Россия ҳудудида сўнгги бир неча ой ичида Марказий Осиёдан келган меҳнат муҳожирларини мамлакатдан депортация қилиш ва уларга чекловлар жорий қилиш кучайган. Бу ҳақда IntelliNews нашри таҳлилий мақола эълон қилди.
Манбада айтилишича, мигрантларга нисбатан эълон қилинган “қувғин” сўнгги ойларда тобора инкор этиб бўлмайдиган ҳолга айланиб бормоқда. Россия, ҳаттоки “уруш иқтисодиёти” корхоналарига жиддий муаммо олиб келиши мумкин бўлган ўткир ишчи кучи танқислиги ҳолатига қарамай, қимматли ресурс бўлган марказий осиёлик муҳожирларни мамлакатдан ҳайдаб чиқаришда давом этмоқда.
Маълумки, жорий йилнинг март ойида Crocus City Hall савдо мажмуасида тожикистонлик тўрт нафар қуролли шахс томонидан даҳшатли теракт содир этилган эди. Шундан сўнг мамлакатда ксенофобия тўлқини кучайиб, мигрантларга нисбатан норозилик очиқча тус олган.
Февраль ойида IntelliNews нашри Брюс Панниэрнинг Россиядаги ўзбек муҳожирлари ҳақидаги мақоласини чоп этган. Мақолада Россия меҳнат бозори сўнгги ўзгаришлар оқибатида Ўзбекистондан келаётган улкан меҳнат ресурсларидан қай тариқа маҳрум бўлаётганини ёритишга ҳаракат қилинган. Брюс Пенниэрга кўра, Россия меҳнат бозори борасидаги жозибадорлигини Crocus City Hall воқеаларидан олдин йўқотиб бўлган. Мамлакатни кўплаб мигрантлар тарк этган ва ҳозирда мавжудлари ҳам асосан мавсумий ишламоқда.
Ўзбекистонда туғилган журналист ва тадқиқотчи Галия Ибрагимова 1 август куни Берлиндаги Карнеги Россия-Евросиё марказида меҳнат бозори хусусидаги таҳлилларини ошкор қилган. Унда айтилишича, Марказий Осиё муҳожирлари учун меҳнат миграцияси йўналиши аллақачон ўзгара бошлаган.
“Бир неча йил аввал юз минглаб марказий осиёликларнинг Осиё қитъасининг Россиядан бошқа мамлакатларига иш излаб боришини тасаввур қилиб бўлмас эди. Ҳозир эса бу оддий ҳол, ўн минглаб мигрантлар Осиё мамлакатларига, ҳатто Европага иш излаб кетмоқда. Бу эса Россия, ҳеч шубҳасиз, минтақа учун жозибадорлигини йўқотганини англатади. Буларнинг барчаси Украина уруши билан боғлиқ”, деган Галия Ибрагимова.
Ибрагимованинг таъкидлашича, апрель ойидан буён Санкт-Петербургда Тожикистондан келган мигрантлар сони 60 фоизга, ўзбекистонликлар сони эса 40 фоизга камайган. Бундан ташқари, унинг қўшимча қилишича, Россиянинг ўндан ортиқ минтақаларида меҳнат чекловлари кучайтирилган.
“Оқибатда Россияда буғдой, маккажўхори, кунгабоқар ва шоли етиштириш бўйича етакчи бўлган Краснодар ўлкаси қишлоқ хўжалигида ишчилар етишмовчилигини бошдан кечирмоқда. Урал тоғларида заводлар, жумладан, ҳарбий техника ишлаб чиқарадиган заводларда ҳам худди шундай вазият ҳукмрон. Россиянинг узоқ шимолидаги Ёқутистонда муҳожирларга такси ва бошқа транспорт воситаларини бошқариш тақиқланган. Доғистон ҳудудида эса чиқиндиларни утилизация қилиш учун ишчилар етмаяпти”, деган Галия Ибрагимона.
Таҳлилчи Россия учун Марказий Осиё меҳнат муҳожирларининг муҳимлигини, айниқса, урушни қўллаб-қувватлаш, иқтисодиётни қайта тиклаш билан боғлиқ тангликлар юз берган пайтда қўшимча ишчи кучи талаб этилишини билган ҳолда Кремль нима учун муҳожирларни қувишда давом этаётгани борасида бир қанча мулоҳазаларини очиқлаган.
“Одатда мигрантларга чеклов қўйишга туртки вилоят расмийларидан келади. Уларнинг даъво қилишича, муҳожирлар Россия фуқароларининг меҳнат бозорини эгаллаб олган, бу эса фуқароларнинг маошларига таъсир қилган. Аслида эса бунинг ғирт тескариси: иқтисодиёт ишчиларнинг шу қадар кескин танқислигига дуч келмоқдаки, иш ҳақи тез суръатлар билан ошиб бормоқда. Муҳожирларга қарши “уруш” давом этмоқда, расмийлар томонидан бу ҳолат ватанпарварлик ифодаси сифатида қабул қилинмоқда”, дея ҳолатга муносабат билдирган журналист Ибрагимова.
Россия Фанлар академиясининг Иқтисодиёт институти маълумотларига кўра, мамлакатда айни дамда 4,8 миллионга яқин меҳнат мигрантига эҳтиёж бор. Меҳнат муҳожирлари тақчиллиги асосан саноат, қишлоқ хўжалиги, савдо ва қурилиш соҳаларида кузатилган.
Хабарга кўра, Тожикистон, Ўзбекистон ва Қирғизистон фуқароларидан Crocus City Hall’га ҳужум ортидан уюштирилаётган тазйиқлар борасида эътирозлар кучайиб бормоқда. Мигрантларга чекловлар мамлакатлараро пул ўтказмаларига ҳам таъсир этмоқда. Россиядан пул ўтказмалари ҳозирда Тожикистон ялпи ички маҳсулотининг 40 фоизини, Ўзбекистон ва Қирғизистон ЯИМнинг эса 20 фоиздан ортиғини беради. 2023 йилга солиштирганда Ўзбекистон, Қирғизистон ва Тожикистонга Россиядан пул ўтказмалари мос равишда 42, 12 ва 8 фоизга камайган.
Марказий осиёлик муҳожирлар эндиликда доимий ҳужжатлар текшируви, иш жойидаги рейдлар, ҳибсга олишлар, парвозлар кечикиши ва Қозоғистон билан чегарада соатларга чўзиладиган навбатларга дуч келишмоқда. Агар улар ҳуқуқ-тартибот идоралари ходимлари қўлига тушса, катта эҳтимол билан, қийноқларга дучор қилинмоқда ёки ҳарбий хизматга чақирилмоқда. Бу иккиси юз бермаган ҳолатда мигрантлар депортация қилинаётгани айтилган.
Россиялик фахрий эксперт Марк Галеотти Москванинг норасмий чекловларига қарамай, мамлакат мигрантлар меҳнатидан воз кеча олмаслигини айтган. Чунки рус фуқаролари ишламайдиган соҳалар тўлиқ меҳнат муҳожирларига боғлиқ ва муҳтож.
“Ҳозирда Россия Марказий Осиё меҳнат мигрантларини бегоналаштириб, ҳайдаб чиқаришга қодир эмас — Россия уларга муҳтож. Очиғини айтганда, руслар қила олмайдиган ёки руслар фаолият юритишни истамайдиган соҳаларда, ҳеч шубҳасиз, мигрантлар ишлаши керак”, деган Марк Галеотти.
Изоҳ (0)