• Профилга Кириш
  • 1744009905_435.svg 1744009905_642.svg

  • Сўнгги янгиликлар
  • Асосий янгиликлар
  • Энг кўп ўқилган
  • Колумнистлар
O'zbekcha
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • Сўнгги янгиликлар
  • Асосий янгиликлар
  • Энг кўп ўқилган
  • Колумнистлар
    • USD12410.99
    • RUB158.38
    • EUR14237.89
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Тошкентда
      +42°C
      • Андижон
      • Қарши
      • Бухоро
      • Самарқанд
      • Фарғона
      • Сирдарё
      • Жиззах
      • Термиз
      • Наманган
      • Тошкент
      • Навоий
      • Тошкент вил
      • Нукус
      • Урганч
    • Daryo
      • Интернет-нашр
      • Таҳририят
      • Алоқа маълумотлари
      • Фойдаланиш шартлари
      • Махфийлик сиёсати
      • Янгиликлар архиви
    • Реклама
    • Ижтимоий тармоқлар
      • Instagram | Расмий
      • Instagram | Лайфстайл
      • Instagram | Спорт
      • Facebook | Расмий
      • OK | Расмий
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Рус тилида
      • YouTube | Daryo Глобал
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • Ўзбекистон
      • Бошқалар
      • Навоий
      • Тошкент вилояти
      • Сирдарё
      • Жиззах
      • Қашқадарё
      • Сурхондарё
      • Хоразм
      • Бухоро
      • Самарқанд
      • Наманган
      • Фарғона
      • Aндижон
      • Қорақалпоғистон
      • Тошкент ш.
      • Меҳридарё
      • Об-ҳаво
    • Марказий Осиё
      • Ўзбекистон (Маҳаллий)
      • Афгонистон
      • Қирғизистон
      • Қозоғистон
      • Туркманистон
      • Тожикистон
    • Дунё
    • Пул
      • Бизнес
      • Иқтисодиёт
      • Молия
      • Крипто
    • Маданият
      • Кино
      • Китоб
      • Мусиқа
      • Шоу-бизнес
    • Лайфстайл
      • Аёллар саҳифаси
        • Фарзанд
        • Гўзаллик
        • Карьера
        • Маслаҳатлар
        • Мода
        • Рецептлар
      • Технологиялар
        • Архитектура
        • Гаджетлар
        • Илм-фан
        • Коинот
        • Медиа
      • Авто
      • Қўзиқорин
      • Саёҳат
      • Саломатлик
      • Таълим
        • Абитуриент
        • Инглиз тилини ўрганамиз!
    • Спорт
      • Футбол
      • UFC
      • Бокс
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Дунё

    Шекспир — театр, ўлимдан кейинги машҳурлик ва мерос қолган каравот. Буюк драматург тақдири

    Шекспир ўз трагедияларини бундан 400 йил олдин кичик бир театр учун яратади. Аммо ҳозирга қадар замонавий саҳналарда унинг песалари бошқалардан кўра кўпроқ ижро этилади. Муаллифнинг ўзи эса биографлар ва адабиётшунослар учун жумбоқлигича қолмоқда. “100 буюк инсон” лойиҳаси доирасида шахсияти устида юзлаб йиллардан бери баҳс-мунозара давом этиб келаётган Уильям Шекспир ҳақида ҳикоя қиламиз.

    Шекспирга атаб Лондонда ўрнатилган ҳайкал
    Фото: The Guardian

    Шекспирнинг болалиги

    Уильям Шекспир ким? Шекспир — дунёдаги энг яхши драматурглардан бири, инглиз шоири. Britannica нашрига кўра, бирорта ёзувчининг обрўси уники билан баҳслаша олмайди. Шу билан бирга, бошқа бирор муаллиф юзлаб йиллардан бери давом этаётган мунозарани бошлаб бермаган. Шекспир шахсиятига боғлиқ зиддиятли маълумотлар ва у ёзгани айтиладиган песалар алоҳида муаммо — “Шекспир масаласи”.

    Уильям Шекспир 1564 йил апрелда Йоркшир графлигидаги Стратфорд-апон-Эйвон шаҳрида дунёга келади. Отаси қўлқоп ҳунармандчилиги билан шуғулланар ва чарм сотарди. Унинг шаҳардаги ижтимоий мавқейи юқори бўлиб, муниципал кенгаш аъзолигига сайланган, кейин эса шаҳар кенгаши раҳбари лавозимига кўтарилган.

    Онаси Мери Арден эса бадавлат мулкдорлар авлоди ҳисобланган. Шекспирнинг отаси учун у билан оила қуриш ижтимоий пиллапоядан юқорига кўтарилиш борасида яхши имконият эди. Рафиқасининг мероси сабаб Жон Шекспир ҳашаматли уй ва бошқа кўчмас мулкларни сотиб олган. Оиланинг бойлиги фарзандларни таълим олишига ҳам етарли шароитни таъминлаб берарди.

    Фото: Wikimedia Commons

    Уильям оилада учинчи фарзанд бўлиб туғилади, ўзидан олдин дунёга келган икки фарзанд чақалоқлигидаёқ вафот этган. Бундан ташқари, унинг уч нафар укаси ва икки синглиси бўлган. Стратфордда гимназия жойлашган бўлиб, Уильям 14-15 ёшига қадар у ерда грамматика билан шуғулланади. У ерда лотин, грек тиллари, классик тарихчилар мероси, қадимги Рим шоирларининг асарлари ўргатиларди.

    Шекспирнинг ёшлик даврларида Стратфордда театр труппалари гастролларга келарди. Уильям отаси билан бирга уларнинг томошаларини кўришга ташриф буюрарди. У ерда мунтазам ҳаваскорлик спектакллари ҳам намойиш этиб турилган. Ўсмир учун бу театр санъатига бўлган қизиқишни уйғотади.

    1580 йиллар охирида отасининг тижорий ишлари орқага кета бошлайди, оиланинг молиявий аҳволи оғирлашади. Шекспир гимназиядан кейин таълимни давом эттирмай, ишлашга киришиб кетади. Бигорапҳй нашрининг қайд этишича, айнан шу ҳолат унинг ўз асарлари муаллифи экани борасида шубҳа уйғотади.

    Драматург ижоди

    Шекспирнинг ижоди, шахсияти ва ҳаётига оид ишончли ҳужжатлар кам сақланиб қолган. 1585 йилдан 1592 йил оралиғидаги давр тадқиқотчилар томонидан “йўқотилган йиллар” деб аталади. Тахминларга кўра, бу вақтлар давомида Шекспир Лондонда актёр ва драматург сифатида ишлаб, яшаш учун пул топган. Инглиз адабиёти даҳосининг ижодини тадқиқ қилган Роберт Грин шундай хулосага келган.

    Фото: Wikipedia

    Шекспир ижоди 1580 йиллардан бошланган деб ҳисобланса-да, унинг Лондонга келганига оид ишончли манбалар 1592 йилда ёзилган. Орадан икки йил ўтгач эса у бир нечта песасини эълон қилиб, машҳурликка эришади. Шекспир театр труппасининг эгаларидан бирига айланади, 1599 йилда эса Темза қирғоғида “Глобус” театри биноси қад ростлайди. 1603 йилда Яков I га тож кийдирилганидан кейин труппа “Қирол ноиблари” номини олади ва саройда олдингидан тўрт баробар кўпроқ чиқишлар қила бошлайди.

    Шекспир нималар ёзган?

    Шекспир умри давомида жами 38 та песа, 4 та поэма, 154 та сонет ёзади. Умумий қабул қилинган даврлаштиришга кўра, Шекспир ижоди бир нечта даврга бўлинади:

    Илк давр (1590-1594 йиллар)да хроникалар, Ренессанс комедиялари ёзилган. Булар — “Тит Андроник”, “Генрих VI”, “Ричард III”, “Икки вероналик”. Ўлат эпидемияси вақтида Лондондан чиқиб кетаётган Шекспир учта эротик поэма битади.

    “Гамлет” песаси
    Фото: Яндекс Photo

    Ижодининг энг гуллаган даври 1601-1608 йилларга тўғри келади. “Гамлет”, “Қирол Лир”, “Отелло”, “Макбет” айнан шу даврда ёзилган. Улардан энг машҳури “Гамлет”дир.

    Шекспир ижодининг ўзига хослиги нимада?

    Унинг асарларида турли даврлар, халқлар тасвирланади. Уларнинг аксарияти антик даврдан, италян новеллаларидан олинган бўлиб, ранг-баранглиги, енгиллиги, трагик ва ҳажвий чизгилари билан инглиз халқ драматургиясининг анъаналарига қоришиб кетган. Муаллифнинг сўз бойлиги ҳам алоҳида эътироф этилади — 17,5 мингдан 29 минггача.

    Тахминан 200 йил олдин “Шекспир масаласи” ўртага ташланади. Шекспир каби таълим олган инсон бундай улкан сўз бойлигига эга бўлолмаслигини айтади. Бошқа муаллифлар ёки бир гуруҳ шахслар “Шекспир” номи остида ижод қилган деган фаразлар мавжуд. Аммо шекспиршунослар барча песаларни Уильям Шекспирнинг ўзи ёзганига шубҳа билдирмайди.

    Уильям 18 ёшида ўзидан саккиз ёш катта Энн Хатауэй исмли қизга уйланади. Ярим йилдан кейин оиланинг Сюзен исмли қизи дунёга келади. Орадан уч йил ўтгач Хемнет ва Жудит исмли эгиз фарзандлари туғилади. Болакай 11 ёшида ўлатдан вафот этади.

    Фото: Wikipedia

    1592 йилдан бошлаб Уильям Лондонда мунтазам яшаб, ижод қилишга киришади, оиласи бўлса Стратфордда яшашда давом этади. Ўлат тарқалган вақтда театрлар ёпилгани боис у уйига келишга мажбур бўларди.

    Драматург шу билан бирга, оиласининг молиявий ҳолатидан доимо хабар олиб турарди. 1597 йилда энг катта уйлардан бири бўлган Ню-Плейсни сотиб олади. Бундан ташқари, Лондонда ҳам уйи бор эди, 1601 йилда ота-онасининг уйи ҳам унга мерос бўлиб ўтади. Англия пойтахти атрофида 100 акрдан ортиқ ер ва кўчмас мулк харид қилади. Бундай инвестициялар унга ижодий ишлар билан кўпроқ шуғулланиб, бутун эътиборини драматургияга қаратишга ёрдам берарди.

    1613 йилга келиб Шекспир театр фаолиятидан чекиниб, Стратфордга қайтади. Орадан уч йил ўтгач узоқ давом этган касалликдан вафот этади. Шекспир васиятига кўра, бойлигининг катта қисми қизи Сюзенга ўтади. У отаси ҳаётлигида таниқли шифокор Жон Холлга турмушга чиққан бўлиб, оилада ягона қиз фарзанд — Элизабет дунёга келганди. Элизабет фарзандли бўлмагани боис Шекспирнинг сўнгги тўғридан тўғри авлоди ҳисобланади. Кичик қизи Жудит эса мусаллас сотувчи Томас Куинига турмушга чиққан. У уч фарзандни дунёга келтирса-да, болаларнинг ҳеч бири узоқ умр кўрмайди.

    Васиятномада рафиқасига қолдирилган мерос кўплаб миш-мишларни юзага келтиради. Шекспир унга каравотни қолдирган эди. Кимдир буни ҳақорат дея ҳисоблайди, аммо ўша даврда мебел ҳашаматли предмет ҳисобланиб, меҳмонлар учун мўлжалланган каравот — энг қиммат буюм эди. Шунингдек, қонунга кўра, мероснинг учдан бир қисми бева аёлга ўтарди.

    Шекспир яшаган уй
    Фото: Wikipedia

    Уильям Шекспир ҳаётлигида унинг песалари ва “Глобус” театри Лондонда машҳурликка эришиб, замондошлари олқишига сабаб бўлади. Аммо муаллиф ва унинг трагедияларига ҳақиқий машҳурлик ХIX аср охирларида келади. Унинг песалари дунёнинг деярли барча тилларига таржима қилиниб, жаҳон классикасига айланади.

    Шекспир Стратфорддаги авлиё Троица меҳробига кўмилган. У улуғ драматург бўлгани учун эмас, балки катта миқдордаги тўловни амалга ошириб келгани боис бу шарафга лойиқ деб топилган. Қабрдан унча узоқ бўлмаган деворда қариндошлари ўрнатган ёдгорлик эса Шекспирнинг ёзаётган ҳолатини ўзида жо этган. Ҳар йили драматургнинг таваллуд кунида ёдгорликдаги Шекспирнинг қўлидаги ғоз пати янгиланади. У қабр тошига битилган сўзларни ўзи ёзган муаллиф ҳисобланади.

    22.06.2024, 20:55   Изоҳ (0)   9143
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Изоҳ (0)

    Кириш
    Жавоб қолдиринг Бекор қилиш

    Мавзуга доир

    Рим қўшинларини қўрқувга солган сиракузалик даҳо. Ерни жойидан силжитмоқчи бўлган ва қум зарраларини санаган Архимеднинг ўлдирилиши

    03.04.2023, 09:52

    Ҳақиқат ёки гулхан: бидъатчига айланган Галилео Галилей тақдири

    16.06.2024, 11:44

    Қарзлар, хонавайрон ҳаёт ва оламшумул ихтиро — дунёни ўзгартириб юборган Гутенберг тақдири

    18.06.2024, 16:30

    Исроил қирувчи самолётлари Ғазодаги ҲАМАСнинг иккита ҳарбий объектига ҳужум қилди

    22.06.2024, 19:15

    “Ҳизбуллоҳ” Исроил шимолидаги позицияларга 6 та ҳужум уюштирди

    22.06.2024, 18:35

    Италия қирғоқларида мигрантлар қайиғи чўкиб кетиши оқибатида 34 киши ҳалок бўлди

    22.06.2024, 18:15
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Сизнинг муаммоингиз ечими


    BYD Astana Motors расмий дилерлик тармоғи Тошкентдаги барча бешта дилерлик марказида "Бест Буй Дай" тадбирини ўтказади


    Ўзбекистон терма жамоасининг дунёдаги энг йирик спорт тадбирига чиқиши Kia брендининг мавқеини янада мустаҳкамлашга хизмат қилади 


    AKFA Group “AKFA Medline Social” номли тиббий стартап қурилишини бошланганини эълон қилди 


    Click & Смарт Business (собиқ УЗКАССА): бизнес муваффақияти ва мижозлар қулайлиги учун ҳамкорлик


    Moody’s “Бизнесни ривожлантириш банки” рейтингларини “салбий”дан “барқарор”га ўзгартирди


    American University of Technology (AUT)  28 июнь - Очиқ эшиклар кунига таклиф этади


    Оқтепа Лаваш “Калмар ўйини” асосида Далгона Боксини чиқарди


    “Moody’s Ratings” халқаро рейтинг агентлиги “Ўзбекинвест” компанияси рейтинги прогнозини “Ба2”- “ижобий” даражагача кўтарди


    "Эcо Expo Central Асиа 2025" доирасида халқаро экологик ташаббуслар бирлашмоқда


    InfinBANK томонидан ХИСМК линияси бўйича тақдим этилаётган исломий молиялаштириш – бизнесни ривожлантириш учун ишончли ечим 


    Paynet хизматлари энди Kapitalbank банкоматларида мавжуд


    Тошкент шаҳар ҳокимлиги кўмагида 2025 йил 2-4 октябрь кунлари CAEx HoReCa & UzFPT кўргазмаси бўлиб ўтади


    Анорбанк ва Beelab Ўзбекистон рақамли банкинг бозорида ҳамкорлик ўрнатди


    “Микрокредитбанк” АТБ IX Германия-Ўзбекистон бизнес форуми доирасида ОДДО БҲФ банк билан 50 миллион долларлик шартнома имзолади


    “S&P” Ўзбекистон Миллий Банкининг рейтинг прогнозини “ижобий”га кўтарди 

     

    Тавсия этамиз

    Вашингтон Теҳронга қарши ҳарбий кампаниядан Хитой ва Россияни жиловлашда фойдаланмоқчими? Минтақамизни нималар кутади?

    19 июн, 22:05

    Челябинскка қулаган метеорит — 540 килоли осмон жисми қандай топилган эди?

    19 июн, 13:31

    Қарийб ярим асрлик меҳнат ёхуд Эронни нима ракета державасига айлантирди?

    18 июн, 20:05

    Раддияга раддия: “Юксалиш” ҳаракати ва “Ўзсувтаъминот” АЖ бир-бирини ёлғон маълумот тарқатишда айбламоқда

    17 июн, 00:10
     
     
     

    Сўнгги янгиликларга ўтиш

    “Манчестер Сити” жиддий йўқотишга учради

    Спорт | 24 июн, 14:42

    “S&P” Ўзбекистон Миллий Банкининг рейтинг прогнозини “ижобий”га кўтарди

    Реклама | 24 июн, 13:30

    Ташқи савдо: Ўзбекистон чет эл билан нималарни кўпроқ олди-сотди қилмоқда?

    Иқтисодиёт | 24 июн, 14:34

    “Оилангизни тупроқ билан кўмиб ташлаймиз”: Исроил Эрон генералларига таҳдид қилгани аниқланди

    Дунё | 24 июн, 14:25

    Қашқадарёда судланган ЙПХ инспекторлари уч ой давомида ўз вазифасини бажармаслик эвазига пора олиб келган

    Ўзбекистон | 24 июн, 14:11

    Kamingo оддий велосипедни электр велосипедга айлантирадиган моторни тақдим этди

    Лайфстайл | 24 июн, 13:50

    American University of Technology (AUT) 28 июнь - Очиқ эшиклар кунига таклиф этади

    Реклама | 24 июн, 12:14

    “Арсенал” катта суммага ҳужумчи сотиб олмоқчи

    Спорт | 24 июн, 13:35

    Смартфонда тасвирга олиниб, кинотеатрларда намойиш этилган муваффақиятли фильмлар

    Кино | 24 июн, 13:30
    Daryo About Us

    «Daryo» интернет-нашрининг (Ўзбекистон матбуот ва ахборот агентлиги (ЎзМАА, ҳозирги Ўзбекистон Республикаси Президенти Администрацияси ҳузуридаги Ахборот ва оммавий коммуникациялар агентлиги) томонидан 13.03.2015 йил санасида 0944-сонли гувоҳнома билан оммавий ахборот воситаси сифатида рўйхатга олинган). Матнли материалларини тўлиқ кўчириш ёки қисман иқтибос келтиришга, шунингдек, фотографик, график, аудио- ва/ёки видеоматериалларидан фойдаланишга daryo.uz сайтига гиперҳавола мавжуд бўлган ва/ёки «Daryo» интернет-нашрининг муаллифлигини кўрсатувчи ёзув илова қилинган тақдирда йўл қўйилади. Чоп этиладиган баъзи маълумотлар 18 ёшга тўлмаган фойдаланувчиларга мўлжалланмаган бўлиши мумкин. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» МЧЖ, 2013–2025

    Ёш бўйича чеклов

    Хато топдингизми? Ctrl+Enter тугмаларини босинг

    • Фойдаланиш шартлари
    • Махфийлик сиёсати
    • Реклама
    Нимани қидирамиз?

    Sign In or Register

    Хуш келибсиз!

    Тизимга киринг ёки Рўйхатдан ўтинг.

    Google

    ёки Э-Почта орқали

    Изоҳ қолдиришингиз, Фойдаланиш шартлари ва Махфийлик сиёсати шартларини қабул қилганингизни англатади

    Рўйхатдан ўтинг

    Рўйхатдан ўтганмисиз? Login.

    Google

    ёки Э-Почта орқали

    Сизга парол электрон почта орқали юборилади.

    Изоҳ қолдиришингиз, Фойдаланиш шартлари ва Махфийлик сиёсати шартларини қабул қилганингизни англатади

    Матнда хато топдингизми?

    ×

    Раҳмат. Биз сизнинг хабарингизни олдик ва хатони имкон қадар тезроқ тузатамиз.