• Профилга Кириш
  • 1751972643_633.png 1751972643_245.png 1751959824_218.svg 1751959824_520.svg

  • Сўнгги янгиликлар
  • Асосий янгиликлар
  • Энг кўп ўқилган
  • Колумнистлар
O'zbekcha
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • Сўнгги янгиликлар
  • Асосий янгиликлар
  • Энг кўп ўқилган
  • Колумнистлар
    • USD12413.79
    • RUB154.86
    • EUR14468.27
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Тошкентда
      +37°C
      • Андижон
      • Қарши
      • Бухоро
      • Самарқанд
      • Фарғона
      • Сирдарё
      • Жиззах
      • Термиз
      • Наманган
      • Тошкент
      • Навоий
      • Тошкент вил
      • Нукус
      • Урганч
    • Daryo
      • Интернет-нашр
      • Таҳририят
      • Алоқа маълумотлари
      • Фойдаланиш шартлари
      • Махфийлик сиёсати
      • Янгиликлар архиви
    • Реклама
    • Ижтимоий тармоқлар
      • Instagram | Расмий
      • Instagram | Лайфстайл
      • Instagram | Спорт
      • Facebook | Расмий
      • OK | Расмий
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Рус тилида
      • YouTube | Daryo Глобал
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • Ўзбекистон
      • Бошқалар
      • Навоий
      • Тошкент вилояти
      • Сирдарё
      • Жиззах
      • Қашқадарё
      • Сурхондарё
      • Хоразм
      • Бухоро
      • Самарқанд
      • Наманган
      • Фарғона
      • Aндижон
      • Қорақалпоғистон
      • Тошкент ш.
      • Меҳридарё
      • Об-ҳаво
    • Марказий Осиё
      • Ўзбекистон (Маҳаллий)
      • Афгонистон
      • Қирғизистон
      • Қозоғистон
      • Туркманистон
      • Тожикистон
    • Дунё
    • Пул
      • Бизнес
      • Иқтисодиёт
      • Молия
      • Крипто
    • Маданият
      • Кино
      • Китоб
      • Мусиқа
      • Шоу-бизнес
    • Лайфстайл
      • Аёллар саҳифаси
        • Фарзанд
        • Гўзаллик
        • Карьера
        • Маслаҳатлар
        • Мода
        • Рецептлар
      • Технологиялар
        • Архитектура
        • Гаджетлар
        • Илм-фан
        • Коинот
        • Медиа
      • Авто
      • Қўзиқорин
      • Саёҳат
      • Саломатлик
      • Таълим
        • Абитуриент
        • Инглиз тилини ўрганамиз!
    • Спорт
      • Футбол
      • UFC
      • Бокс
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Ўзбекистон

    “Ўйлама, фақат ўйна!”: тирания, уйғониш ва Монтескиэнинг “Қонунлар руҳи” асари ҳақида

    Жорий йилнинг 25 май куни “Тирилиш” нашри томонидан таржима қилинган ва чоп этилган француз файласуфи Шарл Луи Монтескиэнинг “Қонунлар руҳи” асарининг тақдимоти бўлиб ўтди.

    Тадбирда бир қанча сиёсатшунос, иқтисодчи ва тарихчи олимлар иштирок этди. Китоб таржимони ва муҳаррири — сиёсатшунос Ҳамид Содиқ асарнинг моҳияти ва ўзбек жамияти учун аҳамияти ҳақида тўхталиб ўтди.

    “Дастлаб, китобнинг аҳамияти ҳақида тўхталиб ўцам. Бунинг учун мен иккита йўналишни танладим. Биринчи йўналиш — фрагментлик масаласи. Фрагментлик нима? Бизнинг ҳаётимиз смартфонимиздаги фрагмент лавҳаларга ўхшаб қолган. Яъни қисқа видеолар асосий вақтимизни олади. Ҳаётимиз ҳам шундай фрагмент кўринишда давом этади ва биз атрофимиздаги ижтимоий муносабатларни фрагменталлик асосида тушунишга мослашиб қоламиз. Ҳатто, бу қараш сиёсий тафаккур даражасига кўтарилган. Масалан кимдир билан гаплашсангиз, унда маълум бир сиёсий билимлар бўйича маълум фрагмент билимлар бор. Биз таржима қилаётган китоблар ҳам сиёсат оламининг маълум бир фрагментларини очиб беришга хизмат қилади.

    Ҳозир жамиятимизда сиёсий “конструкция” (тузилиш)ни тўлиқ тушунтириб бера оладиган китобга эҳтиёж мавжуд. Француз файласуфи Шарл Луи Монтескиэ ўзининг 20 йиллик меҳнати орқали бизга айнан шундай китобни тақдим қилади. Монтескиэ “Қонунлар руҳи” асарида табиий қонунлардан тортиб, давлатни қандай вужудга келиши, унинг табиати ва уни ҳаракатга келтирувчи принципларини тушунтиради. Яъни бизга у давлатнинг аниқ тузилишини тавсия қилади.

    Ушбу китоб “сиёсий олам қандай”, деган саволга тўлиқ жавоб беришга ҳаракат қилади. Мисол учун, деспотик (чексиз куч ва диктатура бошқарувининг асосий хусусиятларидан бири — таҳр.) давлатларнинг қонундан ташқарида ҳаракат қилиш табиати ҳеч қачон ўзгармайди.  Ҳозир ҳам ўзгармаяпти. Ё бўлмаса, институционал қўрқув масаласини олайлик. Қўрқув Монтескиэ даврида ҳам, Совет Иттифоқи даврида ҳам ва бугун ҳам ўзгармаган. Биламизки, қўрқув — деспотик давлатларнинг асосий принципи ҳисобланади. Яъни қўрқувларимиз маълум бир ҳокимиятни ушлаб туришга хизмат қилади”, — деди сиёсатшунос.

     

    Тақдимот жараёни
    Фото: “Дарё”

    Таржимон Монтескиэнинг китобидан иқтибос келтириб, деспотик давлатларда барча деспот(диктатор)нинг пошнасининг тагида тенг бўлишини таъкидлади.

    Шарл Луи Монтескиэ “деспотик давлатларда ҳамма тенгдир, фақат улар қул сифатида тенг бўлади”, дея ёзади. Яъни Монтескиэ деспотик давлатларда барча деспот (диктатор)нинг пошнасининг тагида тангдир демоқда. Деспотик мамлакатларда деспотнинг пошнаси – бу институционал пошна ҳисобланади. Ва у парламент вазифасини бажаради. Мана шу нуқтаи назардан бу китоб бизни маълум маънода тинчлантиради. Яъни китоб орқали биз нимага таъсир кўрсата оламиз ва нимага таъсир кўрсата олмаймиз, деган саволга жавоб топамиз. 

    Монтескиэ ъКоммод ва Калигула даври (иккиси ҳам Рим империясининг императорлари – таҳр)да инсонлар тиран (золим – таҳр)га тош отар эди, лекин ҳеч ким тирания (бу индивидуал бошқарувга асосланган бошқарув шакли – таҳр)га тош отмас эдиъ, деб ёзган. Хўш, тиран билан шуғулланиш керакми ёки тирания билан? Табиийки, тирания билан шуғулланиш керак. Чунки тиранни ҳокимиятдан бир кунда олиб ташласа бўлади. Лекин тирания бир кунда кетмайди.

    Бу бизга тинимсиз меҳнат қилиш ва ҳаётимизни бир тизгинга солиш масаласини ўргатади. Биз тиранияга қарши кураш учун, деспотик давлатларнинг асосий принципи бўлган қўрқувдан воз кечишимиз керак. Мана шу мавзу “Қонунлар руҳи” китобининг фалсафий жиҳатлари ҳисобланади”, — дейди сиёсатшунос Ҳамид Содиқ.

    Олим фикрида давом этиб, бугун жамиятнинг уйғониш нуқтаси инсонларнинг тафаккур тарзи эканлигини, жамият вақт ўтгани сайин сиёсий иммунитет ва суверенитет масаласини унутиб бораётганини таъкидлади.

    “Жамият ўлароқ ҳали қиладиган ишларимиз жуда кўп. Бугун уйғонишнинг битта мураккаб томони бор. Олдинги уйғониш босқичларида битта хусусият бизникига ўхшамаган. Бу — тўқлик. Совет Иттифоқи вужудга келаётганида халққа тўқлик таклиф қилинган. Биз бугун уйғониш нуқтасини тафаккур тарзимиздан бошлашимиз керак. Бугун барчамиз тўқмиз. Ҳатто, автомобиль борасида ҳам бошимизни оғритишимиз керак бўлмай қолди. Масалан Хитой бизга “электромобиль яратаман деб бошингизни қотириб ўтирманг”, дея бизни электромобилларга кўмиб ташлади. Агар истеъмолчи жамият бўлиб қолсак, бу сиёсий туртки бермайди. Бугун дунё сиз истеъмол қилмоқчи бўлган барча нарсани етказиб бермоқда. Балки жамият маълум маънода истеъмолдан бир оз тийилишимиз ҳам керакдир?!

    Тасаввур қилинг, ёш боланинг хонаси ўйинчоқлар билан тўлдириб ташланган. Яна хонага ўйинчоқлар ташланмоқда. Бу ўйинчоқлар нима учун, деб савол берсак, ўйнаш учун! дея жавоб беришмоқда. Яъни ўйлама, фақат ўйна! Бу бизни чалғитмоқда ва вақт ўтгани сайин биз сиёсий иммунитет ва суверенитет масаласини аста-секин унутмоқдамиз”, — деди сиёсатшунос.

    27.05.2024, 17:25   Изоҳ (0)   6756
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Изоҳ (0)

    Кириш
    Жавоб қолдиринг Бекор қилиш

    Мавзуга доир

    Келажак можароларини башорат қилган китоб: Ҳантингтон қанчалик ҳақ?

    16.05.2024, 21:00

    “Ғарбга Россия ҳудудининг катталиги тўғри келмайди. Унга кичикроқ Россия керак” — сиёсатшунос

    17.05.2024, 12:25

    “Украина яқин 30 йил ичида НАТОга аъзо бўлмаслиги мумкин” — Шольц

    27.05.2024, 15:11

    Ўзбекистонда ҳафта давомида қандай об-ҳаво бўлиши маълум қилинди 

    27.05.2024, 17:10

    Россияда Ўзбекистоннинг тўлақонли савдо ваколатхонаси ташкил этилади 

    27.05.2024, 16:57

    Алимент тўламагани учун қидирувда бўлган ота Орол денгизи бўйидан топилди 

    27.05.2024, 16:31
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Сизнинг муаммоингиз ечими


    Smart Business Ўзбекистонда UZCARD ва Humo карталарини қабул қилиш учун ягона ечимни тақдим этади 


    Pepsi Taste Challengе 2025: Pepsi яна олдинда — Ўзбекистонда 59,28% овозга сазовор бўлди  


    HONOR талабаларни қўллаб-қувватловчи акцияни эълон қилди 


    UZTELECOM симли интернетни модернизация қилмоқда: абонентлар GPON ва FTTx орқали 100 Мбит/с дан юқори тезликка эга бўладилар


    “Бизнесни ривожлантириш банки” 1 трлн 273 млрд сўмлик ипотека кредити ажратди


    HAVAL Ўзбекистонда янги моделларни намойиш этди: HAVAL H6 Facelift ва HAVAL H9 тақдимот кечаси


    “Трастбанк” кичик бизнесни ривожлантириш учун 1 млрд сўмгача кредит таклиф этади


    Kapitalbank ва Корпоратив спорт ассоциацияси ҳамкорлик меморандумини имзолади


    Imzo Glass маҳсулотлари Буюк Британияга экспортга юборилди


    Accor Тошкентда Swissôtel Tashkent очилишини нишонламоқда, швейсария услубидаги ҳашшаматни Ўзбекистон пойтахтига олиб келмоқда


    Uzbekistan Airways билан Истанбулга фойдали парвоз қилинг!


    Mobiuz Андижон, Наманган ва Фарғона вилоятларида 5G нинг янги имкониятларини очмоқда


    BI Group Ўзбекистонда турар жой биносининг зилзилабардошлигини очиқ синовдан муваффақиятли ўтказди


    Universalbank ўзини ўзи банд қилган фуқаролар учун янги “Микрокредит 300 ”ни ишга туширди 


    Келажак – бугунги қилган ҳаракатингиз самарасидир. Ўзингизга ишонч эса ҳар қандай ютуғингизнинг бошланиши 

     

    Тавсия этамиз

    Яҳудийларнинг “Тарихий ватан” ва “Буюк Исроил” ҳақидаги пуч даъволари: Фаластин аслида кимга тегишли?

    23 август, 13:22

    “Руснинг шармандали блицкриги”. Уруш тақдирини белгилаб берган Киев жанги қандай якунланган эди?

    22 август, 20:08

    Ислом Каримовнинг собиқ матбуот котиби “Отамдан қолган далалар” фильми тақиқланиш сабабини ошкор қилди 

    21 август, 11:58

    Туркияда оёқ суякларини синдириб, бўйни ўстириш операцияси оммалашмоқда (фото)

    21 август, 11:52
     
     
     

    Сўнгги янгиликларга ўтиш

    Қора седана: табиий доривор ўсимликнинг илмий асосланган шифобахш хусусиятлари

    Маслаҳатлар | 23 август, 16:25

    Ўзбекистонда неврология соҳасида янги лойиҳага старт берилди

    Ўзбекистон | 23 август, 16:05

    Конго ҳарбий прокурори собиқ президент Кабилага ўлим жазоси берилишини талаб қилмоқда

    Дунё | 23 август, 15:45

    Ўзбекистон терма жамоасининг CAFA Nations Cup-2025 турнири учун кенгайтирилган таркиби эълон қилинди (фото)

    Спорт | 23 август, 15:37

    Фото: ёввойи табиатдаги жониворларнинг энг кулгили суратлари

    Лайфстайл | 23 август, 15:20

    Россияда оғир аҳволда қолган 8 нафар ўзбекистонлик ватанга қайтарилди

    Ўзбекистон | 23 август, 15:00

    Сунъий интеллект инсонларда психоз келтириб чиқариши мумкин

    Лайфстайл | 23 август, 14:40
    Daryo About Us

    «Daryo» интернет-нашрининг (Ўзбекистон матбуот ва ахборот агентлиги (ЎзМАА, ҳозирги Ўзбекистон Республикаси Президенти Администрацияси ҳузуридаги Ахборот ва оммавий коммуникациялар агентлиги) томонидан 13.03.2015 йил санасида 0944-сонли гувоҳнома билан оммавий ахборот воситаси сифатида рўйхатга олинган). Матнли материалларини тўлиқ кўчириш ёки қисман иқтибос келтиришга, шунингдек, фотографик, график, аудио- ва/ёки видеоматериалларидан фойдаланишга daryo.uz сайтига гиперҳавола мавжуд бўлган ва/ёки «Daryo» интернет-нашрининг муаллифлигини кўрсатувчи ёзув илова қилинган тақдирда йўл қўйилади. Чоп этиладиган баъзи маълумотлар 18 ёшга тўлмаган фойдаланувчиларга мўлжалланмаган бўлиши мумкин. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» МЧЖ, 2013–2025

    Ёш бўйича чеклов

    Хато топдингизми? Ctrl+Enter тугмаларини босинг

    • Фойдаланиш шартлари
    • Махфийлик сиёсати
    • Реклама
    Нимани қидирамиз?

    Sign In or Register

    Хуш келибсиз!

    Тизимга киринг ёки Рўйхатдан ўтинг.

    Google

    ёки Э-Почта орқали

    Изоҳ қолдиришингиз, Фойдаланиш шартлари ва Махфийлик сиёсати шартларини қабул қилганингизни англатади

    Рўйхатдан ўтинг

    Рўйхатдан ўтганмисиз? Login.

    Google

    ёки Э-Почта орқали

    Сизга парол электрон почта орқали юборилади.

    Изоҳ қолдиришингиз, Фойдаланиш шартлари ва Махфийлик сиёсати шартларини қабул қилганингизни англатади

    Матнда хато топдингизми?

    ×

    Раҳмат. Биз сизнинг хабарингизни олдик ва хатони имкон қадар тезроқ тузатамиз.