Хитойнинг узоқ ғарбий Шинжон минтақаси АҚШ санкцияларига қарши туриш ва “Бир камар, бир йўл” ташаббуси доирасидаги ўз ролини мустаҳкамлаш мақсадида Покистон ва Марказий Осиё давлатлари билан яқинроқ алоқалар ҳамда трансчегаравий ҳамкорликка интилмоқда.
South China Morning Post (СCМП) га кўра, Шинжон-Уйғур мухториятидаги Хитой ва Покистонни боғлайдиган ягона чегара ўтиш жойи Хунжераб порти 1 декабрдан тўлиқ йиллик фаолиятини бошлади. Чегара пункти авваллари ноқулай об-ҳаво туфайли декабрдан мартгача ёпилган.
Sinxua давлат ахборот агентлиги маълумотларига кўра, жорий йилнинг апрель ойидан октябригача порт орқали 11 мингдан ортиқ транспорт воситаси ва 40,9 минг тонна юк ўтган, бу ўтган йилнинг шу даврига нисбатан мос равишда 42,6 фоизга ва 72,7 фоизга ўсган.
26 ноябрь куни Шинжон расмийлари қўшни Қозоғистоннинг Жетису вилоятидаги ҳамкасблари билан мувофиқлаштириш механизми доирасида биринчи учрашув ўтказди ва трансчегаравий туризм бўйича меморандум имзолади.
Хитой ва Қозоғистон ўртасидаги Хоргос порти яқинида ўтказилган учрашувда инфратузилма, бозорни тартибга солиш, ўсимликлар ва ҳайвонлар карантини, жиноятчиликка қарши биргаликда курашиш каби мавзулар ҳам кўриб чиқилди.
Ҳудудда трансчегаравий ҳамкорлик маркази ҳам жойлашган — бу Хитойнинг ҳар қандай давлат билан биринчи бу турдаги марказидир. Ҳар икки давлат фуқаролари визасиз савдо қилиш ва ишбилармонлик музокараларини олиб бориш учун чегарани қамраб олган марказга киришлари мумкин. Ҳар бир ташриф буюрувчи марказдан кунига 8000 юан (1104 АҚШ доллари) бўлган божсиз маҳсулотлар билан чиқиб кетиши мумкин.
Учрашувда Шинжон губернатори Эркин Тунияз минтақа Жетису билан савдо, туризм, хавфсизлик ва қишлоқ хўжалиги каби соҳаларда ҳамкорликни яхшилашни интиқлик билан кутаётганини айтган.
Шанхай Ижтимоий фанлар академиясининг Марказий Осиё бўйича олими Ли Lifanга кўра, “Хитой Ғарб томонидан бир оз четга сурилгани сабабли, унга Марказий Осиё давлатлари билан алоқа ўрнатиш ижобий натижалар беради”.
Шинжоннинг бир қанча расмийлари, жумладан Туниёз ҳам АҚШ санкцияларига дуч келган. 2021 йил охирида АҚШ Конгресси мажбурий меҳнат билан ишлаб чиқарилган деб тахмин қилинган Шинжон маҳсулотларини импорт қилишни тақиқловчи Уйғурларнинг мажбурий меҳнатини олдини олиш тўғрисидаги қонунни қабул қилган эди.
Шинжон расмийлари, шунингдек, Канада, Буюк Британия ва Европа Иттифоқи томонидан ҳам санкцияларга учраган.
2020 йилда Хитой Марказий Осиёнинг бешта давлати: Қозоғистон, Қирғизистон, Тожикистон, Туркманистон ва Ўзбекистон билан мулоқот механизмини ўрнатган эди.
Ўшандан бери олти давлат ТИВ раҳбарлари ҳар йили учрашиб келади. 1 декабрь куни бўлиб ўтган сўнгги учрашувида улар логистика, савдо, сармоя, тоғ-кон саноати, қишлоқ хўжалиги ва хавфсизлик каби соҳаларда ҳамкорликни кенгайтиришга келишиб олди.
Ли Шинжонни Хитойнинг Марказий Осиё давлатлари билан глобал савдони йўлга қўйиш бўйича “Бир камар, бир йўл” режаси доирасида боғловчи “кўприк” ва “локомотив” деб таърифлади.
“Шинжонда ишлаб чиқарилган Хитой маҳсулотлари Марказий Осиёга бемалол етиб бориши мумкин”, деди Ли.
Шинжон ҳукумати маълумотларига кўра, минтақа ва Марказий Осиё давлатлари ўртасидаги умумий импорт ва экспорт қиймати 2023 йилда 283,67 миллиард юанни ташкил этган, бу ўтган йилга нисбатан 50 фоизга кўп.
Шу билан бирга, Ли Хитой ва Марказий Осиё давлатлари ўртасидаги иқтисодий алмашинувлар тез ривожланмаслигидан огоҳлантирган, чунки ҳар икки томон ҳам Ғарбнинг иккинчи даражали санкцияларидан қочишга ҳаракат қилмоқда.
“Дональд Трамп лавозимга киришар экан, олдинда жуда кўп ноаниқликлар бўлади”, дейди у.
Унинг аниқлик киритишича, иқтисодий алоқаларнинг тўлиқ ривожланиши Хитой-АҚШ муносабатлари яхшиланганда ва, эҳтимол, Россия-Украина можароси тугаши билан содир бўлиши мумкин.
Изоҳ (0)