Энергетика вазирлиги ахборот хизмати Ўзбекистонда 2023—2024 йилги куз-қиш мавсумида энергетика тизимида аҳолини нималар кутаётгани, яъни электр ва газ таъминотида нималар рўй бериши, тизимдаги тайёргарликлар ҳақидаги “Дарё” саволларига жавоб берди.
Об-ҳаво ўзгаришлари сабабли Ўзбекистонда аввалгидек мўтадил иқлим ўрнига ёзда жазирама, қишда эса қаҳратон совуқ бўлмоқда. Бунга тизим қанчалик тайёр?
“Ўтган қиш фаслида об-ҳавонинг кескин тушиб кетиши боис энергетика тизимига юкламалар анча ортди. Ортиқча босим оқибатида соҳа инфратузилмасига жиддий путур етди, трансформаторлар ва ўтказиш линиялари ёниб кетди, подстанциялар ишдан чиқди.
Юқорида айтилган йўқотишларни бартараф этиш мақсадида 2023 йилнинг биринчи ярмида республика миқёсида 748 та трансформатор алмаштирилди, 7548 та трансформатор таъмирдан чиқарилди, 2 минг 940 километр ўтказиш линиялари янгиланди, 22 минг 112 километр электр узатиш тармоқлари мукаммал таъмирланди. 1257 та подстанция эса юқори технологик усулда қайта жиҳозланди”, дейилади вазирлик ахборотида.
Хўш, бу йил қишда навбатдаги энергетик инқироз кузатиладими?
“Бу саволга олдиндан бир нима деб бўлмайди. Чунки жараён бир нечта объектив ҳамда субъектив ҳолатлар билан боғлиқ. Бироқ ўтган йилдагидек қиш бўлса ҳам бугун кўрилаётган самарали чоралар натижасида ўша пайтлардаги каби чуқур энергетик инқирозга дуч келмаймиз.
Шуни инобатга олиш керакки, Ўзбекистонда электр энергияси истеъмоли барқарор ўсиб бормоқда. Масалан, сўнгги 5 йилда аҳолининг электр истеъмоли ҳажми 150 фоиз (яъни ўртача 1,5 баравар) – 11 миллиард киловатт-соатдан 16 миллиард киловатт-соатга, иқтисодиёт тармоқларининг истеъмоли эса жами 12 фоиз – 38 миллиард киловатт-соатдан 43 миллиард киловатт-соатга ўсди.
Бу ҳолат анча эскириб қолган инфратузилмага ҳам юкламани кучайтирмоқда. Охирги қишдаги аномал совуқлар вақтида бу яққол юзага чиқди. Электр энергияси истеъмолининг кескин ортиши оқибатида вужудга келган каттагина юклама 3 мингдан зиёд трансформаторнинг ишдан чиқиши ҳамда кўплаб подстанциялардаги жиддий муаммоларга сабаб бўлди.
Мавжуд муаммоларни ҳал қилиш учун эса катта маблағ керак. Ҳисоб-китобларга кўра, электр тармоқларини янгилаш учун яқин 5 йилда 3,7 миллиард доллар керак бўлади”, — дея жавоб берди вазирлик масъули.
Қўшимча қилинишича, нархларни шакллантириш жараёнига бозор механизмларини олиб кириш, тизимда эркин бозор қонуниятлари ишлашини йўлга қўйиш энергетика инфратузилмасини модернизация қилишга имкон беради. Натижада аҳолини электр энергияси билан узлуксиз таъминлаш учун шарт-шароит яратилади.