Ёзни иссиқ уриши ва заҳарланишсиз ўтказинг.
Шакарли газланган ичимлик ичиш
Ширин алкоголсиз ичимликлар солинган музлаткич иссиқ кунда ўзига жалб қилади. Афтидан, музли газли ичимликлар чанқоғингизни мукаммал қондиради ва сизни тетиклаштиради. Аслида ундай эмас.
Шакар қон оқимига кирганда қондаги мувозанатни тиклаш учун сув организм ҳужайраларини тарк этади ва жигарда FGF21 гормони ишлаб чиқарила бошлайди, кейин у гипоталамусга юборилади ва ташналикни келтириб чиқаради. Ичимликлардаги ширинлатгич тезда қон оқимига кириб борганлиги сабабли 5-10 дақиқадан сўнг яна чанқайсиз. Шакарли ичимликлар билан сувни қайта тиклашга уриниш фақат суюқлик етишмаслигини кучайтиради ва буйракларга зарар етказади.
Шакарли газланган электролитлар мувозанатини тиклаш учун ҳам фойдасиз: у гипонатремиядан ҳимоя қилиш учун зарур бўлганидан 7,5 баравар кам натрий ва тахминан бир хил миқдордаги глюкозани ўз ичига олади. Шунинг учун газланган ёрқин қутилар ёнидан ўтиб, сув ёки спорт ичимликларини танланг.
Сувни пластик бутилкаларда сақлаш
Пластик бутилкалар полиэтилен терефталат (PET) ёки поликарбонатдан тайёрланади. Қиздирилганда иккала материал ҳам зарарли бисфенол А ва бошқа хавфли моддаларни чиқаради. Бисфенол А моддаси эстрогенларга ўхшаш таъсирга эга ва организмдаги гормонал мувозанатни бузиши мумкин, қолганлари токсик микроэлемент ва потенсиал кансероген ҳисобланади.
Бироқ уйингиз иссиқ бўлса ҳам, хона ҳароратида сувни пластмассада сақлашдан қўрқманг. У зарарли моддаларни кўп миқдорда чиқаришни бошлаши учун ҳақиқатан ҳам юқори ҳарорат керак. Масалан, ёпиқ машинада, гаражда ёки айниқса иссиқ кунда қуёш таъсирида бўлгани каби. Бундай шароитда сувни стакан ёки металл шишага қуйиш ёки шунчаки салқинроқ жойга қўйиш яхшироқдир.
Қўшимчалар ва витаминларни ошхонада ёки ҳаммомда сақлаш
The New York Times газетасида чоп этилган мақолада Вашингтон университетининг фармацевтика кафедраси доценти Саке Маккеннон иссиқлик дориларни бузиши мумкинлигини айтади.
Юқори ҳароратларда сақланса, аспирин хавфли бўлиб қолади, гидрокортизон креми, гормонларни ўз ичига олган препаратлар, масалан, оғиз контрацептивлари ва қалқонсимон препаратлар ўз таъсирини йўқотади.
Маккеннон инсулин, антикоагулянтлар ва тутқаноққа қарши дориларни сақлашга алоҳида эътибор беришни маслаҳат беради, чунки улардаги фаол моддаларнинг дозасини озгина ўзгартириш ҳам соғлиқ учун жиддий оқибатларга олиб келиши мумкин.
Агар нафақат ҳарорат, балки намлик ҳам юқори бўлса, витамин C қўшимчалари ва B витаминининг баъзи шакллари ёмонлашиши мумкин. Бундай қўшимчалар сизга зарар келтирмайди, лекин улар фойдали ҳам бўлмайди.
ЖССТ дори-дармонларни 25 °C дан паст ҳароратларда сақлашни маслаҳат беради. Агар хона иссиқроқ бўлса, уларни музлаткичга қўйинг.
Тез бузиладиган овқатни стол устида қолдириш
+5 дан +60 °C гача бўлган ҳарорат тез бузиладиган маҳсулотлар учун хавфли ҳисобланади: гўшт, балиқ, тухум. Агар озиқ-овқатда бактериялар бўлса, уларнинг сони 20 дақиқада икки баравар кўпаяди.
Оддий хона ҳароратида бундай маҳсулотларни музлаткичдан олгач, икки соатдан ортиқ қолдириш тавсия этилмайди. Аммо термометр +32 °C га кўтарилганда хавфсиз вақт 60 дақиқагача камаяди.
Овқатлар бузилишига йўл қўймаслик учун уларни стол устида қолдирманг.
Ҳаво жуда иссиқ бўлса, вентилятордан фойдаланиш
Паррак ҳавони совутмайди, балки фақат шабада ҳосил қилиб, уни ҳаракатга келтиради. Кўпинча бу енгиллик келтиради ва тернинг буғланишига ёрдам беради, лекин бу ҳар доим ҳам шундай бўлиб қолмайди.
Агар ҳаво ҳарорати 35 °C дан юқори бўлса, паррак тананинг атрофида иссиқ ҳавони пуркайди, бу эса иссиқликни оширади ва иссиқдан чарчоққа олиб келади. Шундай қилиб агар хона ҳақиқатан ҳам иссиқ бўлса, ушбу ускунага таянманг — кондиционерли хонани қидириб топинг.
Спиртли ичимликлар ичиш
Спиртли ичимликлар вазопрессин ишлаб чиқаришни камайтиради, бу организмда сувни ушлаб турадиган гормон, буйракларда сийдик ишлаб чиқаришни чеклайди. Ушбу гормон миқдорини камайтириш орқали спиртли ичимликлар диуретик таъсирга олиб келади, шунинг учун сиз тез-тез ҳожатхонага борасиз.
Иссиқ ҳаво туфайли терлашнинг кучайиши билан бирга, бу сувсизланиш ва иссиқлик уриши хавфини оширади.
Етарлича ухламаслик
Уйқунинг етишмаслиги терморегуляцияни бузади: организм камроқ тер ишлаб чиқаради ва етарлича ухлаганингиздагидек самарали совитмайди. Бу қизиб кетиш хавфини оширади, айниқса, машғулотга борадиган бўлсангиз, уйқуни назорат қилинг.
Бундан ташқари, уйқусиз тун иссиқликка тоқат қилиш қобилиятини пасайтиради: ўзингизни етарлича дам олганингиздан кўра ёмонроқ ҳис қиласиз. Шу боис 7-8 соат давомида ухлашга ҳаракат қилинг.
Мушаклар спазмини келтириб чиқарадиган машқлар қилишни давом эттириш
Иссиқ ҳавода машқ қилиш иссиқлик тутқаноғи — оғриқли мушаклар қисқаришига олиб келиши мумкин. Эҳтимол, бу сизни тўхтатишга, тортишган оёқ ёки қўлни чўзишга ва сояда дам олишга мажбур қилади. Аммо спазм ўтгандан сўнг машғулотларни давом эттиришга ҳаракат қилишингиз мумкин. Бундай қилмаслик керак!
Иссиқлик тутқаноқлари ҳаддан ташқари иссиқликнинг биринчи аломати бўлиб, у иссиқдан силла қуриши ва иссиқлик уришига айланиши мумкин.
Бу тана ҳарорати 40 °C га кўтарилган, кўнгил айниши ва қусиш, бош айланиши ва оғриғи, чалкашлик пайдо бўладиган жиддий ҳолатлардир.
Шунинг учун агар спазмлар пайдо бўлса, бу кунда машқ қилиш ҳақида ўйламанг. Сув ичинг ёки бир неча қултум изотоник қабул қилинг, салқин хонага боринг ва спазмодик мушакларни тортиб чўзинг.
Изоҳ (0)