Юқори ҳарорат тананинг нормал фаолият кўрсаткичидир. Организмга вирусли микроблар кирганда, ҳимоя механизми фаоллашади.
Иситмани дарҳол туширишга киришиш ярамайди, чунки инфекциянинг организмдан чиқариб юборилиши ва келажакда соғлом иммунитет шакллантирилиши учун иситма муҳим рол ўйнайди. Аммо болада ҳарорат жуда баланд бўлиб, оёқ-қўллари совуқ бўлса, бу иммунитет тизимида ва терморегуляцияда бузилишлар содир бўлганини англатади. Бу ҳолат гипертермия, халқ орасида “оқ иситма” деб аталади ва гўдакка дарҳол ёрдам бериш зарур.
Гипертермия сабаблари
Қон томир ва иммунитет тизими бузилишлари организмдаги физиологик жараённинг ўзгаришига олиб келади. Бу вазиятда асосий ички аъзоларнинг қон билан таъминланиши ортади, уларда ёпишқоқлик кучаяди ва қон айланиши секинлашади. Оёқ ва қўлларнинг томирларини спазмлар қоплайди, бу эса иссиқлик узатишнинг бузилишига олиб келади, ҳатто тутқаноқ ҳам кузатилиши мумкин.
Оддий иситмадан “оқ иситма” фарқлаш белгилари:
- оёқ-қўлларнинг совқотиши билан бирга келадиган кучли титроқ;
- рангпар тери;
- муздек қўллар ва оёқлар;
- юрак уриши тезлашади;
- кучсизланиш, ҳолсизлик, безовталик;
- тез-тез ва оғир нафас олиш.
Чақалоқларда баланд ҳарорат билан бирга “оқ иситма” ҳолати жуда хавфлидир. Чунки чақалоқнинг терморегуляция тизими ҳали шаклланмаган, шунинг учун организмнинг инфекцияга жавоб қайтаришини олдиндан айтиб бўлмайди. Гўдакнинг иситмаси титроқ, оёқ-қўлларининг совуқ қотиши билан бирга содир бўлса, дарҳол тез ёрдам чақириш лозим.
Иситма вақтида биринчи ёрдам
Шифокор етиб келгунга қадар болага аҳволини енгиллаштириш учун биринчи ёрдам кўрсатилиши керак. Юқори ҳарорат пайтида болаларга биринчи навбатда спазмни йўқотиш учун бирор нарса берилади, бу қон томирларини кенгайтиришга ва табиий терлашнинг ҳосил бўлишига ёрдам беради. Сўнг қатъий кўрсатмаларга риоя қилган ҳолда иситма туширувчи препаратларни беришингиз мумкин. Қон айланиши учун қўл ва оёқларни уқалаб, пешонасига нам сочиқни қўйиб, кўпроқ суюқлик ичириш керак.
Гўдакнинг ҳарорати баландласа, ваҳимага берилиш хато. Чунки бола сиздаги хавотирни пайқайди ва баттар безовталанади. Уни кўтариб, тинчлантиринг ва илиқ сув ёки клюква шарбатидан ичиринг. Болани адёл билан ўраб-чирмаб қўйиш ҳам ярамайди, аксинча хонадаги ҳавони вақти-вақти билан алмаштириб туринг.
Боладаги “оқ иситма” белгиларини ўзингиз мустақил даволашингиз тавсия этилмайди. Ўз вақтида ёрдам кўрсатиш келгусида кузатилиши мумкин бўлган асоратларнинг олдини олишга ёрдам беради. Бироқ иситма билан қандай курашиш бўйича педиатрдан малакали маслаҳат олиш ва унга кўра оғир ҳолатларда шошилинч тарзда шифохонага ётқизиш талаб қилиниши мумкин.
Изоҳ (0)