Fitch Ratings халқаро кредит рейтинг агентлиги Ўзбекистоннинг хорижий валютадаги узоқ муддатли кредит рейтингини “BB-” даражасида барқарор прогноз билан тасдиқлади. Ушбу рейтинг баҳоси Ўзбекистоннинг иқтисодий ва фискал ландшафти турли жиҳатларини ҳисобга олади.
Ижобий томонлар
Кучли ташқи ва фискал буферлар: Ўзбекистон рейтинглари кучли ташқи ва фискал буферлардан, жумладан, давлат қарзининг пастлиги ва катта валюта захираларидан фойдаланади. Ушбу захиралар июль ойи ҳолатига кўра, 9,4 ойлик жорий тўловларга тенг.
ЯИМнинг тарихий ўсиши: Ўзбекистон рейтинги бир хил бошқа мамлакатларга нисбатан юқори ялпи ички маҳсулотнинг ўсиш тарихига эга.
Таркибий ислоҳотларга содиқлик: Ўзбекистон ҳукумати иқтисодиётда рақобатни рағбатлантириш мақсадида давлат корхоналарини хусусийлаштириш ва имтиёзли кредитлашни қисқартириш каби асосий таркибий иқтисодий ислоҳотларни фаол амалга оширмоқда.
Электр энергияси тарифлари ислоҳоти: Ҳукумат электр энергияси тарифлари ислоҳотини қайта бошлашни режалаштирмоқда, бу ислоҳот муваффақиятли амалга оширилса, узоқ муддатли давлат молиясига ижобий таъсир кўрсатади ва давлатга тегишли электр энергиясини тақсимловчи компаниялар билан боғлиқ хавфларни камайтиради.
Қийинчиликлар ва хавфлар:
Товар секторига қарамлик: Ўзбекистон товар секторига юқори даражада қарамликка дуч келмоқда, хом ашё нархларининг ўзгариши иқтисодиётни заифлаштириши мумкин.
Аҳоли жон бошига ЯИМнинг пастлиги: мамлакатда аҳоли жон бошига тўғри келадиган ялпи ички маҳсулотнинг пастлиги иқтисодиётнинг таркибий заиф томонларини кўрсатади.
Иқтисодиётда давлат иштироки: Аралашув аста-секин камайиб бораётган бўлса-да, Ўзбекистон давлатнинг иқтисодиётдаги йирик иштироки билан курашишда давом этмоқда.
Бошқарув стандартлари: Мамлакатнинг бошқарув стандартлари яхшиланмоқда, бироқ тенгдошлари билан солиштирганда заифлигича қолмоқда.
Сиёсий ва геосиёсий хатарлар: Янги конституцияга мувофиқ ўтказилган навбатдан ташқари сайловдан кейин президентлик муддатининг беш йилдан етти йилгача узайтирилиши сиёсий ва геосиёсий хавфларни келтириб чиқаради.
Иқтисодий барқарорлик ва баланс:
- Ўзбекистон ташқи таҳдидларга, жумладан, Украинадаги ҳарбий ҳаракатлар оқибатлари ва Россияга қарши санкцияларга чидамлилигини намойиш этди.
- Мамлакатнинг қарзни тўлай олиш факторлари ижобий бўлиб, валюта захиралари июль ҳолатига кўра, жорий тўловларнинг 9,4 ойини қоплайди. Ўзбекистон, шунингдек, соф ташқи кредитор ҳисобланади.
- Иқтисодиёт чет элда, асосан, Россия учун ишлаётган фуқаролардан пул ўтказмаларининг сезиларли ўсиши ва экспортнинг барқарор ўсишидан фойда кўрди.
Жорий ҳисоб ва қарз:
- Fitch 2023 йилда жорий ҳисоб тақчиллиги 4,8 фоизгача ошишини кутмоқда, бу асосан нормаллаштирилган пул ўтказмалари ва савдо камомадининг ёмонлашуви туфайли юз бериши мумкин. Бу “BB” медианасидан 2,8 фоиз баланд ва олдинги прогнозлардан ёмонроқдир.
- 2023—2025 йилларда умумий давлат ялпи қарзи, шу жумладан, ҳукуматнинг ташқи кафолатлари ялпи ички маҳсулотнинг 37 фоиздан сал юқорироқ даражасида барқарорлашиши прогноз қилинмоқда.
Инфляция ва пул-кредит сиёсати:
- Ўзбекистонда инфляция тенгдош давлатларга нисбатан тарихан юқори бўлиб келган, бу пул-кредит сиёсатини узатиш каналларининг заифлигини кўрсатади.
- Ҳисоботда 2024 йилда инфляциянинг ўртача 13 фоизгача ошиши кутилмоқда, биринчи навбатда, электр энергияси тарифларининг ошиши сабаб бўлади. Сўнгра 2025 йилда 6,5 фоизгача пасаяди ва 5 фоизга тушиши ҳам мумкин. Ижобий реал фоиз ставкалари прогноз қилинмоқда.
Рейтингни яхшилаш омиллари:
- Ялпи ички маҳсулот ўсиши ва макроиқтисодий барқарорликни оширишга қаратилган таркибий ислоҳотларни изчил амалга ошириш.
- Харажатлар ва даромадларни оптималлаштириш орқали фискал консолидация, давлатнинг қарз юкига чидамлилигини ошириш.
- Бошқарув стандартларининг сезиларли ва барқарор яхшиланиши ҳамда сиёсий хавфнинг камайиши.
Рейтингни тушириб юборадиган хавфлар:
- Ташқи молиянинг сезиларли даражада ёмонлашуви, масалан, пул ўтказмаларининг сезиларли даражада камайиши ёки савдо тақчиллигининг ошиши, валюта захираларининг сезиларли даражада қисқаришига олиб келади.
- Давлат қарзининг ялпи ички маҳсулотга нисбатан сезиларли ўсиши ёки ҳукумат фискал буферларининг пасайиши — бу паст ўсиш даври ёки шартли мажбуриятларнинг амалга ошиши натижасида юзага келиши мумкин.
Fitch баҳоси Ўзбекистоннинг иқтисодий кучли томонлари ва муаммоларини ҳар томонлама кўриб чиқиб, унинг ислоҳотларга содиқлиги ва ўсиш салоҳиятини эътироф этмоқда.
Изоҳ (0)