Ўзбекистонга электрон сигареталар ва тамакини қиздириш тизимларини олиб кириш, реализация қилиш ва ишлаб чиқаришни тақиқлаш, ушбу ҳаракатлар учун жавобгарликни белгиловчи норматив-ҳуқуқий ҳужжат лойиҳаси ишлаб чиқилди.
Унда қайд этилишича, сўнгги етти йилда никотин ва тамаки маҳсулотларининг “замонавий” ёки “инновацион” турлари, хусусан, никотин етказиб беришнинг электрон тизимлари, улар учун суюқликлар, геллар, шу жумладан, электрон сигареталар ҳамда тамакини қиздириш тизимлари, қиздириладиган тамаки маҳсулотлари Ўзбекистонга кириб келиши ва аҳоли, айниқса болалар ва ёшлар орасида уларни чекиш кескин кўпайган.
Хусусан 2021—2023 йилларда Ўзбекистонга қиймати 28,5 миллион долларлик 5,4 миллион дона электрон сигареталар импорт қилинган бўлиб, бу кўрсаткич аввалги йилларга (2018—2020 йилларда 349 минг долларлик 182 минг дона электрон сигареталар импорт қилинган) нисбатан кескин равишда — 80 бараварга ошган.
Таҳлилларга кўра, электрон сигареталарни чекувчи ўсмирлар ва ёшлар салмоғи катта ёшдагиларга нисбатан уч баробар кўп.
Мактабларнинг юқори синф ўқувчилари орасида электрон сигареталарга қизиқиш тез суръатларда ортмоқда, хусусан, 26,6 минг ўғил болалар ва 8,6 минг қиз болалар чекишга мойил. Мактаб ва жамоат жойларида ўтказилган рейдларда ўқувчилардан олинган электрон сигареталар сони йилдан йилга ортиб бормоқда. 2019 йилда 6 та ҳолат, 2020 йилда — 27 та, 2021 йилда — 31 та, 2022 йилда — 856 та, 2023 йилда — 1040 та аниқланган.
18-29 ёшдаги аҳоли орасида тамакини қиздириш тизимидан фойдаланиш даражаси (252 минг нафар) 30-69 ёшдаги аҳолига (94,2 минг нафар) нисбатан 2,5 баравардан кўп.
Агар зарур чоралар кўрилмаса, келгусида ёш авлоднинг ҳар бешинчиси (20 фоиз) никотинга қарамликдан азият чекади.
Ҳужжат билан Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодекс 186-2-модда билан тўлдирилмоқда. Унга кўра,
Ўзбекистонда муомаласи тақиқланган тамаки маҳсулотлари, тамакини ҳамда никотинни истеъмол қилиш мосламалари, шунингдек электрон сигареталар ва чилимларни ишлаб чиқариш, тайёрлаш, олиш, сақлаш, ташиш ёки ўтказиш, реализация қилиш, шунингдек Республика ҳудудига олиб кириш, олиб чиқиш, транзит қилиш — ҳуқуқбузарлик ашёларини мусодара қилиб, БҲМнинг 50 бараваридан 100 бараваригача (17 миллион сўмдан 34 миллион сўмгача) миқдорда жарима солишга сабаб бўлади.
Ушбу моддада назарда тутилган ҳуқуқбузарлик ашёларини ўз ихтиёри билан топширган шахс жавобгарликдан озод қилинади.
Жиноят кодекси эса 186-4-модда билан тўлдирилмоқда. Унга кўра,
Ўзбекистонда муомаласи тақиқланган тамаки маҳсулотлари, тамакини ҳамда никотинни истеъмол қилиш мосламалари, шунингдек электрон сигареталар ва чилимларни ишлаб чиқариш, тайёрлаш, олиш, сақлаш, ташиш ёки ўтказиш, реализация қилиш, шунингдек Республика ҳудудига олиб кириш, олиб чиқиш, транзит қилиш, шундай ҳаракатлар учун маъмурий жазо қўлланилганидан кейин содир этилган бўлса — БҲМнинг 200 бараваридан 400 бараваригача (68 миллион сўмдан 136 миллион сўмгача) миқдорда жарима ёки уч йилгача ахлоқ тузатиш ишлари ёки уч йилдан 5 йилгача озодликни чеклаш ёхуд 5 йилгача озодликдан маҳрум қилиш билан жазоланади.
Ўша ҳаракатлар:
- кўп миқдорда;
- бир гуруҳ шахслар томонидан олдиндан тил бириктириб;
- такроран ёки хавфли рецидивист томонидан;
- хизмат лавозимини суиистеъмол қилиш йўли билан содир этилган бўлса, — БҲМнинг 400 бараваридан 600 юз бараваригача (136 миллион сўмдан 2024 миллион сўмгача) миқдорда жарима ёки 5 йилдан 7 йилгача озодликдан маҳрум қилиш билан жазоланади.
Ўша ҳаракатлар:
- жуда кўп миқдорда;
- уюшган гуруҳ томонидан ёки унинг манфаатларини кўзлаб содир этилган бўлса, — 7 йилдан 12 йилгача озодликдан маҳрум қилиш билан жазоланади.
Ўзбекистонда муомаласи тақиқланган тамаки маҳсулотлари, тамакини ҳамда никотинни истеъмол қилиш мосламалари, шунингдек электрон сигареталар ва чилимларни кўп миқдорда ёки жуда кўп миқдорда ишлаб чиқаришга, реализация қилишга, Ўзбекистон ҳудудига олиб кириш, олиб чиқишга, республика ҳудуди орқали транзит қилишга ҳокимият ёки мансаб ваколатларини суиистеъмол қилиш йўли билан ҳомийлик қилиш — 7 йилдан 12 йилгача озодликдан маҳрум қилиш билан жазоланади.
Ушбу моддада назарда тутилган қилмишларни содир этган шахс ўз ихтиёри билан айбини бўйнига олиш тўғрисида ҳокимият органларига арз қилса ва ҳуқуқбузарлик ашёларини топширса, жазодан озод қилинади.
Изоҳ (0)