Кўчада овқат сотиб, мактабга боролмаган, сайлов куни онасидан ажралиб, якунда рақобатчиларсиз президент бўлган ҳижобли раҳбар — Сингапур раҳбари Ҳалима Яқубнинг муваффақият тарихи
Сингапур президенти Ҳалима Яқуб 23 май куни Шавкат Мирзиёев таклифига биноан амалий ташриф билан Ўзбекистонга келди, Uzbekistan Airways’нинг одатий йўловчи рейсида. Хўш, дунёнинг энг ривожланган, коррупциядан ҳоли, хавфсиз давлатларидан бирини бошқараётган бу ҳижобли аёл ким ўзи?
Отасизлик ва тирикчилик дарди
Ҳалима Яқуб 1954 йилнинг 23 августида қўриқчи оиласида туғилади. Отаси ҳинд мусулмони, онаси эса маҳаллий малай халқидан эди. 5 фарзанднинг бири бўлган Ҳалима 8 ёшга етганда отасидан ажралади. Бунинг ортидан келиб чиққан қийинчиликлар сабаб онаси фарзандларини боқиш учун кўчада тез тайёр бўладиган овқат сотиш билан шуғулланишни бошлайди, кичик Ҳалима эса унга овқатни тайёрлаш, сотишда ёрдам беради. Бу Ҳалиманинг мактабдаги баҳоларига ҳам таъсир қилмай қолмайди — у кўп дарс қолдирар ва оқибатда қониқарсиз натижалар қайд эта бошлайди.
Пиллапоя каби терилган карьера
Болаликдаги қийинчиликларга қарамай, қизлар мактабини муваффақиятли якунлаб, 1978 йилда Сингапур университетига ўқишга кирган Ҳалима у ерда ҳуқуқшунослик бўйича аввал бакалавр, сўнг магистр ва докторлик даражасини олди. Шундан сўнг карьерасини бошлаб, Миллий Касаба уюшмалари конгрессида юридик хизмат кўрсатиш билан шуғулланишни бошлади. Бу унинг учун старт чизиғи, муваффақият сари йўлнинг дебочаси эди.
Унинг сиёсий фаолияти 2001 йилда бошланган. Ўшанда Ҳалима Журонг вакиллик округидан парламент аъзоси этиб сайланди. Шу тариқа дебют қилган Ҳалима Яқуб карьераси давомида аввал депутат, сўнг Жамиятни ривожлантириш, ёшлар ва спорт ишлари вазири лавозимида ишлади. 2012 йилда эса ижтимоий ва оилавий ривожланиш бўйича вазир этиб тайинланди. 2013 йилда Парламент спикери лавозимига тайинланган илк аёл бўлди. Ҳар соҳада, ҳар лавозимда у “илк аёл” бўлаверди.
“Аёллар адвокати”
Ижтимоий ҳимоя масалаларига қайғурадиган Ҳалима Яқуб 40 дан ортиқ хайрия ва жамоат ташкилотларига ҳомийлик қилади. Аёллар, қариялар ва руҳий касал инсонларга доимий ёрдам кўрсатиб келади. 2019 йилда Осиё аёллар форумидаги нутқида компанияларни гендер тенглигини қабул қилишга чорлади. Ижтимоий ҳимояга қўшган ҳиссаси сабаб 2004 йилда “Йил одами” деб эътироф этилган Ҳалимага “аёллар адвокати” лақабини беришган. Боиси у доимий тарзда аёллар ҳуқуқлари учун курашган, маҳаллий ОАВларни аёлларни камситмаслик бўйича кўп бора огоҳлантирганди.
Сайлов куни онасидан ажралди
Ҳалима Яқуб 2015 йил сентябрь ойида, айнан сайлов куни онасидан ажралади. У бир кунини онасининг ёнида ўтказгандан сўнг, 11 сентябрь куни эрталаб сайлов марказига борганида унга қўнғироқ қилиб, онасининг вафот этгани ҳақида хабар беришади. Ҳалима Яқуб бу оғир зарбадан ўзини йўқотиб қўймайди, бор кучини тўплаб, шу куни матбуот анжуманида қатнашади.
“Агар онам тирик бўлганида, менга масъулиятимни эслатиб қўйган бўларди. Онам доим ’Қаттиқ меҳнат қил, омадсизлик сенга халал беришига йўл қўйма. Камтарин яша’ деб айтиб келарди”, — деганди у.
Унинг президент эканидан ҳамма ҳам мамнун эмас эди
У 2017 йилда президент сайловида ўз номзодини илгари суриш учун парламент раиси лавозимидан кетади. Сингапур қонунчилигига кўра, ўша йилги сайловларга фақат малай халқига мансуб шахслар номзод қўйиши мумкин бўлган. Боиси 1970 йилдан буён бу лавозимга малайлар ўтирмаган эди. Шу тариқа рақобат анча пасайиб кетади ва сўнггида Ҳалима Яқуб қийинчилик ва ортиқча қаршиликларсиз мамлакат президенти этиб тайинланади. Айнан тайинланади, чунки талабларга жавоб берадиган бошқа номзод қолмаган эди.
Бунинг ортидан Сингапурда ҳозиргача бир гуруҳ фуқаролар уни лавозимга адолатсиз ўтирганликда айблайди. Жумладан, мамлакатнинг собиқ президентларидан бири Тан Ченг Бок Ҳалимани “Сингапур тарихидаги энг зиддиятли президент” деб атайди.
Ҳалима Яқуб эса бу гапларга қуйидагича жавоб берган: “Шуни айтишим мумкинки, мен Сингапур халқига хизмат қилиш учун қўлимдан келганини қилишга ваъда бераман. Бу сайловлар ўтказилиши ёки ўтказилмаслигидан қатъий назар, ўзгармайди”.
Президентлик даври ислоҳотлари
Ҳалима Яқуб президентлик муддати давомида илм-фан, таълим, ижтимоий ҳимоя соҳаларида ислоҳотлар амалга оширди. Шунингдек, кам маош оладиган ишчиларга кўмак бериш, адолатли жамият қуриш унинг асосий йўналишларидан ҳисобланади.
“Омон қолиш ва гуллаб-яшнашимиз учун бошқа мамлакатлардан ажралиб туришимиз керак. Биз ўзгаришларга жавоб беришда бошқалардан чидамли ва чаққон бўлишимиз керак. Биз бошқалар қила олмайдиган нарсаларни қилишимиз ва улар қилоладиган нарсаларни янада яхшироқ қила олишимиз керак”, — деб айтиб ўтган у.
Ўзбекистонга ташриф
Ҳалима Яқубнинг Ўзбекистонга сафари давомида икки мамлакат ўртасида гуманитар лойиҳаларни амалга ошириш бўйича ҳамкорликни давом эттиришга келишиб олинди. Олий таълим муассасалари ва туризм алмашинувларини фаоллаштиришга эътибор қаратилди.
Давлат раҳбарлари Марказий ва Жануби-шарқий Осиёда минтақавий интеграциянинг долзарб масалалари юзасидан фикр алмашиб, халқаро майдонда ўзаро англашув ва қўллаб-қувватлаш даражаси юқори эканини қайд этди. Учрашув якунлари бўйича 7 та ҳужжат имзоланди.
