Нафақат эстрада, балки Хоразм халфа йўналишидаги қўшиқлари билан ҳам машҳурликка эришган хонанда Ирода Искандарова 1971 йилнинг 30 октябрь куни Хонқа туманида дунёга келган. Ижодкор 2000 йилларнинг энг машҳур ва талабгир хонандаларидан бири бўлган. Афсуски, ҳаётидаги оғир жудолик, алданишлар унинг санъатдан бир оз йироқлашишига сабаб бўлган.
“Исмим Ирода эмас, Муҳаббат бўлган”
Хонанда Хоразм халфачилик йўналишида кўзга кўринган Рўзметовлар сулоласининг давомчиларидан бири ҳисобланади. Қаҳрамонимиз болалиги тўйхоналарда ўтгани ва оиладаги барча фарзандлар қатори у ҳам фолклор йўналишига қизиққани ҳақида сўзлаб беради.
— Аслида исмим Ирода эмас, Муҳаббат бўлган. Аммо дадам ҳужжатга Ирода деб ёздирган экан. Дадам раҳматли санъатни жуда яхши кўрар эди, онам ҳам шифокор бўлишига қарамасдан халфачилик билан шуғулланган. Ёшлари катта бўлса ҳам, қўшиқнинг бирор ерини хато айтсам, мана бу ери хато кетибди, деб айтиб турарди. Биринчи катта танқидчим — онам. Ўша пайтда пластинкалар бўлар эди, дадам Алла Пугачёвани яхши кўрар эди, мен ҳам тилим чиқмасдан ўша хонанданинг мингта атиргул ҳақидаги таронасини айтиб юрган эканман. Ёшлигимдан санъатга меҳр ривожланган. Онамнинг кўзи ожиз устозлари бўлар эди, бир йил давомида улардан дарс олганларида мен ҳам қўшилиб борганман.
Онам билан бирга бориб, чолғуларни қандай чалиш, қанақа қилиб қўшиқ айтиш кераклигини кўриб ўтирганман. Ўша аёл бир-икки соатлаб дарс берарди. Онамни аёллар даврасига таклиф қилишарди. Кичкина қизча бўлсам ҳам, онамнинг олдида доира чалишни яхши кўрардим. Онамнинг дадаси рухсат бермаган, бироқ дадам буни тушунган ҳолда индамаган, чунки халфалар фақат аёлларнинг даврасида қўшиқ айтган, доирачиси ҳам, раққосаси ҳам аёл киши бўлган. Онамнинг олдида юриб, ўзим доира чалишни ўрганганман, — дейди хонанда.
“Онамнинг овози бўғилиб қолган”
Ирода Искандарова болаликдан, яъни 11 ёшидан онаси билан тўй хизматларига боргани ҳақида кўп гапирган. Энг қизиғи, 7-синфда мустақил тўй ўтказишга мажбур бўлган кунларини қуйидагича эслайди.
— Бизнинг пайтимизда микрофон бўлмасди, бор овозда қўшиқ айтишга мажбур бўлишарди. Онам билан катта далада бўладиган тўйга борганмиз. Негадир онамнинг томоғи бирдан бўғилиб қолган. “Қизим, сен айт. Овозинг жуда чиройли-ку”, деган. “Йўқ уяламан, якка ўзим қўшиқ айтолмайман”, деганимда онам бирдан йиғлаб юборган. Чунки халфачининг бундай вазиятга тушиши кўп давраларда муҳокама бўларди ва одамлар унга ишонмай қўярди. Онамнинг кўзёшларини кўргандан кейин саҳнага чиқишга мажбур бўлганман. Одамлар қий-чув билан қарши олишган, ҳеч ким ёш бола-ку демаган. Шу воқеа сабаб 7-синфдан бошлаб, мустақил тўй хизматларига чиқишни бошлаганман. Аммо онам ўқишимни истарди. Фақатгина бир вақтга иккита тўй келиб қолса, мажбур бирига мен билан укамни юборарди. Укам доира, мен акардион чалиб қўшиқ айтардим, — дейди хонанда Ирода Искандарова.
“Кундузи дарсда, кечаси тўйда”
Ирода Искандарова машҳурлик сабаб болалиги кўнгилдагидек ўтмагани ва уйқисираб дарсда ўтирган кунларини қуйидагича эслайди.
— Илк кассетам 7-синфда ўқиётганимда чиқарилган. Энг қизиғи, ундан хабарим ҳам бўлмаган. Бир аёллар даврасига хизматга борганман ва уй эгаси видеога олдирган. У пайтларда бундай техникалар анча камёб эди. Хуллас, ўша тўйдаги уч соатлик видео тарқалиб кетган. Уйимизга келиб, “Қизингиз қўшиқ айтиб берсин”, дейдиганлар сони ҳам кўпайиб кетди.
Аслида отам санъаткор эмас, шифокор бўлишимни истаган. Лекин бирор марта тўйга бормасин деб таъқиқ қўймасди. Чунки у пайтларда аёллар ва эркаклар алоҳида давра қуриб ўтиришарди. Шом пайти бошланган аёллар давраси ярим кечгача давом этарди. Уйга қайтиб, дарс қилардим. Мактабнинг энг аълочи ўқувчиларидан бўлганим учун ёмон баҳо олиш фожиа эди. Тўйдан чарчаб келиб ҳам дарсларни қилардим. Эрталаб барча ўқувчилар сингари дарсга борардим, аммо дарсда уйқисираб ўтирардим, — дейди Ирода Искандарова.
“Биринчи турмуш ўртоғим мени синдирди”
Ирода Искандарова машҳур хонанда Даврон Ғойипов билан оила қурган. Ёш ижодкор унга ишониб хато қилганини ва руҳан эзилган кунларини қуйидагича эслайди.
— Санъаткор мени тушунади, деб хато ўйлаган эканман. Чунки турмуш қурганимиздан кейин саҳнага чиқасан, деб берилган ваъдаларнинг бари унутилди. Ўша пайтда Ирода Искандарова бўлиб эмас, “Ирода халфа” деса мени бутун Хоразм танир эди. Бир-икки марта саҳнага чиққанимдан кейин рухсат бўлмаган. Ҳатто шундай вақтлар ҳам бўлганки, мени бутун оламдан узиб қўйган. Беш йил зўравонликка чидагандан кейин охири тоқатим тоқ бўлган. Отам-онам қўллаб-қувватлади, чунки атрофимда ишонадиган инсонларим фақатгина улар эди. Турмуш қурганимдан кейин синдим. Шунақа қийин дамларни бошдан кечирганман, пешонамда бу нарсалар ҳам бор экан. Кейин бўлмади, вақт ўтиб ажрашиб кетдик, — дейди хонанда Ирода Искандарова.
“Алдов ва хиёнатларга учрадим”
Турмушдан ажрашган Ирода Искандарова яна ўзини ўнглашга ва ижодда ўз ўрнини топишга ҳаракат қилади. Ўша йиллари эстрада йўналишидаги қўшиқлар анча ривожланган пайтлар бўлган. У онасининг қаршилигига қарамай, эстрада йўналишида ижод қилишни бошлаганини қуйидагича эслайди.
— Онам аввалига эстрада йўналишида қўшиқ куйлашимни истамаган. Аммо Тошкентга кўчиб келганимдан кейин бу йўналишда қўшиқ айтмасликнинг иложи йўқ эди. “Севар эдим”, “Гапим бор”, “Ҳова ҳей” каби қўшиқларни ижро этиб, халқ эътиборига тушдим. Аммо ишонувчанлигим кўп бор панд берди. Санъатда кўплаб алдовларга учрадим, хиёнатларга учрадим. Аммо санъатдан йироқлашишимнинг асосий сабаби бу эмас. 2009 йили отамнинг саломатлиги ёмонлашиб, ундан айрилиб қолдим. Ҳаётдаги энг яқин инсонимни йўқотгандан кейин ҳафсалам бўлмай, ижод ҳам қилгим келмади. Бу синов қайсидир маънода атрофимдаги дўстларни элакдан ўтказди. Одамлар эътиборида бўлмаганингиздан кейин кўпчиликка керак бўлмай қоларкансиз, — дейди Ирода Искандарова.
“Фарзанддан айрилиш оғир экан”
Ирода Искандарова биринчи турмушидан иккита, иккинчи турмушидан эса битта фарзандли бўлди. Афсуски, бу йил хонанданинг ҳаётига жуда оғир келди. У ёлғиз ўғлидан айрилди.
— Ўғлим ҳам болаликдан санъатга қизиқарди. Чунки санъат қонида бор эди. Аммо негадир тўнғич фарзандларимнинг иккиси ҳам санъаткор бўлишни исташмади. Ўғлим Хитой университетида ўқиган, карантин даври кучайганидан сўнг ўқишини Тошкентга кўчиргандим. Ўшанда у билан ўқийдиган энг яқин дўсти коронавирус сабаб вафот этганди. Тақдир экан, Аллоҳим уни берди ва ўзи қайтариб олди. Кўричагини операция қилдириш керак бўлиб қолди, ўша ерда жони узилди. Икки ойга қадар ўзимга келганим йўқ. Уйимнинг ҳар бурчагидан ўғлимнинг сурати кўринди, гаплари хаёлимдан кетмади. Она учун фарзандидан жудо бўлиш жуда оғир экан, — дейди Ирода Искандарова.
Ирода Искандарова оиласи ва дўстлари ёрдамида ўзини бир оз бўлса-да, қўлга олиб ижодга қайтди. Аммо ижодида аввалгидек шиддат етишмаяпти. Умид қиламизки, хонанда тез орада яна аввалгидек ижод уммонига шўнғийди.
Изоҳ (0)