Амударёнинг Балх қисмидаги Қўштепа канали қурилишининг биринчи босқичи якунланмоқда. Канал сувининг Афғонистон шимолидаги ҳудудларга йўналтирилиши Туркманистон ва Ўзбекистонннинг айрим вилоятларида сув тақчиллигига олиб келиши мумкин.
Узунлиги 285 километр, эни 108 метр, чуқурлиги 8,5 метр бўлган Қўштепа канали суви ўз йўналиши бўйлаб 550 минг гектар қишлоқ хўжалиги ерларини суғориши керак.
Каналнинг Балхдаги бир қисмининг кўприклари қурилиши якунланган, яна бир қисми келаси йили қурилади. Мутасаддиларнинг сўзларига кўра, иккинчи босқич ишлари “тез орада ва кечиктирилмасдан” бошланади.
Қўштепа миллий лойиҳасининг ижрочи мулозимларига кўра, 108 километр узунликдаги ушбу каналнинг биринчи босқичи октябр охиригача якунланиб, фойдаланишга топширилади.
Транспорт кўприги муҳандиси ва ушбу лойиҳанинг ижрочи амалдорларидан бири Amiriйга кўра, Мозори Шариф-Хайратон кўприги ва Хат-Оҳан кўприги қурилиши давом этмоқда, 96 фоиз иш бажарилган. Ўтган ҳафтада Сарбанд суви (Тожикистон) Қўштепа каналининг 42 километрига оқиб келган.
Ўзбекистон президенти Қўштепа канали ҳақида
Шавкат Мирзиёев 15-сентябр куни Оролни қутқариш халқаро жамғармаси таъсисчи давлатлари раҳбарлари кенгашининг навбатдаги йиғилишида Қўштепа канали қурилиши борасида ўз фикрини билдириб ўтганди.
“Моҳият-эътиборига кўра, минтақамизда сувдан фойдаланиш жараёнида бизнинг мамлакатларимиз билан ҳеч қандай мажбурият асосида боғланмаган янги иштирокчи пайдо бўлди. Афғон томони канални қуриш бўйича фаол иш олиб бораётганини яхши биласиз. Унинг ишга туширилиши Марказий Осиёдаги сувдан фойдаланиш тартиби ва мувозанатини тубдан ўзгартириб юбориши мумкин”, — деган президент.
Мирзиёев Қўштепа каналининг қурилиши ва унинг Амударё сувидан фойдаланиш тартибига таъсири билан боғлиқ барча жиҳатларни мамлакатлардаги тадқиқот институтларини жалб этган ҳолда ўрганиш бўйича қўшма ишчи гуруҳини шакллантириш зарурлигини айтган.
Президент Афғонистон вакилларини сув ресурсларидан биргаликда фойдаланиш бўйича минтақавий мулоқотга жалб этиш масаласини кўриб чиқишни таклиф этган.
“Толибон” муносабати
“Толибон” Афғонистоннинг Амударё суви бўйича қўшнилар билан ҳеч қандай келишуви йўқлиги, Афғонистон сув ресурсларидан фойдаланиш ҳуқуқига эга эканини айтди. Афғонистоннинг амалдаги ҳукумати қўшни давлатлар хавотирларини бартараф этиш учун Амударё суви муаммосини муҳокама қилишга тайёр.
“Афғонистон Амударё сувидан фойдаланишга мутлақо ҳақли. Бу ҳуқуқ Афғонистонга халқаро конвенциялар билан берилган ва Афғонистон Амударё сувининг 27-30 фоизига эгалик қилади”, — деган сув хўжалиги бўйича мутахассис Нажибулла Садид.
Қўштепа канали қурилишининг эҳтимолий оқибатлари
Тҳе Economist прогнозига кўра, агар канал қуриб битказилса, минтақавий можаронинг кучайишига олиб келиши мумкин. Канал Амударё сувини Ўзбекистон билан чегарага йўналтиради. Афғонистон электр энергиясининг катта қисмини Ўзбекистондан импорт қилиши ҳисобга олинса, “Толибон” қўшни республикага қарши чиқолмайди.
“Иқлим ўзгариши Ўзбекистонни 15 фоиз сув йўқотишига сабаб бўлмоқда, агар канал қурилиши ортидан яна 10 фоиз йўқоца, Ўзбекистон 25 фоиз сув йўқотиши мумкин”, — дейилади яна бир прогнозда.
Изоҳ (0)