Ўзбекистонда “Маҳалла назорати” ва “Маҳалла раиси сўрови” институтлари жорий этилади. Бу ҳақда Вазирлар Маҳкамасининг 22 сентябрдаги қарорида белгиланди.

Унга кўра, ҳар бир фуқаролар йиғини ҳузурида маҳалла раиси раҳбарлигида маҳалла назорати гуруҳи ташкил этилади. Маҳалла назорати гуруҳи томонидан аҳоли эътирозларига энг кўп сабаб бўлаётган муаммоларни аниқлаш мақсадида мунтазам равишда муҳокамалар ўтказилади.

Маҳалла фуқаролар йиғини кенгашида тегишли давлат органлари ва ташкилотлари раҳбарлари ҳамда масъул ходимларининг амалга оширилган ишлар бўйича ахборотларини мунтазам равишда эшитиб борилади.

Маҳалла назорати гуруҳининг асосий вазифалари қуйидагилар устидан жамоатчилик назоратини амалга ошириш ҳисобланади:

• қабул қилинаётган норматив-ҳуқуқий ҳужжатларда, қарорларда, шунингдек, давлат, тармоқ ва ҳудудий ривожлантириш дастурларида жамоатчилик манфаатлари ва жамоатчилик фикри ҳисобга олиниши устидан;
• фуқароларнинг, юридик шахсларнинг ҳуқуқлари ва қонуний манфаатларини, жамият манфаатларини ҳимоя қилиш соҳасидаги қонунчилик талабларининг таъминланиши устидан;
• давлат хизматларини кўрсатиш бўйича давлат органлари ва ташкилотлари, уларнинг мансабдор шахслари фаолияти устидан;
• давлат органлари ва ташкилотлари, уларнинг мансабдор шахсларининг ижтимоий шериклик доирасида амалга ошириладиган битимлар, шартномалар, лойиҳалар ва дастурларни бажаришга доир фаолияти устидан;
• маҳаллада тадбиркорликни ривожлантириш, аҳоли бандлигини таъминлаш ва камбағалликни қисқартириш масалалари бўйича туман (шаҳар) ҳокими ёрдамчиси, маҳаллалардаги ёшлар етакчиси ва хотин-қизлар фаоли, ички ишлар органлари таянч пункти профилактика (катта) инспекторлари фаолияти устидан.

Маҳалла назорат гуруҳи унинг раҳбари, раҳбар ўринбосари, котиби ва аъзоларидан иборат. Ушбу гуруҳ аъзолигига маҳаллада обрў-эътиборли, ижтимоий фаол, бошқаларга ибрат бўладиган, катта ҳаётий тажрибага эга фуқаролар (давлат органлари ва ташкилотларининг мансабдорлари бундан мустасно), шунингдек, нодавлат нотижорат ташкилотлар, ОАВ ва фуқаролик жамиятининг бошқа институтлари вакиллари қабул қилинади.

Маҳалла назорат гуруҳи таркибини шакллантиришда гендер тенглик тамойилига риоя қилинади, шунингдек, таркибига ногиронлиги бўлган шахслар ҳам киритилади.

Маҳалла назорати гуруҳи аъзоларининг сони чекланмаган. Гуруҳ аъзолари фуқаролар йиғини томонидан ҳар 5 йилда сайланади. Ушбу гуруҳга фуқаролар йиғини раиси раҳбарлик қилади. Маҳалла назорати гуруҳи таркибига киритиладиган номзодга фуқаролар йиғинида ҳозир бўлганларнинг ярмидан кўпи ёқлаб овоз берганда, у сайланган ҳисобланади.

Шавкат Мирзиёев март ойида Ўзбекистон маҳалла тизими ходимлари ва фаолларига йўллаган табригида аҳоли ўртасида эътирозларга сабаб бўлаётган ижтимоий муаммоларни аниқлаш ва ҳал этиш учун маҳалла раиси томонидан муҳокамалар ўтказиш, ҳар ойда маҳалла кенгашида тегишли давлат орган ва ташкилот раҳбарлари ахборотларини эшитиш амалиёти йўлга қўйилиб, маҳалла назорати ва маҳалла раиси сўрови институтлари жорий этилишини айтганди.