“Банклардаги омонатларни ҳимоя қилиш кафолатлари тўғрисида”ги қонун 18 февралдан кучга кирди.

Қонун жисмоний шахсларнинг, шу жумладан якка тартибдаги тадбиркорларнинг, шунингдек юридик шахсларнинг банклардаги омонатларини кафолатлаш соҳасидаги муносабатларни тартибга солади. Қонун билан Омонатларни кафолатлаш агентлиги ташкил этилди — банк тизимидаги барқарорликни таъминлаш учун янги институт иш бошлайди. Банк, шу жумладан микромолия банки ва қонунчиликка мувофиқ ташкил этилган оралиқ банк лицензия берилган пайтдан эътиборан кафолатлаш тизимининг иштирокчисига айланади.
Бир банкда бир омонатчига тўланадиган компенсация қуйидаги миқдорни ташкил этади:
- кафолатлаш объекти қолдиғининг тўлиқ ҳажмини, агар унинг миқдори 200 миллион сўм ёки ундан кам бўлса;
- 200 миллион сўмни, агар кафолатлаш объектининг қолдиғи 200 миллион сўмдан кўп бўлса.
Марказий банкнинг маълум қилишича, бу талаб банкка қўйиладиган янги омонатларга нисбатан қўлланилади. Агар фуқароларнинг банкларда янги қонун кучга киргунга қадар қўйган муддатли ёки жамғарма омонати бўлса, омонатлар миқдоридан қатъи назар тўлиқ кафолатланади.
Халқаро тажрибада бу қиймат қуйидагича:
- Россия – 14,300 доллар (186 млн сўм);
- Украина – 20,000 доллар (260 млн сўм);
- Молдова – 10,700 доллар (139 млн сўм);
- Беларусь – 10,000 доллар (130 млн сўм);
- Сербия – 16,000 доллар (208 млн сўм);
- Чехия – 13,000 доллар (169 млн сўм);
- Словакия – 14,000 доллар (182 млн сўм);
- Литва – 15,000 доллар (195 млн сўм);
- Эстония – 18,000 доллар (234 млн сўм);
- Болгария – 17,000 доллар (221 млн сўм);
- Руминия – 15,500 доллар (202 млн сўм).
Эндиликда банк мижозлари омонатларини қайтариш учун 3 ойлаб кутмайди. Омонатни қайтариш муддати 83 кундан 7 кунгача камайтирилади. Яъни, агентлик тугатилаётган банк омонатчиларининг камида тўртдан уч қисмига компенсацияларни олиш имкониятини қуйидаги муддатларда таъминлаши шарт:
- 2025 йил 1 январдан бошлаб – кафолатлаш ҳодисаси юзага келган санадан эътиборан 20 иш куни ичида;
- 2026 йил 1 январдан бошлаб – кафолатлаш ҳодисаси юзага келган санадан эътиборан 15 иш куни ичида;
- 2027 йил 1 январдан бошлаб – кафолатлаш ҳодисаси юзага келган санадан эътиборан 7 иш кунида.
Юридик шахслар ва тадбиркорлар учун кафолат — илгари фақат фуқароларга татбиқ этилган кафолат эндиликда бизнес учун ҳам амал қилади. 99,7 фоиз омонатчиларнинг маблағлари тўлиқ ҳимояланади.
2024 йилнинг август ойида омонатларни тўлиқ кафолатлаш тизимидан воз кечилиши мумкинлиги айтилганди. “Банклардаги омонатларни ҳимоялаш кафолатлари тўғрисида”ги қонун Қонунчилик палатаси томонидан 2024 йил 18 октябрда қабул қилиниб, Сенат томонидан 2025 йил 24 январда маъқулланганди.
Изоҳ (0)