Юздан ортиқ шахсларнинг “Биродарлар қабристони”да ўтказган кўча юриши юзасидан муносабат билдирилди

Тошкент шаҳрида 9 май куни юздан ортиқ шахс “Биродарлар қабристони”да Ўзбекистон ССР байроғи остида юриш қилган эди.

Воқеани ўз Telegram каналида жойлаган Никита Макаренко “Кеча Братскийдаги (Тошкентдаги “Биродарлар қабристони”) ушбу карнавалда жиддийлик билан “Ўртоқ Сталинга, ура!” деб қичқирган ҳолда Ўзбекистон ССР байроғи остида юриш қилди. Қодирий, Фитрат ва бошқа минглаб юртдошларимизнинг қотили учун “ура”ми?”, —дея ўз эътирозини билдирган. 

Ҳолат юзасидан изоҳ олиш мақсадида “Дарё” мухбири Тошкент шаҳар ИИББ ахборот хизмати раҳбари Нилуфар Исахонова билан боғланди. 

“Бу ерда жамоат тартиби бузилмаган, фуқаролар пиёдалар йўлакчасида юришибди. Бу оммавий тадбир эмас”, — деб жавоб берди Нилуфар Исахонова. 

Журналистнинг “Шу тартибда, яъни пиёдалар йўлагида 100 нафардан ортиқ шахс юриш қилиши мумкин ва бу ноқонуний эмасми?”, — деган саволини Тошкент шаҳар ИИББ мулозими жавобсиз қолдирди. 

Қонунчилик нима дейди?

Оммавий тадбирлар Вазирлар Маҳкамасининг “Оммавий тадбирларни ташкил этиш ва ўтказиш тартибини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги қарори асосида тартибга солинади. Боиси Ўзбекистонда митинглар тўғрисидаги қонун йўқ.

Оммавий тадбирни ўтказиш учун рухсатномалар Вазирлар Маҳкамаси қарори билан белгиланган тартибда махсус электрон ахборот тизими орқали берилади.

Оммавий тадбирларни ўтказиш қоидаларида “оммавий тадбир” тушунчасига изоҳ берилган. Унга кўра, 100 ва ундан кўп кишиларнинг иштирокида ижтимоий-сиёсий (анжуманлар, конференциялар, сеъздлар ва бошқалар), маданий-оммавий ва кўнгилочар-томоша дастурлари (мусиқий, адабий ва бошқа фестиваллар, концерт, театр, спорт, реклама тадбирлари, халқ сайиллари, цирк, миллий намойишлар ва ўйинлар, кўриктанловлар ва бошқалар), шунингдек, умумхалқ, диний, касб байрамларини ўтказиш мақсадида оммавий тадбирни ўтказиш объектида ташкил қилинадиган фуқароларнинг биргаликда қатнашишлари, деб белгиланган.

“Дарё” нашрининг “Биродарлар қабристони”да ўтказилган оммавий тадбир учун рухсатнома олингани ёки қонунийлиги юзасидан берилган Вазирлар Маҳкамасининг ахборот хизмати билан боғланиб, изоҳ сўради. Аммо маҳкама вакили сўровни жавобсиз қолдирди.

Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодекснинг 201-моддаси “Йиғилишлар, митинглар, кўча юришлари ёки намойишлар уюштириш, ўтказиш тартибини бузиш”, 202-моддаси эса “Рухсат этилмаган йиғилишлар, митинглар, кўча юришлари ва намойишлар ўтказиш учун шароитлар яратиш” ҳақида. 

Жиноят кодексининг 217-моддасида эса шу турдаги ҳуқуқ бу МЖтКнинг 201-моддаси “Йиғилишлар, митинглар, кўча юришлари ёки намойишлар уюштириш, ўтказиш тартибини бузиш”, 202-моддаси эса “Рухсат этилмаган йиғилишлар, митинглар, кўча юришлари ва намойишлар ўтказиш учун шароитлар яратиш” ҳақида. Жиноят кодексининг 217-моддасида эса шу турдаги ҳуқуқбузарлик учун жиноий жавобгарлик белгиланган.

Жавобгарликка тортилганлар бор

Митинглар, кўча юришларини тартибга солувчи Ўзбекистонда Митинглар тўғрисидаги қонун бир неча йилдан буён қабул қилинмай келиняпти. Вазирлар Маҳкамасининг Оммавий тадбирлар ўтказиш қоидаларида ҳам “митинг”, “кўча юришлари” терминлари қайд этилмаган ва изоҳланмаган. 

Нормаларда тартиби йўқ бўлса-да, Мамъурий жавобгарлик тўғрисидаги кодексда ва Жиноят кодексида “Йиғилишлар, митинглар, кўча юришлари ёки намойишлар уюштириш, ўтказиш тартибини бузиш” термини қўлланилган ва бу учун фуқаролар жазоланиб келинмоқда.

Масалан, Фарғона вилоятида 2022 йилнинг декабрь ойида блогер Олимжон Ҳайдаров заводни газдан узиб қўйилгани учун норозилик билдирган 20 га яқин ишчини интернет тармоғига жойлаган. Унга нисбатан Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодекснинг 201-моддаси (йиғилишлар, митинглар, кўча юришлари ёки намойишлар уюштириш, ўтказиш тартибини бузиш) 1-қисми ва 202-2-моддаси (ёлғон ахборот тарқатиш) 2-қисмида назарда тутилган маъмурий ҳуқуқбузарлик ҳаракатлари бўйича иш кўрилган. 

Суднинг қарори билан Ҳайдаров Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодекснинг юқорида кўрсатилган моддаларида назарда тутилган маъмурий ҳуқуқбузарликларни содир этган деб топилиб, унга мазкур кодекснинг 34-моддаси (бир неча ҳуқуқбузарликни содир этганлик учун маъмурий жазо қўллаш) тартибида базавий ҳисоблаш миқдорининг 70 баравари (21 000 000 сўм) миқдорида жарима солинган.

Февраль ойида эса Тошкент шаҳарида яна бир блогер йигит автотураргоҳ олдида фан клуб аъзоларини чақириб, улар билан учрашув ўтказмоқчи бўлган ва уларга совғалар тарқатишини билдирган. Учрашувга тахминан 130-140 нафарга яқин вояга етмаган болалар йиғилган. Ушбу ҳолатда блогерга нисбатан Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодекснинг 201-моддаси (йиғилишлар, митинглар, кўча юришлари ёки намойишлар уюштириш, ўтказиш тартибини бузиш) билан маъмурий баённома расмийлаштирилган.