“Дарё” Ўзбек операсининг “қироли”, Ўзбекистон халқ артисти Рамиз Усмонов билан Ўзбекистон давлат академик театрида суҳбат ташкиллаштирди. Суҳбат аввалида Рамиз Усмонов “Дарё” мухбирига академик театрни таништирди, ундаги ҳар бир залнинг тарихи ва безаклари ҳақида батафсил сўзлаб берди. Залларнинг ҳар бирига 12 та вилоят номи берилгани ва безаклари ҳам шунга уйғунлаштирилганини айтиб ўтди.
— Суягингиз шу театрда қотган. Томошабинлар сизни фақат опера эмас, бошқа амплуада ҳам кўрганми?
— Тошкентга энди келган йилларим санъаткор эканлигимни айтиб, кимнинг этагини тутай деб танишлардан сўраб-суриштирганимда, Эҳсон Осмонов деган клипмейкер бор, шу одам билан ишла дейишганди. Ёдингизда бўлса, “Ташморя”да клиплар олганмиз, салкам 20 йил аввал эди. Ўшанда 20 ёш эдим. Эстрада жанрида ҳам ижод қилганман, албатта. Опера ижро қилганим билан барибир ўзбекмиз, ўзбекча қўшиқлар ҳам ижро этамиз, қалбимизда ўзбек ашулаларининг ўрни бошқача. Яширмайман, тўйларга ҳам чиққанман. Лекин у тўйлар бошқача эди, ҳаммаси жонли бўларди, орқада камида 10 та профессионал мусиқачи ўтирарди.
— Оддий қилиб айтганда, хонандаларнинг тирикчилиги тўйдан. Опера ижрочилариники-чи?
— Жиддий савол бўлди. Тўйда хонандаларнинг “биррови” умуман бошқа нарх. Мен 100 фоиз ишонч билан айтаман, опера хонандалари тўйга бормайди. Театрда ишлайди. Лекин бу соҳада қийналиб, халқ қулоғида бўлган вокал йўналишидаги 1-2 та қўшиқни замонавий ёзиб олиб, тўйга чиқиб кетганлар ҳам бор. Биласиз, жанрлар ичида энг мураккаби бу — опера. Бутун жаҳон тан олган санъат бу. Мен бошқа соҳаларни ёмонламоқчи эмасман, ўзим мақом, миллий ашулачиларни эшитиб катта бўлганман.
— Лекин ишдан ташқари асосий тирикчилик қаердан?
— Ўзим шу театрга раҳбар бўлганимдан кейин бир нарсага ҳаракат қилиб келяпман. Бу ҳам бўлса ёшларни, халқ артистларини чет давлатларга шартнома асосида юбориб, келишилиб, икки тараф ҳам розилигида концертлар берилсин, санъаткорларимиз ижод қилсин ва албатта, ҳужжатда ёзилган миқдорда ўзининг гонорарини олсин. Ҳозир бунга имконият кўп, ҳеч ким қаршилик қилмайди. Ўнта ўзбек борсин, ўнта эмас, 15 та борсин — марҳамат, эшиклар очиқ.
Сўнгги йилларда театр атмосфераси яхши тарафга ўзгарди. Ҳозир театрда 800 киши ишлайди, чет элга чиқилганда 120-150 та одам чиқади. Шунча одамни бошқаришни ўзига яраша қийинчилиги бўлади. Гастрол сафарларига доим фақат бир жамоа боравермайди, алмашиб турилади — шундагина ижод бўлади.
30 сентябрдан 7 октябргача Истанбул ва Анталя шаҳрига гастрол сафаримиз бор. Президентимизнинг 2021 йилдаги “Опера ва балет санъати тўғрисида”ги қарори чиққанидан сўнг театримиз бутун жаҳонни айланиб, санъатимизни кўрсатиб келяпти. Шу йил март ойида Бишкек шаҳрида “Майсаранинг иши”ни қўйдик, бир кундан сўнг гала-концерт бердик. Қирғиз халқи ўзбек театри қадимийлигини, ўзбек санъаткорлари эса юқори ўринларда туришини тан олди. Корея, Хитой каби ривожланган давлатларни ҳам лол қолдириб келяпмиз.
— Яқин кунларда театрда қандай янгиликларни кўришимиз мумкин?
— 12 сентябрда катта премьера — “Евгений Онегин”ни тақдим этдик. Халқдан таклифлар тушгач, театримизда шу спектаклни саҳналаштиришни хоҳладим ва россиялик саҳналаштирувчи режиссёр, либослар бўйича дизайнер, чироқ усталарини таклиф қилдим. Хор артистлари ўзимизнинг ўзбек йигит-қизлар бўлади. Биргаликда ишласак, бу спектакл узоқ йиллар яшайди, деб ўйлайман.
Авваллари кўпгина жаҳон театрлари бу спектаклни қўйишга қўрққан, сабаби ҳақиқатан драматургияси ва ижро тарафлама қийин бўлган. Бизда шароит яхшилиги, овозлар етарлилиги, оркестр зўрлиги туфайли бу асарни саҳналаштиришга қарор қилдик.
— Ўзбекистонда опера эшитувчилар сони кўпми? Шахсий фикрингиз?
— Албатта, охирги 10 йилда анча силжиш бўлди — тингловчилар сони ошди. Театрга, биласиз, романтик инсонлар келади. Спектаклда ҳар 30-40 дақиқадан кейин танаффус бўлади, шунда одамлар театр балконига чиқиб шаҳарнинг тунги манзарасидан завқ олади.
— Сиз пулга хизмат қиласизми ё пул сиз учунми?
— Инсон агар пул учун ниманидир кўзласа, у одам ҳеч нимага эришолмайди. Отам раҳматли “Ўғлим, сен пулни қувма, пул сени қувсин” дерди. Оиламиз катта, 11 фарзандмиз, мен энг кичигиман. Жиззахдан Тошкентга жуда эрта — 5-синфда ўқиб юрган кезларим келганман, келгач ота-онам меҳрига зор бўлганман. Ўйлайманки, инсон пулга хизмат қилиши керак эмас.
— Сизнинг ҳаёт йўлингиз ҳақида спектакл қўйилса, уни қандай номлаган бўлардингиз?
— Ҳаётимни сарҳисоб қилса, бир спектакл қўйса бўлади, албатта. Уни “Ҳаёт ва ҳақиқат” дея номлардим. Сабаби жуда кўп қийинчиликларни кўрдим ва фақат меҳнат ҳамда ҳақиқат билан шу кунларга етиб келдим. Бу ҳақиқат. Ёшлар буни билишини хоҳлайман, қийинчиликдан қўрқиш керак эмас.
— Ҳаётингиз давомидаги энг қадрли совға?
— Мен учун энг қадрли совға — Аллоҳ берган фарзандларим. Ҳеч қачон бировдан совға кутмайман. Инсон бахтидан ортиқ яна қандай совға бўлиши мумкин? Бир қизим ва икки ўғлим бор, миллион-миллион пуллар бўлса-ю, аммо фарзандларим соғ бўлмаса, у пуллар менга керакмас.
Рамиз Усмонов билан тў лиқ суҳбатни қуйида томоша қилишингиз мумкин.
Изоҳ (0)