Куни кеча Тошкент шаҳрида кузатилган 10 баллик тирбандлик ҳолатлари анчагина камайган бўлса-да, пойтахтдаги тирбандликлар масаласи ҳали ҳануз кун тартибидан тушгани йўқ. Айниқса, куннинг тиғиз пайтлари шаҳарнинг бир қатор кўчаларида турнақатор тирбандликлар кузатилиб турибди.
Шу каби ҳолатларни кўриб, Тошкент шаҳри ҳам йирик мегаполислар сингари трафикни бошқариш муаммосига дуч келаётганлигини англаб етиш мумкин.
Мисол тариқасида, бугунги кунда Тошкент шаҳрида 5 млн аҳоли бўлиб, унинг сони йилига 100 мингтага, мавжуд 760 минг автотранспорт, йилига 76 мингтага ортиб бормоқда.
Аҳолининг кунлик ҳаракатланишга бўлган эҳтиёжи 9 млн ташкил этиб, ундан 3 млн пиёда ҳаракатланиш, 6 млн эса транспортда ҳаракатланишга тўғри келади.
Транспортда ҳаракатланишнинг 25%, яъни 1,5 миллиони автобус, метро ва микроавтобусларда, қолган 4,5 миллиони, шаҳарда кун давомида ҳаракатланадиган бир миллион (760 мингта доимий рўйхатдаги ва 240 мингта кунлик келиб кетувчи) автотранспортда амалга оширилади.
Юқоридаги сабаблар, йўл таъмирлаш ишлари ҳамда транспорт оқимини самарали бошқарув тизими йўқлиги, тирбандликларда ҳаракат тезлиги 7 км/соатгача тушиб кетиши, аҳолининг йўлга сарфлайдиган вақти бундан 3-4 йил олдингига нисбатан қарийб икки баробарга ортгани, бунинг ортидан секин ҳаракатланаётган транспортларнинг ортиқча ёқилғи сарфи ва зарарли газларни чиқариши натижасида иқтисодий йўқотишлар ва мамлакатимиз экологиясига зарар ҳам ортиб бормоқда.
Аҳолининг кунлик ҳаракатланишга бўлган эҳтиёжини қондириш, бунда йўлга сарфланадиган вақт ва моддий ресурслар самарадорлигини оширишга жаҳон тажрибасига кўра, сифатли, қулай, хавфсиз ва жозибадор жамоат транспорти тизимини жорий этиш орқали эришилади.
Шу нуқтаи назардан ҳукуматнинг тегишли ташкилотлари тирбандликнинг олдини олиш масаласига бўлган эътибори ортиб бормоқда.
Жумладан, мавжуд ҳолатда аҳолининг ҳаракатланиш йўналишлари ва вақтлари бўйича самарали ташкил этилган, гавжум жойларгача “бир қадам” тамойили асосида жойлаштирилган бекатлар ва инфратузилма объектлари, барқарор тезликда ҳаракатланадиган, йўналишлари қулай боғланган жамоат транспорти тизимини жорий этиш, учта асосий йўналишларда олиб бориладиган ишлар ҳисобига амалга оширилмоқда.
Биринчидан, шаҳардаги мавжуд оқимларни (транспортний нагрузкани) йўл кўча тармоғи бўйича тақсимланишини, янги зичлаштириладиган ҳудудлардан йўл тармоғига тушадиган юкламани, таклиф этиладиган жамоат транспорти самарадорлигини ҳамда йўл кўча тармоғига тушадиган юкламаларни қайта тақсимланишини олдиндан баҳолаш воситаси сифатида Тошкент шаҳри транспорт макромодели ишлаб чиқилди. Хусусан, ушбу модел “Жаҳон банки” грант маблағлари ҳисобига жалб қилинган экспертлар гуруҳи билан ҳамкорликда калибровка ишлари амалга оширилмоқда. Ишлар ноябрь ойида якунланади.
Иккинчидан, жамоат транспорти янгиланган ҳаракат таркиби (автобуслар)дан самарали фойдаланишни йўлга қўйиш, аҳолига кўрсатилаётган хизматлар сифатини ошириш мақсадида автобуслар йўналиш тармоғини доимий такомиллаштириб бориш ишлари амалга оширилмоқда.
Жумладан умумий узунлиги 44 км бўлган кўча йўл участкаларида алоҳида автобуслар йўлаги ташкил этилиб, ҳозирда ушбу йўлаклардан 16 мингта автобус қатновлари кунлик амалга оширилмоқда ва 600 минг йўловчининг кунлик умумий (ўртача 10 минутдан) 100 минг соат вақти тежалишига эришилди.
Учинчидан, умумий узунлиги 472 км. бўлган транспорт доимий ҳаракатланадиган асосий артериялар ҳисобланган кўчаларда, жамоат транспорти ҳаракат устуворлиги, бекатлар ва пиёдалар учун қулай ва хавфсиз инфратузилма, транспорт оқимини самарали мувофиқлаштирилган бошқаруви (“ақлли” светофорлар) тизимини ичига олган комплекс чора-тадбирлари тизимли равишда амалга оширилмоқда.
Шулар қаторида жорий ҳолатни яхшилаш, аҳолини ҳаракатланишга бўлган эҳтиёжини сифатли, қулай ва хавфсиз хизматлар орқали қондириш мақсадида қуйидаги ишларни амалга ошириш зарурияти кузатилмоқда.
- Жамоат транспорти самарадорлигини ошириш, йўловчиларнинг ҳаракатланишга сарфлайдиган вақтларини камайтириш мақсадида, пересадка қилишга мўлжалланган қулай тарифларни кенг қўллаган ҳолда қисқа масофали автобус йўналишларини жорий этиш.
- Тирбанд кўчаларда автобуслар ҳаракат хавфсизлигини таъминлаш, ҳаракатланишда йўқотилаётган вақтни камайтириш мақсадида, шоҳкўчаларда фақат тўғри ҳаракатланадиган магистрал автобус йўналишларини жорий қилиш.
- Пойтахтга шаҳар атрофи ҳудудларидан кунлик кириб келадиган ҳамда етказиб чиқувчи ва магистрал йўналишлар кесишган жойларда пиёдалар учун қулай хавфсиз муҳитни (инфратузилмани) яратиш.
- Коридор тамойили асосида светофорларнинг мувофиқлаштирилган бошқарув тизимини ҳамда жамоат транспорти инфратузилмасини такомиллаштириш (устуворлик, қулайлик ва хавфсизликни таъминлаган ҳолда), умумий узунлиги 472 км, 605 та светофор объектлари бўлган коридорларимизда ишларини амалга ошириш талаб этилади.
Бу ишларнинг биринчи босқичида умумий узунлиги 125 км бўлган асосий юкламалар ва тирбандликлар кун давомида кузатилаётган кўчаларда амалга оширилиши керак.
Маълумот учун: келтириб ўтилган зарур ишлардан ҳозирда, коридор тамойили асосида ечимлар ишлаб чиқиш бўйича, актуал бўлиб турган 125 км йўл кўча тармоғининг 55 км лик участкалари (А.Темур, Шаҳрисабз, Ш.Руставели, Янги Сергели, Бобур, Самарқанд дарвоза, Кўкча дарвоза, Бешқайрағоч ва бошқалар) устида ишлар олиб борилмоқда.
- Агломерация ҳудудини боғлайдиган темирйўл йўловчи ташиш (электричка) тизимини такомиллаштириш, янги автобус йўналишларини жорий этиш ҳамда қулай транспорт ўтиш боғламаларини ташкил этиш орқали шаҳарга кирувчи транспорт оқимини камайтириш.
- Шаҳарда юк транспорти ҳаракатини чеклаш ва ТҲАЙ бўйлаб айланма ҳаракатланишга йўналтириш, шаҳар ичидаги юк транспорти ҳаракатланадиган вақти ва йўлларини аниқ белгилаб бериш.
- Автомобиль йўлининг темирйўл билан кесишмаларида, транспорт боғлиқлигига талаб юқори бўлган (белгиланган критериялар асосида аниқланган) ҳудудларда каналлар устидан ҳудудларни боғловчи кўприк ва йўл ўтказгичларни қуриш.
Автомобиль саноати кескин ривожлана бошлагандан буён йирик шаҳарларда шу жумладан пойтахтимизда ҳам тинимсиз равишда тирбандликлар содир бўлмоқда. Оқибатда, кўплаб инсонларнинг қимматли вақти кўчада ўтиб кетмоқда.
Йўлларда тирбандликларнинг келиб чиқишига бир нечта омиллар сабаб бўлади. Жумладан, машиналар сонининг ўта кўплиги, кўчаларда қурилиш-таъмирлаш ишларининг ўтказилиши, ҳайдовчиларнинг тартибсиз ҳаракатланиши, йўл-транспорт ҳодисаларининг содир бўлиши ёки ноқулай об-ҳаво шароити машиналар ҳаракатини чеклаб қўйиши мумкин.
Шу муносабат билан маҳаллий ҳокимият вакиллари тирбандликнинг олдини олишга қаратилган чора-тадбирларни асосий вазифалари этиб белгилаб хорижий тажрибада синовдан ўтган лойиҳаларни амалга оширмоқда.
Шу билан бирга рақамлаштириш ва инновациялардан кенг фойдаланиш мазкур масалани ечими сифатида қаралмоқда.
Изоҳ (0)