Ўзбекистонда 2024 йилнинг олти ойида уран қазиб олиш 12 фоизга ошди. Бу ҳақда “Навоийуран” матбуот хизмати хабар берди.
Маълум қилинишича, уран ишлаб чиқаришда давлат томонидан белгилаб берилган режа 110 фоизга бажарилди, ушбу кўрсаткич ўтган йилга нисбатан 112 фоизни ташкил этди. Геология-қидирув ишлар прогноз кўрсаткичи 122 фоизга бажарилди.
Январь июнь ойларида маҳсулот ишлаб чиқаришнинг умумий ҳажми пул кўринишида 4,9 триллион сўмни ташкил этиб, 2023 йилнинг шу даврига нисбатан 12,3 фоизга кўп бўлди. Корхонанинг соф фойдаси 55 фоизга ошиб, 1,9 триллион сўмни ташкил этди. Ҳисобот даврида 48,5 миллион АҚШ доллар миқдоридаги инвестициялар ўзлаштирилди.
Уран ўзи нима?
Уран — ер остидан қазиб олинадиган маъдан бўлиб, ундан атом электр станциялари (АЭС), денгиз ва сувости кемаларини бошқарадиган ядро реакторлари учун ёқилғи сифатида кенг фойдаланилади. Шу билан бирга, у ядровий қуроллар, радиациядан ҳимоя тизимларида ҳам ишлатилади. Бутунжаҳон ядро уюшмаси таҳлилларига кўра, дунё бўйича ураннинг йиллик ишлаб чиқариш ҳажми 60 минг тоннадан кўпроқни ташкил қилади. Бу уранга бўлган талабнинг 80-90 фоизига тенг.
“Навоийуран” ишлаб чиқарган уран хом ашёсидан фойдаланилмай, маҳсулот тўлиқ хорижга — AREVA NC (Франция), Converdyn (АҚШ), Cameco (Канада), CNEIC (Хитой) каби йирик қайта ишлаш корхоналарига экспорт қилинади. Бугунги кунда НКМКнинг асосий савдо ҳамкорлари Itochu ва Marubeni (Япония), Nukem, Inc. (АҚШ) ҳисобланади.
Ҳозирда мамлакатда жами 39 та уран кони бор. Мавжуд конларнинг 35 таси қумтошли, 4 таси корасланесли тоифасига киради. Уран қумтошли конлар асосан Навоий ва Самарқанд вилоятлари ҳудудларида жойлашган.
Ўзбекистонда уран ишлаб чиқариш
“2022—2030 йилларда ‘Навоийуран’ давлат корхонасида уранни қазиб олиш, қайта ишлаш ҳажмларини ошириш ҳамда уни трансформация қилиш чора-тадбирлари тўғрисида”ги президент қарорига кўра, Ўзбекистонда уран қазиб чиқаришни икки бараварга, яъни 7100 тоннагача ошириш режалаштирилмоқда.
Йилига шунча уран қазиб чиқариш кўрсаткичига эришса, Ўзбекистон уран қазиб чиқарувчи давлатлар орасида Қозоғистондан кейин иккинчи ўринга чиқиб олиши мумкин. Ўзбекистон 2016 йилдан бери уран қазиб олиш бўйича жаҳондаги бешинчи мамлакат мақомини сақлаб келмоқда. Мамлакатнинг уран захираси 100 минг тоннадан ортиқ бўлиб, дунёда 10-ўринда туради.
Ўзбекистон–2030 стратегиясида мамлакатда уран ишлаб чиқаришни етти йил ичида уч баробар ошириш белгиланган.
Изоҳ (0)