Туркманистон Россияни Марказий Осиёдан Хитойга табиий газ етказиб бериш занжирида ўз таъсирини кенгайтиришга уринишдан огоҳлантирди. Туркманистон ташқи ишлар вазирлиги тегишли баёнотни эълон қилди.
Баёнотга Россия Ташқи ишлар вазирлигининг Иқтисодий ҳамкорлик департаменти директори Дмитрий Биричевскийнинг нутқи сабаб бўлди. Жумладан, Биричевский Россия Қозоғистон ва Ўзбекистон иштирокидаги “уч томонлама газ иттифоқини” кенгайтириши мумкинлиги ва “бошқа давлатлар” ҳам бунга қизиқиш билдираётганини айтганди.
“Қандай 'кенгайиш имкониятлари' ҳақида гап кетмоқда, қайси 'бошқа давлатлар' унга қизиқиш билдирмоқда, газ соҳасидаги “уч томонлама ҳамкорлик” ортида, қоида тариқасида, нима турибди? Россия дипломати ишлатадиган соддалаштирилган тил бунга жавоб бермайди. Бу аниқликни талаб этади, чунки бу бошқа давлатларнинг, жумладан Туркманистоннинг манфаатларига ҳам таъсир қилади”, — деди “Туркмангаз” давлат концерни раиси ўринбосари Мирад Арчаев.
У Туркманистон, Қозоғистон ва Ўзбекистон Хитойга газ етказиб бериш бўйича ҳамкорлик қилаётганини эслатди.
“Хитойга етказиб бериладиган газ ҳажмини тақсимлашнинг мавжуд схемасида Туркманистон-Хитой газ қувури лойиҳаси иштирокчилари сонини кенгайтириш режалари мавжуд эмас”, — дея таъкидлади Арчаев.
Унинг сўзларига кўра, томонлардан ҳеч бири бу борада Ашхобод билан маслаҳатлашмаган.
“Бундай ёндашув Туркманистон томони учун тушунарсиз ва қабул қилиб бўлмайдиган бўлиб, мамлакатимиз томонидан газ соҳасидаги халқаро ҳуқуқ нормалари ва амалиётига тўғри келмайдиган деб баҳоланади”, — деди Арчаев.
Россия Хитойга газ етказиб беришда Туркманистон билан рақобатлашмоқда
2023 йил январида Россия Хитойга газ етказиб бериш бўйича биринчи ўринга чиқди. Россиядан Хитойга газопровод ва суюлтирилган газ етказиб беришнинг умумий ҳажми Туркманистондан 2,2 миллиард куб метрга нисбатан 2,7 миллиард куб метрни ташкил этди.
2023 йилнинг биринчи ярми якунларига кўра, Россия Хитойга Туркманистондан кейин иккинчи йирик газ етказиб берувчига айланди.
“ТАСС”нинг Хитой божхона маълумотларига таяниб хабар беришича, Россия 3,4 миллиард доллар, Туркманистон эса 5 миллиард доллардан ортиқ газ сотган.
“Уч томонлама газ иттифоқи”
Россия президенти Владимир Путин ва Қозоғистон президенти Қосим-Жўмарт Тўқаев ноябрь охирида Кремлда бўлиб ўтган учрашувда Россия газини Қозоғистон ва Ўзбекистон ҳудуди орқали ташиш бўйича ҳаракатларни мувофиқлаштириш учун Ўзбекистон иштирокида “уч томонлама газ иттифоқи”ни яратиш масаласини муҳокама қилганди.
“Россия, Қозоғистон ва Ўзбекистон газ соҳасида, жумладан, газ етказиб бериш ва уни қайта ишлаш соҳасида ҳамкорлик қилиш учун катта салоҳиятга эга”, — деган Россия Бош вазири ўринбосари Александр Новак.
18 январь куни эса “Газпром” Қозоғистон билан 24 январь куни Ўзбекистон билан газ соҳасида ҳамкорлик бўйича йўл харитаси имзолаган.
Ўз навбатида, Ўзбекистон энергетика вазири Жўрабек Мирзамаҳмудов декабрь ойида Ўзбекистон қўшни давлатлардан газ ва электр энергиясини қандайдир альянс ёки иттифоқ орқали эмас, балки тижорат шартномалари асосида импорт қилиш ниятида эканини айтганди.
Изоҳ (0)