payme: нима учун тўлов иловалари шахсни тасдиқлашни сўрайди?

payme тўлов тизими вакиллари иловада идентификациядан ўтиш нега муҳимлиги ва бу фойдаланувчиларга қандай афзалликлар бериши ҳақида сўзлаб беришди.

Рақамли тўловларда хавфсизлик танлов эмас, балки заруратдир. Ҳар куни банк иловалари ва финтех хизматлари орқали миллионлаб транзакциялар амалга оширилади ва уларнинг сони тобора ошиб бормоқда. KPMG маълумотларига кўра, 2027 йилга келиб Ўзбекистонда нақд пулсиз тўлов ва ўтказмалар ҳажми икки баравар кўпаяди. Шу билан бирга, фирибгарлар ҳам янги усулларни ўйлаб топмоқда. Шунинг учун финтех компаниялари мижозларини идентификациядан ўтказишга интилмоқда.

Нега шахсни тасдиқлаш одатий талабга айланмоқда?

Идентификациядан ўтмаган онлайн хизмат фойдаланувчилари фишинг ва хакерлик ҳужумлари олдида заиф бўлади. Бугунги кунда пул ўғирлашнинг ўнлаб усуллари мавжуд бўлиб, фирибгарлар янгидан янги йўлларни ўйлаб топмоқда. Шу сабабли дунё бўйлаб молия институтлари “Ўз мижозингни бил” (KYC – Кноw Ёур Customэр) тамойилига амал қилади. Бу усул кибержиноятлар ва ноқонуний операцияларнинг олдини олишга ёрдам беради.

KYC жараёнида онлайн хизматлар мижоз ҳақиқий шахс эканига ишонч ҳосил қилади. Фойдаланувчи идентификация вақтида паспорт, ID-карта ёки ЖШШИР маълумотларини киритади, шунингдек, юзини сканерлайди. Ушбу маълумотларнинг ҳақиқийлиги давлат хизматлари базаларида текширилади. Шахсни тасдиқламаган фойдаланувчилар иловадан фойдаланишда давом этиши мумкин, аммо транзакция ва айрим функцияларда чекловлар бўлади. Кўплаб хизматлар барча мижозларини идентификациядан ўтказишга ҳаракат қилади, чунки анонимликни йўқ қилиш фирибгарликка қарши курашда самарали ёрдам беради.

Шахсни тасдиқлаш тизими мессенжерлар, ижтимоий тармоқлар ва интернет дўконларда ҳам ишлатилади. Бироқ финтех хизматларида хавфсизлик айниқса муҳим, чунки бу ерда гап фойдаланувчиларнинг пуллари ҳақида кетмоқда. Шу сабабли идентификация жараёни ҳужжатлар ва биометрик текширувларни ўз ичига олади, замонавий технологиялар эса буни автоматик ва тез бажариш имконини беради.

Бу фойдаланувчиларни қандай ҳимоялайди?

Фирибгарликнинг энг кенг тарқалган усулларидан бири – бошқа қурилмадан иловага кириб, маблағларни учинчи томон ҳисобрақамига ўтказиш. Идентификация тизими бунинг олдини олишга ёрдам беради. Янги смартфондан киришда фойдаланувчи юзни сканерлаш орқали шахсини тасдиқлаши керак (бу аутентификация деб аталади), акс ҳолда тизим киришни блоклайди. Шунингдек, шубҳали ҳаракатлар аниқланса, қўшимча тасдиқлаш талаб қилинади. Бу йўл билан, агар фойдаланувчи телефонини йўқоца, унинг аккаунтидан фойдаланиш ва маблағларини ўғирлаш анча қийинлашади.

Молиявий саводхонлик ва рақамли хавфсизлик асосларини ўргатадиган Finlit.uz лойиҳаси доирасида Марказий банк фойдаланувчиларга рақамли маконни яхшироқ тушунишга ва молиявий хизматларга ишонишга ёрдам бериш бўйича фаол иш олиб бормоқда. Ўзбекистон аҳолиси идентификация жараёни билан ҳали етарлича таниш эмас. Биз унинг афзалликларини тушунтириш муҳим деб ҳисоблаймиз", дейди Ўзбекистон Республикаси Марказий банкининг Молиявий саводхонлик ва оммабопликни ошириш департаменти директори Дилбар Абдуғаниева.

Идентификациядан сўнг қандай имкониятлар очилади?

payme топ менежери Станислав Сквирскийнинг айтишича, мижозларнинг шахсини тасдиқлаши ҳам хизматга, ҳам фойдаланувчиларга ёрдам беради.

"Хизмат учун бу хавфсизлик, қулайлик ва шахсийлаштирилган молиявий экотизим яратишнинг асосий қисми. Одамлар учун эса пулларининг ҳимояси ва идентификациядан кейинги қўшимча имкониятлар", дейди Сквирский.

paymeъдаги идентификация ҳисобингиз хавфсизлигини оширибгина қолмай, янги имкониятлар ҳам очиб беради:

• Кредит олиш янада енгиллашади – сервис кредит тарихингизни ва тўлов қобилиятингизни дарҳол текшириши мумкин. Банкдан кредит олиш учун ҳужжат тўплаш шарт эмас, уни бевосита payme орқали расмийлаштириш мумкин.
• Маълумотларни қайта киритиш шарт эмас – идентификациядан ўтган фойдаланувчилар давлат хизматлари марказидан маълумотнома олишлари, ЙҲХББ жарималари ҳақида билдиришномаларга обуна бўлишлари ва тўловларни амалга оширишлари мумкин.

Ҳозирда payme ойига 4,2 миллиондан ортиқ мижозга хизмат кўрсатмоқда. 2024 йилда фойдаланувчилар қарийб 43,7 триллион сўмга 159 миллиондан ортиқ P2P ўтказмаларини амалга оширишди. Мажбурий идентификация хизматни янада хавфсиз ва қулай қилишга ёрдам беради.

Келажакда идентификациянинг аҳамияти янада ортади, технологиялар эса жараённи янада соддалаштиради. Фойдаланувчи шахсини бир марта тасдиқласа, кейинчалик янги смартфонда тез аутентификациядан ўтиши мумкин бўлади. Бу вақтни тежашга ва хизматлардан қулай фойдаланишга ёрдам беради.

Реклама ҳуқуқи асосида.