Рассом бўлишни истаган, рол учун 12 кг озган ва кексайганда “запрет”га тушган Мурод Ражабов 74 ёшда (фото, видео)

Ўзбекистон халқ артисти Мурод Ражабов 30 март санасида 74 ёшни қаршилади. Ижодкор салкам 50 йиллик фаолияти давомида кўплаб фильмларда суратга тушди. Бир нечта фильмларни эса режиссёр ва продюссер сифатида суратга ҳам олган. Кексалик ва саломатлигидаги жиддий ўзгаришлар сабаб, Мурод Ражабов ижоддан чекинган бўлса-да, у суратга тушган фильмлар ҳамон севимли. 

Мурод Ражабов 1949 йилнинг 30 март куни таваллуд топган. Аммо интернет тармоғида негадир ижодкорнинг таваллуд санаси 30 май деб кўрсатилган. Қизиғи шундаки ҳужжатларда унинг таваллуд куни 30 август деб ёзилган. 

“Рассом бўламан, дегандим”

Актёр интервьюларида оддий ўзбекона оилада туғилгани, болалиги урушдан кейинги қийинчилик даврларига тўғри келгани ҳақида сўзлаб берган. Унинг санъатга қизиқиши ҳам жуда қизиқ кечган.

— Санъаткор бўлишим ҳеч кимнинг ҳаёлига келмаган. Дадам раҳматлининг Иброҳим Ҳамроев деган яқин дўсти бор эди. Сабабини билмайман-у, аммо 3-4 ёшимдан бошлаб “Шу болани композитор қилиш керак”, деяверарди. Бола бир гапни эшитаверса, шунга мойиллик пайдо бўларкан. Мен ҳам болаликдан санъаткор бўламан, деб улғайганман. У пайтлари рассомлик ва актёрлик бўйича битта институтда ўқитишарди. Рассомчиликка ҳужжат топшираман десам, у ерга асосан Бинков коллежини тамомлаган талабалар топширар экан. Кейин бир танишим актёрликка топширинг деб маслаҳат берган. Битта монологни ёдлаб, институтнинг кечки таълимига қабул қилинганман, — дейди Мурод Ражабов. 

“Рол учун бир ойда 12 кг озганман”

Мурод Ражабов 1971 йили  Островский номидаги Тошкент театр ва рассомлик институтининг кундузги бўлимига ўқишга қабул қилинган. Ўша йиллари талабаларни ёзги ойлик гострол сафарларига юборишар, дала меҳнаткашлари учун кўчама концерт томошалари ташкил этилар эди. Мурод Ражабов Хоразмдаги гастрол чоғида машҳур режиссёр Учқун Назаров билан танишиб қолади. 

— Учқун Назаровнинг олдига боришга ҳайиқиб турганимда рассом Садир Зиёмуҳаммедов мени кўрсатиб “Ана Мурод ҳам актёр, рол берсангиз қойиллатади”, деган олдига чақирган. 
Менимча, ўша вақтда улар янги актёр танлаш бўйича гаплашиб туришган бўлган. Олдиларига келсам, Учқун ака кўз қирини ташлаб “Бунча семиз бу йигит,” деган. Бу гап менга жуда қаттиқ таъсир қилган. Шу кундан бошлаб, ичимга сувдан бўлак нарса тушмаган. Бир ойда 12 килограмм вазн ташлаб, “Ўзбеккино”га кастинг топшириш учун келганман. Учқун ака кўриб танимай қолган, — дейди Мурод Ражабов.

“Машҳур бўлиб уйғониш...”

Мурод Ражабов илк ролини 1973 йили суратга олинган “Оловли соҳил” фильмида ижро этган. Гарчи бу рол актёрга омад олиб келмаган бўлса-да, катта тажриба бўлган. Ижодкорнинг айтишича, бу ролга уни Комил Ёрматов тасдиқлаган экан. 

— Ўша йиллари телеканаллар кам, фильмларнинг ҳеч бири шунчаки намойиш этилмайдиган пайтлар эди. Санъаткорлар ҳам биргина фильмдан кейин кутилмаган машҳурликка эришарди. Бу худди уйқуга кетиб, машҳур бўлиб улғонишдек гап эди. У пайтлари жамоат транспортидан фойдаланадиган, гонорарга кун кўрадиган актёр эдим. Автобусга чиқсам одамлар ўраб олишарди. Машҳурлик нималигини билмаганим учун ўзимни олиб қочишга уринардим, — дейди актёр Мурод Ражабов.

“Амир Темур”дан “Темир хотин”гача...

Томошабинлар Мурод Ражабовни комик актёр деб билишса-да, у тарихий фильмлардаги роллари билан кино оламига кириб келган. 1977 йили суратга олинган “Ажойиб ҳаёлпараст” фильми уни комик актёр сифатида кашф этди. Ваҳҳоб роли билан ёш-у қарининг севимли актёрига айланди. 
Актёр фаолияти давомида нафақат давлат фильмлари, балки кўплаб хусусий картиналарда ҳам суратга тушди. “Темир хотин”, “Буюк Амир Темур”, “Кичкина табиб” каби турли жанрлардаги фильмларда суратга тушди.

Бир кунлик гонорар — 500 АҚШ доллари

Хусусий фильмлар ривожланган вақтда ОАВ хабарида Мурод Ражабовнинг кунлик гонорари 500 АҚШ долларидан кам эмаслиги ва фильмда иштирок этиши учун режиссёрлар навбатда туриши ҳақида маълумот берилганди. Ижодкор бу фикрга ўз муносабатини билдирди.

— Ҳақиқатан ҳам шундай вазиятлар бўлган. Умуман ижодимда ўзим истамай ижро этган ролларим ҳам, фильмида суратга тушишни истамай режиссёрдан қочиб юрган пайтларим кўп бўлган. Номи чиққан, ёши мендан катта режиссёр фильмига таклиф қилади. Аммо сценарий билан танишиб, унда суратга тушгим келмаган. Фақатгина режиссёрга рад жавобини беролмаганим учун ролни ижро этишга мажбур бўлганман, — дейди Мурод Ражабов.

“Сценарий билан чекланмаганман”

Бир неча йилдан буён қандли диабет билан оғриётган Мурод Ражабов 2015 йилдан фильмларда суратга тушаётгани йўқ. Актёр фаолияти давомида нималарга эътибор бергани ҳақида “Дарё” мухбири билан бўлган суҳбатда маълум қилган.

— Баъзан ўзим суратга тушган фильмларни томоша қилсам, мазза қиламан. Боиси, мен ҳеч қачон сценарийдаги нарсани ижро этиш билан кифояланмаганман. Ҳар бир ролда албатта ўзимдан ниманидир қўшардим. Масалан, “Кичкина табиб” фильми неча йил олдин суратга олинган. Аммо томошабинлар уни ҳалигача мазза қилиб томоша қилишади. Мана шу фильмнинг ютуғи — оддий ва халқона эканлигида деб биламан. Гап сўзлари, хатти-ҳаракатлар ва ҳатто, қаҳрамонларнинг феъл-атвори ҳам оддий. Ясамалик бўлмаган фильм албатта, томошабинларга ҳам манзур бўлади, — дейди Мурод Ражабов.

Актёрнинг театрдан қувилиши...

Мурод Ражабов фаолиятини бошлаган йиллари “Ёш гвардия” театрига ишга кирган. Киносёмкалар кўплиги боис унинг театрдаги фаолияти узоққа чўзилмаганди. Орадан анча йиллар ўтиб уни Муқимий номидаги мусиқали комедия театрига ишга таклиф қилишди. У “Хазина” номли спектаклни саҳналаштирди. Ҳатто, машҳур киноактёрларни ҳам театрга жалб қилиб, томошабинларни театрга яна-да яқинлаштирди. Афсуски, икки йилдан сўнг жамоадаги баъзи актёрлар юқори ташкилотларга мурожаат қилиб, Мурод Ражабовни ишдан четлатилишини сўрашди. 

— Жуда кўп нарсадан дилим оғриган. Қўпол қилиб айтганда бугун санъат ҳеч кимга керак эмас. Раҳбарларга-ку умуман керак эмас. Бизда санъатни қадрлайдиган одамлар жуда кам экан. Шундай замонларга қолиб кетибмиз. Олдин бундай эмасди. Санъат ижодкорларнинг асосий машғулоти эди. Бор эътиборини унга қаратарди. Ҳозир ундай эмас. Муаммонинг сабаби жуда кўп. Бунга санъаткорлар ҳам, халқ ҳам, ҳатто журналистлар ҳам сабабчи. “Асл хазина” спектакли ёмон бўлмаган, ўз томошабинини топганди, аммо у ҳам кимгадир ёқмади, — дейди актёр.

“Набирам ўртамиёна актёр бўлишини истамадим”

Актёр шахсий ҳаёти, фарзандлари ҳақида гапиришни унчалик хушламайди. Фақатгина ўғил қизларининг ҳеч бири санъат соҳасини танламаганини маълум қилган ҳолос.

— Фарзандларимнинг бирортаси санъаткор бўлишни исташмади. Набирам бу соҳага жуда қизиқарди. Аммо актёр бўламан, деб ишонч билан айтмади. Ҳозир бошқа соҳада ишлайди. Ўзида кучли иштиёқ бўлмагандан кейин уни санъаткор қилгандан фойда йўқ. Одам бир умр ишлаб пул топадиган соҳасига меҳр қўйиши керак. Бўлмаса ўртамиёна бўлиб қолаверади, — дейди Мурод Ражабов.

“Зарпет”даги актёр

Мурод Ражабов нафақат актёр, балки режиссёр ва продюссер сифатида ҳам фаолият юритган. Афсуски, унинг фильмлари ҳозирги кунда экранларда намойиш этилмайди.

— Бунинг сабабини кимдан сўрайман? Биладиган одамлардан сўрасам, елка қисишади. Индамайди ёки билса-да, сизга айтмайди. Нафақат “Анора”, мен суратга тушган бошқа фильмлар ҳам экранларда берилмайди. Бунинг сабаби менга ҳам қоронғи. “Запрет” жуда нотўғри нарса. Санъаткорни ижоддан ажратиб бўлмайди — ижодкорга эркинлик керак, — дейди Мурод Ражабов.