлари қўлида тўпланмоқда.
Афғонистонда гиёҳванд моддалар савдоси жуда даромадли ноқонуний фаолият бўлиб қолмоқда. Даромадлар трансмиллий уюшган жиноят гуруҳларига йўналтирилиб, Афғонистон, минтақа ва ундан ташқарида беқарорликни келтириб чиқармоқда, дейди UNODC ижрочи директори Гада Вали.
Агентлик ҳисоб-китобларига кўра, 2022 йил охирида Афғонистоннинг опиум захиралари 13,2 минг тоннани ташкил этган. Бу 2027 йилгача глобал талабни қондириш учун етарли. Опиум етиштириш камайишидан олдин бу захиралар 4,6 миллиард доллардан 5,9 миллиард долларгача баҳоланган. Бу 2023 йилда Афғонистон иқтисодиётининг деярли тўртдан бир қисмини ташкил этган.
Нархлар юқори бўлишига қарамай, бир пайтлар опиум етиштириш билан кун кечирган деҳқонлар молиявий жиҳатдан қийналмоқда. UNODC ҳисоб-китобларига кўра, йирик савдогарлар ва экспортчилар қолган опиум захираларининг тахминан 60 фоизига эгалик қилади, фақат 30 фоизи фермерлар қўлида.
Илгари афюн етиштирган фермерларнинг аксарияти, эҳтимол, оғир молиявий қийинчиликларни бошдан кечирмоқда, дея огоҳлантирди БМТ агентлиги ва кўкнори етиштиришга қайтишнинг олдини олиш учун барқарор иқтисодий муқобиллар зудлик билан зарурлигини таъкидлади.
Опиум таъминоти қисқарар экан, UNODC бу танқислик харидорлар ва контрабандачиларни жамоат саломатлигига янада катта хавф туғдирувчи фентанил каби синтетик опиоидларга йўналтириши мумкинлигидан хавотир билдирмоқда.
Ташкилот контрабанда тармоқларига қарши кураш билан бирга, Афғонистон деҳқонлари учун муқобил тирикчилик манбаларини яратишга сармоя киритишни ҳам ўз ичига олган халқаро ҳамкорликда ҳаракат қилишга чақирмоқда. Бу узоқ муддатли барқарорликни таъминлашга ёрдам бериши мумкин.
Изоҳ (0)