1,1 млрддан ошган товар айирбошлаш ҳажми, немис тилини ўрганаётган 270 мингга яқин ўқувчи, ўзаро имзоланган 150 га яқин шартнома. Ўзбекистон – Германия ўртасидаги ҳамкорлик қандай ҳолатда?
Ўзбекистон – Германия ўртасидаги муносабатлар охирги йилларда шиддат билан ривожланиб бормоқда. Мамлакатлар ўртасидаги кўп томонлама ҳамкорликнинг бугунги кундаги натижалари юқори. Ишлар тўхтаб қолмаслиги зарур, ҳамкорлик янада ривожланиши учун янги-янги келишувлар ва лойиҳалар зарур.
2-3 май кунлари Шавкат Мирзиёев Германия Федерал Президенти Франк-Валтер Штайнмаернинг таклифига биноан ташриф билан ушбу мамлакатда бўлади.
Умуман олганда икки давлат ўртасидаги кўп томонлама ҳамкорлик қандай ҳолатда? “Дарё” мазкур мавзу бўйича сўз юритади.
Икки томонлама муносабатлар: сиёсий алоқалар
1991 йил 31 августда Ўзбекистон мустақилликка эришгач, орадан 4 ой ўтиб – 31 декабрда Германия мамлакатимиз мустақиллигини тан олди. Икки давлат ўртасидаги дипломатик алоқалар эса 1992 йилнинг 6 мартида ўрнатилди.
Мустақилликдан то ҳозирги кунгача Германияга 4 та олий даражадаги ташриф (1993, 1995, 2001 ва 2019 йиллар) амалга оширилган. Шунингдек, Германия томони Ўзбекистонга 3 марта расмий ташриф билан келган (1995, 2002 ва 2019 йиллар).
Президент Шавкат Мирзиёев 2019 йилнинг 20-22 январь кунлари Германияга расмий ташрифни амалга оширди. Давлат раҳбари мазкур ташриф доирасида Германия Федератив Республикаси Президенти Франк-Валтер Штайнмаер билан учрашди. Бундан ташқари, президент:
- Германия Федерал канцлери Ангела Меркель;
- Бундестаг Раиси Вольфганг Шойбле;
- Бавария Бош вазири Маркус Зёдер ҳамда Германиянинг етакчи компаниялари раҳбарлари билан учрашди.
Мулоқотлар кейинги йилларда ҳам изчин давом этди. Хусусан, 2021 йилнинг 12 март куни Шавкат Мирзиёев Ангела Меркель билан видеоконференсалоқа форматида музокаралар ўтказган бўлса, 2021-2022 йилларда Германия президенти ва канцлери билан жами 5 та телефон мулоқоти бўлиб ўтди.
Шунингдек, Ҳукуматлараро ҳамда ташқи ишлар вазирликлариаро сиёсий маслаҳатлашувлар мунтазам равишда ўтказиб келинмоқда.
Савдо-иқтисодий, инвестицион, молиявий ва техник ҳамкорлик
Икки томонлама савдо-иқтисодий, сармоявий алоқаларни юксалтириш мақсадида Ўзбекистон ҳукумати ва Германия ишбилармон доиралари ўртасида доимий мулоқотни йўлга қўйиш мақсадида 2015 йилнинг 25 февраль куни Берлин шаҳрида Германия-Ўзбекистон ишбилармонлар кенгаши ташкил этилди. Ўтган давр мобайнида, 7 та учрашув ўтказилди. Улардан энг сўнггиси 2023 йил 28 февралда бўлиб ўтди.
2022 йилда товар айирбошлаш ҳажми 1159,2 миллион долларни ташкил этган бўлса, улар ичида экспорт – 88,9 млн долларни, импорт – 1070,3 млн долларни ташкил этди. Жорий йилнинг январь февраль ойларида жами ссавдо айланмаси 573 миллион долларни ташкил этган бўлса, шундан экспорт – 11 миллион доллар, импорт – 562 миллион доллар.
Асосий экспорт товарларига нималар киради? Булар: тўқимачилик маҳсулотлари (32,8%), хизматлар (30,4%), кимё маҳсулотлари (15,7%), озиқ-овқат маҳсулотлари (8,3%) ва бошқалар.
Асосий импорт товарларига эса, транспорт воситалари ва улар учун эҳтиёт қисмлар (38,5%), механик ускуналар (22,7%), фармацевтика маҳсулотлари (7,6%), кимё маҳсулотлари (2,4%) ва бошқалар киради.
2021 йилда ўзлаштирилган инвестициялар ҳажми 1,1 миллиард долларни (37,5 фоиз) ташкил этиб, улар нефть-газ ва фармацевтика саноати, қурилиш материаллари ишлаб чиқариш лойиҳаларини амалга оширишга йўналтирилган. 2022 йил якунига кўра бу кўрсаткич 769,1 миллион долларни ташкил қилди.
Ўзбекистонда Германия сармояси иштирокида 219 та корхона фаолият юритмоқда, улардан 97 таси якка тартибдаги тадбиркорлар бўлса, 31 таси немис компаниясининг ваколатхоналари аккредитациядан ўтган.
Маданий-гуманитар соҳадаги ҳамкорлик
Ўзбекистонда Германиянинг бир қатор университетлари фаолият юритади. Хусусан, Гёте институти, К. Аденауэр, Ф. Эберт фондлари, Германия халқ университетлари ассоциациясининг халқаро ҳамкорлик институти ваколатхоналари, Хориждаги мактаблар марказий бошқармасининг немис тили бўйича махсус маслаҳатчи/координатори идораси мамлакатимизда иш фаолиятини олиб бормоқда.
Ўзбекистонда 980 та мактабда 270 мингга яқин ўқувчи немис тилини ўрганади, бу ерда 3 мингдан ортиқ ўқитувчи дарс беради. 24 та мактабда немис тили, шулардан 6 тасида чуқур ўрганилади. 2009 йил июнь ойидан бошлаб Ўзбекистонда Германия Федератив Республикаси Ташқи ишлар вазирлигининг “Мактаблар: келажак ҳамкорлари” ташаббусини амалга ошириш бошланди, унинг доирасида “Зфа” ва Гёте институти ёрдам кўрсатмоқда.
Германиянинг 30 дан ортиқ университетлари билан ҳамкорлик йўлга қўйилган. Мингга яқин ўзбекистонлик талабалар, аспирантлар ва докторантлар Германиянинг турли университетлари ва тадқиқот марказларида таҳсил олишади.
Соғлиқни сақлаш
Тиббиёт соҳасида ҳам муносабатлар ривожланиб, ҳамкорлик кенгаймоқда. Германия хайрия ташкилотлари Ўзбекистонга бемор ўзбекистонлик болаларнинг Германия клиникаларида бепул даволанишини ташкил этиш, шунингдек, тиббий асбоб-ускуналар ва жиҳозлар билан таъминлашда гуманитар ёрдам кўрсатмоқда.
“Фриеденсдорф International” халқаро хайрия ташкилоти ва “Соғлом авлод учун” жамғармасининг навбатдаги қўшма гуманитар акцияси Ўзбекистондаги бемор болаларни Германияга даволанишга жўнатиш мақсадида ўтказилмоқда.
Ҳамкорликнинг ҳуқуқий асослари
Ўзбекистон ва Германия ўртасида жами 145 та шартнома имзоланган. Шундан 92 таси давлатлар ва ҳукуматлараро, яна 20 таси идоралараро имзоланган бўлса, 33 таси турли соҳаларга оид.
