“Бўйим тенги болаларга оталик қилганман” — 10 ёшидан театрда ишлаган, ичкуёв бўлишга мажбур бўлган ва 17 йил рол кутиб яшаган актёр Убайдулла Омон 75 ёшда (фото, видео)

Ўзбекистон халқ артисти Убайдулла Омон 31 октябрь куни 75 ёшни қарши олди. Унинг ҳужжатлардаги фамилияси Бақоев. Аммо актёр отасининг номи билан ижод қилишни истаб, Убайдулла Омон тахаллусини танлаган. Актёр интервьюларида омадини узоқ йил кутгани, ичкуёв бўлишга мажбур бўлгани ва 73 ёшда яна оила қургани ҳақида сўзлаб берган.

“Отам асли хоразмлик бўлган”

Убайдулла Омон олти фарзандли оилада дунёга келган. Актёр санъатга бўлган қизиқиш қонида бўлгани ҳақида сўзлаб берган.

— Оддий, камторона оилада дунёга келганман. Отам раҳматли Қоракўл тери заводида узоқ йиллар ишчи бўлиб ишлаган, кейин 17 йил раҳбарлик қилган инсон эди. Оилада олти нафар фарзанддан фақат мен ва синглим олий ўқув юртида таҳсил олдик. Қолган опа-укаларимнинг бари отамнинг ишини давом эттиришди. Отам уста бўлса-да, санъатга жуда қизиқарди. Кейин билсак, бобом асли хоразмлик бўлиб, иш излаб Бухорога келиб қолган экан. Отам раҳматли бирор марта ота диёри Хоразмга бормагани ҳақида кўп гапирарди. Аммо тўйларда хоразмча қўшиқлар янграса, шунақа чиройли рақс тушардики, унинг Хоразмга бормаганига одамнинг ишонгиси келмасди. Отамнинг овози ҳам чиройли эди. Кечки дастурхон йиғилганидан кейин арияларни айтиб берарди, — дейди Убайдулла Омон.

“Онам фақат биз учун яшарди”

Актёр онаси қиёфасида ўзбек аёли тимсолини кўриши, оила қийинчиликда яшаса-да, етим қолган қариндошларининг болаларини боқиб олган кунларни қуйидагича эслайди.

— Онам оддий уй бекаси эди, фақатгина отам ишларди. Оиламизда олти фарзанддан ташқари, яна ота-онасидан эрта айрилган тоғаларим ҳам бирга яшашарди. Онам кунига уч маҳал 10 киши учун мўлжаллаб қозон осарди. Ҳозир ўйлаб қарасам, рўзғоримиз тугал бўлмаган, аммо меҳр-оқибат кучли бўлган. Оиланинг боши келмагунича дастурхонга ўтирилмасди, агар кимдир бўлмаса, албатта, улуши бир четга олиб қўйиларди. Онам раҳматли зийрак ва доно аёл эди. Уйимизга кўпчилик аёллар чиқиб, маслаҳат сўрашарди. Онам бирор марта ўзи учун нимадир олганини эслолмайман. Шунинг учун ҳамиша уни қувонтиришга, ҳеч бўлмаганда мушки анбар олиб бўлса-да, дилини хушнуд қилишга ҳаракат қилардим, — дейди актёр.

“Меҳрибонлик уйи болалар учун мўлжалланган мактабда ўқиганман”

Бўлажак актёр Убайдулла Омон илк ролини мактабда ижро этгани ва унинг санъатга қизиқишининг ошишида устозининг ёрдами катта бўлгани ҳақида сўзлаб берган.

— Бухоро шаҳридаги Минорайи Калон қаршисидаги 17-мактабда таҳсил олганман. Бу аслида бир бойнинг эски ҳовлиси бўлиб, мактаб биноси йўқлиги учун бу ерда икки сменада дарслар ўтиларди. Аслида бу мактаб меҳрибонлик уйи болаларини ўқитиш учун ташкил қилинган. Аммо уйимизга яқин бўлгани учун отам шу мактабда таҳсил олишимизни истаганди. Бошқа мактаблардан фарқли равишда бу мактабда рус миллатига мансуб ўқитувчилар кўп эди. Синф раҳбаримиз Надежда Михайловна билан ёнма-ён қўшни эдик. Унинг деярли мен билан тенгдош икки нафар фарзанди бор эди. У баъзан эри билан бирор ерга бориши керак бўлса, болаларини бизникига ташлаб кетарди. “Бекор ўтирманглар, манави китобларни ўқинглар”, дерди. Унинг уйида расмли, қизиқарли китоблар ниҳоятда кўп эди. Ўша инсон сабаб китоб ўқишга ҳам меҳрим ортган. У кимё фани ўқитувчиси бўлишига қарамай, санъатга ва адабиётга жуда қизиқарди. Бир куни мактаб тадбири учун Михаил Ломоносов ҳақида бир актли спектакл саҳналаштиришни таклиф қилди. Ўшанда илк ролимни ижро этдим, — дейди актёр.

“10 ёшимда театрга ишга кирганман”

Убайдулла Омон болаликдан ҳинд киносининг шайдоси бўлгани ва 10 ёшида театрга ишга киргани ҳақида сўзлаб берди.

— Бир куни кинотеатрда ҳинд киноси намойиш этилиши ҳақида эшитиб қолдим. Илк марта Раж Капурнинг “Дайди” фильмини томоша қилиб, кино ҳақида тассурот пайдо бўлганди. Фильм сўнгида йиғлаганим ҳалигача ёдимда. 1958 йилда машҳур бастакор Мухтор Ашрафий Бухорога келиб, Бухоро теат­рида “Дилором” операсини мусиқали драмага айлантирди. Бош қаҳрамон Монининг шогирди ролини ижро этиш менга насиб қилди. Катта саҳнадаги, яъни театрдаги илк ролимни 10 ёшимда ижро этганман. Сўзларим ҳам у қадар мураккаб эмасди. Парда очилганда, боғда ўтирган Монининг олдига шогирди келиб тиз чўкади ва: “Шарафшон сенга, эй рассоми нодир”, дея унга бўёқларни беради. Шу кичик ролдан кейин ҳаётим бутун умрга театр билан боғланди! Мактабдан қайтгач, дарсларимни тайёрлардим-да, театр­га ошиқардим, кичик саҳналарда қатнашардим. Ёрдамчи таркиб аъзо­си сифатида иштирок этган ҳар бир спектаклдан 1 рубль миқдорида гонорар олардим. Илк гонораримга онамга атир олиб бергандим. Онам йиғлаб, уни тўйиб-тўйиб ҳидлагани ҳамон ёдимда. Мактабни тамомлагунга қадар саккиз йил давомида театрда штатсиз ишладим, — дейди актёр Убайдулла Омон.

“Бухоролик Вижаянтималани севиб қолганман”

Актёр Тошкентга келиб, санъат олийгоҳига ҳужжат топширади. Бошқа талабалар қатори у ҳам моддий жиҳатдан қийинчиликларга учрайди. Аммо бўлажак шифокорга кўнгил қўйганидан кейин аввалги моддий қийинчиликлар ҳеч нарса эмаслигини англайди.

— Ўз хаёллари билан яшайдиган бола эдим. 16 ёшимда ҳинд актрисасини севиб қолиб, худди шундай кўринишдаги қизга уйланаман, деб орзу қилардим. Биринчи курсни тамомлаган йилим, ёзги таътилда Бухорога бордим. Тасодифни қарангки, ўша ерда худди Вижаянтималага ўхшайдиган қизни кўриб қолдим. Суриштириб билсам, у бўлажак шифокор “ТошМИ”да таҳсил олар экан. Илк танишувдаёқ унга кўнглимдагиларни айтдим. У отасининг розилигисиз бирор нарса деёлмаслигини айтди. Уялмай отаси билан учрашишга ҳам ўзимда куч топган эканман. Бахтимга қайнотам ҳам санъатсевар инсон экан. У киши билан тил топишишимиз қийин кечмади. Тошкентдаги санъат институтида ўқишимни эшитиб, бу ерлик ижодкорлар ҳақида сўради, мен ошириб-тошириб жавоб бердим, — дейди актёр Убайдулла Омон.

“Тўйни тезлаштиришимизга тўғри келди”

Убайдулла Омон бўлажак шифокор Матлуба Фармонова билан оила қуришни ният қиларди. Аммо ундан аввал ўқишни тамомлаши ва ишга кириши керак эди. Аммо кутилмаганда тўй тезлашиб кетди.

— Бир куни Матлуба “ТошМИ”да ўқийдиган самарқандлик йигит ундан сўрамай, совчи юборгани ва унинг оиласи отасига маъқул келгани ҳақида айтиб қолади. Ўзбек Вижаянтималасидан айрилишни истамай ўша куниёқ отамга “ёрилдим”. Отам раҳматли совчиликка бориб, самарқандлик йигитдан аввал отни қамчилади. Бухорода тўй қилиб, 4 кундан кейин Тошкентга қайтдик. Энг қизиғи, Матлубани “театралний”нинг, мени эса “ТошМИ”нинг ётоқхонасига киритмасди. Дўстларимизнинг ёрдами билан рус чол-кампирнинг уйидан бир хонани ижарага олганмиз. Икки талабанинг стипендияси билан рўзғор тебратардик, — дейди Убайдулла Омон.

Убайдулла Омоннинг кинодан кетишига нима сабаб бўлган?

Убайдулла Омон кинодаги илк ролини 21 ёшида ижро этган. Яъни у 1969 йили режиссёр Анатолий Қобуловнинг “Баҳор ёмғирлари” фильмида бош қаҳрамон Самиғ ролини яратган. 1972 йили оилавий шароити сабаб, Бухорога қайтиб кетишига тўғри келади.

— “Ёш гвардия” театрида режиссёр бўлиб ишлаётганимда Тошкентдан икки хонали уй совға қилишганди. Икки қизим дунёга келиб, яхши ишлаб юрган пайтимизда Бухородан нохуш хабар келди. Қайнотам оламдан ўтиб қолганини айтишди. Дафн маросимлари ўтганидан кейин отам раҳматли “Келиннинг еттита ёш укаси қолди, уларнинг бири ногирон. Сен қайтиб, қайнонангга қарашмасанг бўлмайди”, деган. Шу гапдан кейин Тошкентдаги карьерани якунлаб, Бухорога кўчиб ўтганмиз, — дейди актёр Убайдулла Омон.

“Бўйим тенги болаларга оталик қилиш…”

Ёш келин-куёвга 7 нафар болани тарбиялаш осон кечмаган.

— Бухородаги театрга ишга кирдим, аёлим эса шу яқин орадаги туғуруқхонадан иш топди. У пайтда қизларимиз анча ёш эди, аммо ўғилдек бўлиб қолган укалар анча улғайиб қолишганди. Уларни ўқитиб, тўйларини қилдик. Шукрки, оғир кунлар ортда қолди. Албатта, бу жараёнда яшаш, ёш бўлиб, бўйи тенги болаларга оталик қилиш осонмас. Аммо аёлим иккимиз буни уддаладик. Энг муҳими укаларим ақлли-ҳушли бўлиб вояга етишди, — дейди Убайдулло Омон.

Кечиккан омад

Убайдулла Омон актёрликдан ташқари, бир неча йил театрда режиссёрлик ҳам қилган. Кинодаги 17 йиллик танаффусдан сўнг рус кино ижодкорлари томонидан суратга олинган “Ватанга қайтиш” фильмидаги роли билан фаолиятини қайта тиклаган. 2004 йили суратга олинган “Маржона” ва “Сарвиноз” каби фильмлардаги роллари уни ўзбек томошабинларига яқиндан таништирган. 2008 йили суратга олинган “Фарёд” фильмидаги соқов ота роли актёрни қайтадан кашф этди десак, муболаға бўлмайди. У пайтда актёр 46 ёшни қаршилаган эди.

73 ёшида қайта оила қурган актёр

Актёр биринчи турмуш ўртоғи Матлуба Фармонова билан 50 йил бахтли яшади. Афсуски, турмуш ўртоғи 2018 йили вафот этди. Шундан сўнг актёр фарзандларининг розилиги билан бошқа аёл билан оила қурди.

— Фарзандларим хотинимни биринчи кундан яхши қабул қилди. Наргиза ҳам, Нигина ҳам (актёрнинг қизлари). Уларга таништирдим: “Мана, Нилуфар, инглиз тилидан дарс беради, менга маъқул бўлди”, дедим. Ҳаммалари хурсанд бўлиб, қабул қилди. Менинг фарзандларим жуда ақлли. Улар кўп китоб ўқийди. Китоб ўқиган одам ҳаётда камдан кам хато қилади. Чунки китоб берган тавсиялар уларнинг хаёлида бўлади. Қизларим жуда кўп китоблар ўқиган, жаҳон романларини ўқиган. Улар ҳаётда шундай воқеалар бўлишини билади. Ёлғизлик Аллоҳга хос, инсоннинг ёнида кимдир бўлиши керак. Ҳаёт бу байрам эмас. Ҳаёт оғир, машаққатли йўл. Унда ташвишли кунлар кўп бўлади, мана шундай кунларда ёнингизда кимдир бўлиши керак. Шунинг учун, Худога шукур, ҳаётимда янги бир саҳифа бошланди, — дейди актёр.