Ўзбекистонда хизмат кўрсатган артист Саида Раметова 21 сентябрь куни 66 ёшни қаршилади. Ҳаётда кўплаб қийин кунларни бошдан кечирган актрисанинг муваффақият сирлари билан танишамиз.

“Онамнинг кўнглини қаттиқ оғритганман”

Саида Раметова болалаги билан боғлиқ хотираларни ўзгача соғинч билан эслайди. У тўрт қиз ва бир ўғил бўлган оилада дунёга келган. Онаси Самарқанддаги консерва заводида ишлаган бўлса-да, доира чалиб лапар айтишни яхши кўрарди.

— Оиламиз камтарона ҳаёт кечирарди. Онам эрта тонгдан то кун ботгунига қадар ишласа-да, рўзғорнинг кам-кўсти тўлмасди. Биз бобом ва бувим билан бирга қолардик. Бобом раҳматлининг соқоллари узун, нурли инсон эди. Уни Ибн Синога ўхшатардим. Чунки бобом ҳам табибчилик билан шуғулланар, одамлар шифо истаб келишарди. Мен у кишига ёрдам берардим. Гиёҳларни майдалардик, турли дамлама ва малҳамлар тайёрлардик. Ҳеч ёдимдан чиқмайди, баъзи беморлар шифо топганидан қувониб бобомга кўпроқ пул бўлса, бир қисмини олардида қолганини қайтариб берарди. Мен “Нега қайтариб берасиз”, кулиб “Тегишимни олдим”, дерди. Юқори синфга ўтгандан кейин онам билан консерва заводида ишга борардим. Чаққон қиз бўлганим учун ишларни жойига қўйиб бажарардим. Ҳатто, қариндош-уруғларнинг уйида йиғинлар бўлса онамни жўнатиб, ўрнига ишлардим. Аммо бир куни онамнинг кўнглини қаттиқ оғритганман. Бунинг учун ўзимни ҳалигача койийман, — дейди Саида Раметова.

“Онамга қанчалик қийин бўлганини англаяпман”

Актриса онасини нима учун ранжитгани ва болаликдаги орзуларининг бари амалга ошгани ҳақида сўзлаб берди.

— Пулдан кўп қийналардик. Баъзан рўзғорлик қилишга ҳам пулимиз қолмасди. Онам шўрлик бор пулини бериб, “Ойликкача борим шу, амаллаб тургин”, дерди. Чунки мен дўконга бориб, бозорлик қилишга масъул эдим. Бир куни “Мен шунақа бой бўламан, болаларимни зориқтирмай ўстираман. Тўртта эмас, икки болам бўлсин, аммо улар муҳтожлик кўрмай ўссин”, деб ўйламай гапириб юборибман. Бу гап онамга оғир ботишини ўйламабман. Болаларингни зориқтирмайдиган она бўлгин деди-ю, кўзини олиб қочди. Бир оздан сўнг кўзлари намланганини пайқадим. Улғайиб она бўлганимдан кейин ўша пайтда унга қанчалик қийин бўлганини англаяпман, — дейди актриса Саида Раметова.

“Эркин Комилов сабаб санъаткор бўлдим”

Саида Раметова аввалига актриса бўлишни орзу қилмагани ва Гулчеҳра Жамилова иштирокидаги спектаклни кўриб, бу соҳага меҳри тушганлигини айтиб ўтган.

— Пул ишлашни яхши кўрадиган қиз эдим. Онамга ҳам “Бу қизингиз ишнинг кўзини билади, каттакон бўлиб кетади-ёв”, деб кўп айтишаркан. Мактабни битириб дўконга сотувчи бўлиб ишга кирганман. Кейин Тошкентдаги кооператив техникумига ўқишга кирдим. Бир куни курсдошлар билан Эркин Комилов ва Гулчеҳра Жамилова иштирокидаги спектаклни кўргани бордик. Гулчеҳра опанинг назокати, гап-сўзи ва хатти-ҳаракатлари юрагимга етиб борди. “Тамом, мен ҳам актриса бўламан”, дедим. Ҳамма талабалар кетишди, аммо мен театр дарвозаси ёнида актёрларнинг чиқишини кутиб турдим. Бир пайт Эркин Комилов чиқди.

“Мен ҳам актриса бўлишини хоҳлайман, илтимос менга йўл-йўриқ кўрсатинг, дедим. Эркин Комилов сабабчи бўлиб, санъат институтига ҳужжат топширганман. Устозларим суҳбатлашиб кўришгандан кейин маслаҳатлар беришган. Аслини олганда, санъат ҳақида ҳеч нарсани билмасдим, аммо менда шу пайтгача яширин қобилият бўлган экан. Менимча, санъатга бўлган қизиқиш ҳам онамдан ўтган бўлса керак, — дейди актриса Саида Раметова.

“Ўхшамаса актрисаликдан кетаман”

Саида Раметова аввалига актриса бўлолишига кўзи етмагани ва бу соҳада ўрнини тополмаса, савдо-сотиқ билан шуғулланишни режа қилгани ҳақида айтиб ўтган.

— Ўзимга бир имкон бериб кўрай, ўхшамаса бошқа иш қиламан деганман. Савдо-сотиқда тажрибам бор, деган бўлсам керак-да. Эркин Комилов сабабчи бўлиб, театрга ишга кирганман. 1980 йилда Исфандиёрнинг “Отасининг қизи” спектаклидаги Наргиза ролини ижро этганман. Менимча илк муваффақиятли ролим шу бўлган. Бу ролга мени режиссёр Бахтиёр Ихтиёров таклиф қилганлар. Агар биринчи рол адашмасдан берилса ва устозлар сизга яхши ўгит берсалар, илк қадам яхши ҳосилини берса, бу ёғига омад ҳам сиз томонда бўлар экан. Мен буни ўзимда сезганман, — дейди актриса Саида Раметова.

“Жумадулла Раметов актрисага уйланмайман деганди”

Актриса турмуш ўртоғи билан қандай танишгани ва қайнонаси уларни тўйига қандай муносабат билдиргани ҳақида сўзлаб берган.

— Жумадулла Раметов билан бирга ўқиганмиз, дўстона муносабатда эдик. Институтни тугатгач, Ўзбек Давлат драма театрига йўлланма беришган, Ёш актёрлар қатори мен ҳам “Ижодкорлар уйи”да турганман. Саодат исмли хонадош дугонам Жумадулла ака билан Ёш томошабинлар театрида ишларди. Ҳамкасблар бирга овқатланаётганда ҳам ижод ҳақида суҳбатлашишарди. Гап орасида “Мен санъаткор қизга уйланмайман, уйдагиларим нима дейишади?”, деган эди. Бу гап Саодат иккимизга ёқмаган. Аммо орадан ҳеч қанча вақт ўтмай Жумадулла ака менга муносабати тамоман ўзгарганини сездим. Бир куни “Турмуш ўртоғингиз қандай бўлиши истайсиз?” деб сўраб қолди.

“Мени тушунса, ҳурмат қилса, ижод қилишимга имкон берса”, дедим. “Мен барчасига розиман, турмушга чиқасизми?” деди. Шумлигим тутиб, “Санъаткор қизга уйланмоқчи эмасдингиз, уйдагилар нима дейди?” дедим. Кейин билсам Жумадулла ака ҳаммасини пишитиб қўйган экан. Қайнонам раҳматли Сарвараой “Яшайдиган сен, актриса билан яшашга кўзинг етса уйланавер”, деган экан. Жумадулла ака ёлғиз ўғил фарзанд эди. Беш қиз ичида туғилган ёлғиз ўғил бўлгани учун унга бошқача муносабатда бўлишарди. “Ўша вазиятда қайнонамга қанчалик оғир бўлганини энди тушунаяпман. Боиси, 1981 йилнинг 23—24-октябр кунлари Туркистонда тўйимиз бўлган. Аммо тўйдан 10 кунгина улар билан яшаб, Тошкентга қайтаб келганмиз. Қайнонам “Ёлғиз келиним хизматимни қилсин”, демаган. Аксинча, узоқ давом этадиган сёмкалар бўлса Тошкентга келиб болаларимга қараб турарди, — дейди актриса Саида Раметова.

“Ёқмаган ва ижро этишни истамаган ролларим”

Актриса фаолияти давомида ўзига ёқмаган ва муваффақиятсиз бўлган роллари ҳақида гапириб берди.

— “Уқубат” фильмида қўшмачи аёл ролини ижро этганман. Рости бу рол ўзимга умуман ёқмаган. Сёмкадан аввал ҳам “Келинглар шу ролни мен ижро этмай”, деганман. Аммо “Сизни бошқа қиёфада кашф этмоқчиман”, дегандан кейин ноилож рози бўлганман. Кейин театрда “Етти фарёд” номли спектаклда асосий роллардан бирини беришган. Унда актриса Сайёра Юнусова билан дублёр эдим. Рол яхши, аммо унда ўзимни тополмаганман. Тўрт ой репитиция қилганмиз, энди премьераси бўлади деганда раҳбарларга узримни айтиб, саҳнага чиқмайман деганман. Чунки бу рол Сайёра Юнусова учун ёзилгандек эди. Орадан анча йиллар ўтиб, “Тун албатта ўтади” спектакли саҳналаштириладиган бўлди. Унда яна Сайёра Юнусова билан дублёр бўлдик. Бу вазиятда Сайёра опа мардлик қилиб “Бу рол Саиданики, мен ундек ижро этолмайман”, деди, — дейди актриса Саида Раметова.

“Лифтда кўзим ёриган”

Саида Раметованинг лифтлар билан боғлиқ хотиралари жуда кўп. Ҳаётидаги энг ёрқин иккита воқеа айнан лифтда содир бўлган экан.

— Жумадулла Раметов илк бор севги изҳорини лифтда айтган. Кейин орадан йиллар ўтиб, ўғлим Азизбек лифтда дунёга келган. Ўшанда Чорсудаги янги уйга кўчган эдик. Жумадулла Раметов ишда, қайнонам раҳматли Туркистонда эдилар. Уй ишларини қилаётганимда аҳволимда ўзгариш сезиб, дарров Жумадулла акага телефон қилдим. Шифохонага олиб борсалар “Ҳали туғруққача 10-15 кун бор” дейишди, уйга қайтдик. Уйда яна мазам бўлмай, “Жумадулла ака, тез келинг”, дедим. Доямиз корейс аёл “Тез учинчи қаватга олиб чиқинг”, деди. Учинчи қаватга чиқаётганимда лифтда кўзим ёриган. Азизга ҳар доим “Сен лифтда туғилгансан”, дейман, — дейди актриса Саида Раметова.

“Саида Раметова кимга ёқмай қолган”

Саида Раметовани бир муддат театрдан четлаштирилган. Ўша вақтда баъзи ОАВларда актриса театр томошабинини эмас, балки тўйни маъқул кўргани ва спектаклга келмагани ҳақида ёзишганди.

— Раҳматли Фатҳулла Маъсудов мени театрга қайтарди. Ундан аввал “Тўйга чиқадиган актрисалар театрдан четлаштирилади”, дейилганди. Асл вазият қандай бўлганини ҳамкасбларим яхши билишади. Ҳа, балки шуниси тўғридир деб катта мажлисда ҳам индамадим. Ҳамма айб менда деб туравердим. Аммо тўй сабаб четлаштирилган актриса фақат мен бўлдим. Масала мен билан очилиб, мен билан якунланди. Ўшанда жуда қийин вазиятга тушиб қолдим. Раҳматли Мурод Ражабов ўша вақтда “Муқумий” театрида директор эди. “Кел иккимиз рол ижро этамиз”, деб театрга ишга таклиф қилди. “Отасининг қизи” спектаклида она ролини ижро этиб, репетицияларда қатнашиб юрдим. Аммо саҳнага чиқиш насиб этмади. Отахон театри яна ишга таклиф қилди, чунки томошабинлар “Андишали келинчак” спектаклида мени кўришни исташган экан, — дейди актриса Саида Раметова.

“Сиз оғир касалсиз”

— “Жалолиддин Мангуберди” сериалининг биринчи мавсуми суратга олинаётган пайтда уйдагилар турмуш ўртоғимнинг саломатли ёмонлашгани ҳақида хабар берди.  Бир маҳал менинг ҳам мазам қочди. Чап томоним оғригани учун шамол тегди деб ўйлагандим. Бир куни Тоҳир Саидов “Опа, қўлимни шамоллатдим шекилли оғрияпти, шифокорга кўриниб келаман”, деди. Ўша куни менинг ҳам сёмкам йўқ эди, унга эргашдим.

Тоҳир шифокор кўригидан тез чиқди. Ҳақиқатан ҳам қўлини шамоллатган экан, биттагина маз ёзиб беришибди. Мени эса у шифокор, бунисини, кейин яна бошқасига жўнатаверди. Охири “Нима гап, нега мени бунча текширишяпти”, деб юрагимга ғулғула тушди. Тоҳир ҳам ҳеч нарсани гапиролмай, жим бўлиб қолди. Турк профессори “Саидахонимга ҳақиқатни айтиш керак”, деди. Турк тилини бир оз бўлса-да билганим учун унинг гапларини тушунишим қийин кечмади. “Сенда иккинчи босқичдаги кўкрак саратони аниқланди. Шунинг учун чап томонинг оғриқ берган. Энди сен барча сёмкаларни тўхтатиб, сени операция қилиб даволаймиз”, деди. У профессор кўригига кириш учун беморлар тўрт ойлаб навбатда туришганини кўрганим учун дарров рози бўлдим.

Ўзбекистондан борганимиз ва ташкилотчиларнинг ёрдами билан у шифокор кўригига киришим осон кечди. Бундан ташқари сериал продюсери Мехмет Бўздағ “Ҳамма шароитларни яратиб берамиз, соғайсанг бўлди”, деди. Ўшанда ҳам ролни ташлаб кетишга кўзим қиймай “Суратга олиш ишлари тугасин, кейин бораман”, десам шифокор танбеҳ берди. “Саратон тез ривожланади, сенга қуёш мумкин эмас. Соғ бўлсанг ҳаммаси бўлаверади”, деб тушунтирди, — дейди актриса Саида Раметова.

“Ўлигим бу ерда қолиб кетмасин”

Саида Раметова нега Туркияда даволанишни истамай, Ўзбекистонга қайтганини қуйидагича изоҳлади. 

— Меҳмонхонага келиб, 15-20 дақиқалар кўзим илинибди. Қулоғимга кимдир “Кет-кет” дегандек бўлди. Чўчиб уйғониб кетдим ва Туркияда актёрларга ғамхўрлик қилган ташкилотчи Фарҳод Бадаловга кетишга қарор қилганим ҳақида айтдим. “Опа, даволаниш учун одамлар Туркияга келади-ку, ҳаммамиз ёнингизда бўламиз”, деди. Райҳон Уласенова, Раъно Шодиева, Феруза Норматова ва Юлдуз Ражабовалар бир кундан ёнимда туришга келишиб олишган экан. Ҳаммага раҳмат айтиб, кўнглим бу ердан кет деётганини айтдим. “Рейс йўқ опа”, деб у вазиятни тушунтиришга уринди. “Мабодо ўлиб қолсам ўлигим шу ерда қолиб кетадими? Самолёт учмаётган бўлса болаларим ҳам бу ерга келишолмайдими?” деб ҳаёлимдан ўтказдим. Нолаларимни Яратган эшитдими билмадим, икки кундан кейин Ўзбекистонга чартер-рейсларнинг қатнови бошланди. Ёдгор Саъдиевнинг маслаҳати билан Тошкент онкология касалхонасига бориб, даволанишларни бошладим, — дейди актриса Саида Раметова.

“Тушкунликка тушганим йўқ”

Актриса касалликка таслим бўлмагани, даволанаётган пайтида ҳам халқ хизматидан қолмаганининг сабаблари ҳақида ҳам айтиб ўтди.

— “Вой мен касал эканман”, деб ётиб олмадим. Фақат ҳаракатда бўлдим, театрга ҳам, тўйга ҳам боравердим. Тушкунликка тушмай соғайиб кетишимга ишондим. Позитив кайфиятда бўлишга ва руҳимни тушурмасликка ҳаракат қилдим. Кимё терапия олгандан кейин икки-уч кун ўтиб, тадбирларга ҳам бораверардим. Даволовчи шифокорларим ҳам ҳайрон бўлиб “Бунақа беморни кўрмаганмиз”, дейишарди. Ана шундай қийин вазиятда қўллаб-қувватлаган мухлисларимга миннатдорлик билдираман. “Бу касал-ку” деб четга суриб қўйишгани йўқ. Қайси даврага кириб бормай, дуо қилиб, моддий кўмак ҳам беришди, — дейди актриса Саида Раметова.

Саида Раметова саломатлиги тиклангач, кенжа ўғли Азиз Раметовни уйлантирди. Айни кунда олти набиранинг бувиси. Фақатгина шу йили турмуш ўртоғи Жумадулла Раметов Альцгеймер касаллигининг оғир даражаси билан курашаётгани маълум бўлди.  

“Карантин авжига чиққан пайтида Жумадулла ака бу касалликка чалинганини билдик. Аммо мен у пайтда Туркияда “Мендирман Жалолиддин” сериалининг сёмкасида эдим. Ўғилларим дадасини дарров касалхонага олиб борган. Аммо у пайтда беморларнинг кўплигидан касалхоналарда бўш жой йўқ экан. Азиз ўғлим кунда қўнғироқ қилиб, “Нима қиламиз, аҳволлари оғир”, деди.

Узоқда бўлганим учун қўлимдан ҳеч нарса келмади. Ундан кейин ўзимга ҳам саратон хасталиги ташхисини қўйишди. Кетма-кет келган дард оиламизни шошириб қўйди.

“Мен театрга ишга бормаяпман, ойлигимни олиб ташлашсин, ёшларга беришсин”, дейди. Шунча йил ишладингиз, озгина сийлашса нима қилибди, десам ҳам унамаяпти. Мен тўй хизматлари ёки сёмкалар сабаб театрга боролмаган кунларим бўлган. Аммо Жумадулла Раметов бирор марта театрга хиёнат қилмаган инсон.

Мен касалликка таслим бўлганим йўқ, насиб қилса турмуш ўртоғим ҳам бу дардни енгиб ўтади. Бунинг учун оиламиз билан курашяпмиз, — дейди Ўзбекистонда хизмат кўрсатган артист Саида Раметова.