Наъматак сентябрь-октябрь ойларида йиғилади ва қуритилади. Резавор меваларни йиғиш ва улардан қандай қилиб фойдали чой тайёрлаш ҳақида ўйлаш вақти келди. Наъматак мавсумий шамоллашларга қарши восита ҳисобланади, чунки атиргуллар C витамини миқдори бўйича етакчи ҳисобланади: мевалардаги аскорбин кислотаси лимонга қараганда 50 баравар, қорағатга қараганда ўн баравар кўп.
Наъматакли чойни қандай тайёрлаш керак?
Наъматакни алоҳида ёки қора чой, ўтлар билан биргаликда дамлаш мумкин. Ичимликнинг таъми бир оз ўзига тортувчи, бириктирувчи, цитрус ноталарни ўз ичига олади. Шунинг учун уни лимон ёки ялпиз, шунингдек, орегано билан бирлаштириш мумкин.
Наъматакли чой ўзига хос хусусиятларга эга, шунинг учун уни тайёрлагадан кейин бошқа маҳсулотлар билан бирлаштирган мақъул. Масалан, қора чой, ўсимлик чойи ва атиргул дамламасини алоҳида чойнакларда тайёрланг ва кейин уларни битта идишда аралаштиринг.
Бунинг сабаби, ўтлар ва қора чой 90 даража ҳароратда, намаътак 70 даража ҳароратда дамланади. Бу қайноқ сувни ёқтирмайдиган C витаминини йўқ қилмаслик учун керак.
Наъматак чойини тайёрлаш учун энг фойдали рецепт:
Сувни олдиндан қайнатиб олинг, кейин уни 70 даража ҳароратгача совутинг. Бир ош қошиқ наъматак чинни ёки шиша чойнакга солинади ва унинг устига 200 мл сув қўшилади. Бу борада маҳкам ёпиқ қопқоқли чойнак топганингиз маъқул, чунки наъматак буғланиши керак. Агар йўқ бўлса, чойнакни сочиқ билан ёпинг. Ичимликни 15 дақиқа қайнатиб олинг ва дарҳол ичинг, акс ҳолда наъматакда кўп бўлган C витамини оксидланишга вақт топади.
Наъматакли чойни эрталаб ичган маъқул, чунки ичимлик аниқ тоник ва тетиклантирувчи таъсирга эга.
Наъматакли чойни яна қандай усулларда тайёрлаш мумкин?
Агар наъматакли ичимликнинг бой таъмга эга бўлишни истасангиз ва унинг таркибидаги C витаминини йўқотишни истасангиз, чойни бошқача усулда тайёрлаб кўринг.
Бир ош қошиқ наъматакни ичи чуқур идишга солинг ва устига 200 г сув қўшинг. Тахминан ўн дақиқа қайнатиб олинг, кейин бир кеча совутиб қўйинг. Мазали, қувват берувчи ичимликни эрта тонгда илиқ ёки совуқ ҳолатда ичишингиз мумкин.
Блендерда 100 г резавор меваларни майдаланг, термосга қуйинг ва устига қайноқ сув солинг. Тахминан беш соатга қолдиринг. Ичишдан олдин майдаланган меваларни ажратиб олинг.
Ичимликни мултиваркада тайёрланг. Режимини танланг ва таймерни бир соатга ўрнатинг. Сизга 100 г резаворлар ва 2 литр сув керак бўлади.
Наъматак қандай йиғиб олинади?
Овал ёрқин қизил мевалари бўлган бутани боғларда ва бошқа жойларда учратиш мумкин. Наъматак ёйилган, тиканли бута шаклида бўлади. Наъматак атиргулнинг қариндоши. Унинг гулида тиканлар бўлади. Мевалари майда ва чўзинчоқ бўлади. Резаворларнинг ранги қизилдан жигарранггача ўзгаради.
Наъматакни йиғиш мавсуми кузнинг ўрталарида, биринчи совуқ тушишидан олдин бўлади. Эҳтиёткорлик билан буталардаги резаворлар танланади ва йиғиб олинади. Уйда тоза жой тайёрланг (чойшаб ёки сочиқ, қоғоз ҳам бўлади) ва меваларни бир қатламга ёйиб чиқинг. Бир кунга шу ҳолатда қолдиринг.
Резаворлар қуруши билан уларни ажратиб олинг ва ортиқча қолдиқларни олиб ташланг. Наъматакни уч усулдан бири билан: табиий равишда ҳавода қоронғи, салқин жойда (бир ҳафта давомида), стандарт режимда қуритгичда ёки печда қуритинг. Иккинчи ҳолатда, резаворларни бир қатламга ёйиб, беш соат давомида 50 даража ҳароратда қуритинг. Кейин меваларни совутиб олинг.
Бозордаги ва дўкондаги наъматакни қандай танлаш мумкин?
Қуритилган наъматакни бозордан ёки супермаркетдан сотиб олиш мумкин. Уни танлашда бир нечта параметрларга эътибор беринг.
Қуритилган наъматакнинг ранги ўзгаради: унинг ранги қизилдан жигаррангга айланади, бироқ ҳар доим бир хил бўлади. Қуритилган наъматак ўзгаради, у майизга ўхшайди.
Наъматак жуда қуруқ бўлмасин: сиз резавор меваларни босиб кўрганингизда, унинг мағзи юмшоқ бўлиши керак.
Наъматакнинг C витаминидан ташқари яна қандай фойдали жиҳатлари бор?
Наъматакда C витаминининг рекорд даражадаги миқдори мавжуд. У мукаммал антиоксидант ва иммунитет ҳимоячиси ҳисобланади, аммо бу қизил резавор меваларнинг ягона фойдали хусусияти эмас.
100 гр наъматакнинг таркибида:
- витамин C 426
- калий 429
- витамин А 217
- калсий 169
- магний 69
- фосфор 61
- К витамини 25,9
- Е витамини 5.84
- темир 1.06
Ушбу композиция туфайли наъматакли чой:
- оғриқни йўқотади ва артрит хавфини камайтиради;
- холецистит учун фойдали бўлган тошлар ва сафро шаклланишига қарши профилактика ҳисобланади;
- пектин ичаклар учун фойдали;
- потенсиални яхшилайди ва простатит ривожланишини тўхтатади;
- диабет ва юрак-қон томир касалликларининг ривожланишига тўсқинлик қилади, холестерин ва қон босимини пасайтиради;
- ҳомиладор аёлларда токсикоз белгиларини йўқотади ва шишишни енгиллаштиради;
- эман дарахти каби диарея билан курашиш учун халқона восита;
- вазн йўқотишга ёрдам беради, қорин бўшлиғидаги ёғ миқдорини камайтиради.