Бу йилги давлат қарзининг катта қисми пенсия ва табиий газ субсидияси учун сарфланиши маълум қилинди 

Ўзбекистон 2023 йил учун 4,5 миллиард АҚШ доллари миқдорида ташқи қарз олишни режалаштирган. Шундан бюджетни қўллаб-қувватлашга 2 миллиард доллар, инвестиция лойиҳаларига 2,5 миллиард доллар ажратилиши кўзда тутилган.

АОКАда 29 март куни Иқтисодиёт ва молия вазирлиги раҳбарияти ҳамда журналистлар иштирокида матбуот анжумани бўлиб ўтди. Мулоқотда вазир ўринбосари Дилшод Султонов давлат қарзи ва бюджет тақчиллиги билан боғлиқ саволларга жавоб қайтарди.

Бюджет тақчиллиги — 3,9 фоиз

Дилшод Султоновнинг айтишича, 2022 йилда давлат бюджети даромадлари 202 триллион сўмни, харажатлари эса 236,5 триллион сўмни ташкил қилган.

“Ўтган йили ялпи ички маҳсулотга нисбатан бюджет дефицити 3,9 фоиз ёки 35 триллион сўм бўлди. Тақчилликнинг 24,4 триллион сўми ички ва ташқи қарз ҳисобига, 4,7 триллион сўми бюджетдан ташқари маблағлардан, 4,5 триллион сўми давлат активларини хусусийлаштиришдан тушган маблағлардан қоплаб берилди”, — деди у.

Вазир ўринбосари ахборотига кўра, 2023 йилнинг 1 январь ҳолатида Ўзбекистон давлат қарзи 29,2 миллиард АҚШ долларини (ЯИМга нисбатан 36,4 фоиз) ташкил қилган.

“Шундан 25,9 миллиард доллари давлат ташқи қарзи, 3,3 миллиард доллари ички қарздир. Бу ўртача деб ҳисобланади. Энг юқори чегарамиз ЯИМга нисбатан 60 фоиз қилиб белгиланган”, — дейди вазирлик расмийси.

Пенсия ва газга 29 триллион сўм

Дилшод Султонов журналистлар саволларига жавоб қайтарар экан, жорий йилда жалб қилинадиган давлат қарзларининг 29 триллион сўми пенсия ва табиий газ субсидиясига сарфланишини айтди.

“Ташқи қарзнинг 3 миллиард доллардан ортиқ қисми бюджетни қўллаб-қувватлашга сарфланади. Масалан, бу йилги иккита йирик харажатни айтиб ўтаман. Биринчиси, газ нархи учун бериладиган субсидияга 14,5 триллион сўм сарфлаш белгиланган. Табиий газ ва электр энергияси соҳасида аҳоли ва юридик шахслар учун тарифлар 2019 йил августдан бери ўзгармай келмоқда. Шунинг учун харажатларнинг бир қисми газ нархидаги тафовут билан боғлиқ. Бир куб метр газни қазиб олиш нархи 550 сўм бўлса, аҳолига сотаётган нархимиз 380 сўмдан бўлмоқда. Иккинчиси, пенсия жамғармасига берадиган трансфертимиз 15 триллион сўм бўлиши кўзда тутилмоқда. Сабаби аҳоли фаоллик билан солиқ тўлашга кириб келмаяпти. Кўпчилик ойликни яширади, солиқ тўламасликка ҳаракат қилади ва ойликни паст кўрсатади. Шунинг ҳисобига пенсиянинг тақчиллиги катта бўляпти”, — деди вазир ўринбосари.  

Маълумот учун, 2023 йилда Ўзбекистон номидан ва республика кафолати остида ташқи қарзни жалб қилиш бўйича йиллик имзоланадиган янги битимларнинг чекланган ҳажми 4,5 миллиард АҚШ доллари этиб белгиланган. Шундан давлат бюджетини қўллаб-қувватлаш учун 2 миллиард доллар, инвестиция лойиҳаларини молиялаштиришга 2,5 миллиард доллар йўналтириш режалаштирилган.

“Давлат бюджети тўғрисида”ги қонунга асосан, жорий йилда 19,2 триллион сўм маблағлар давлат қарзининг асосий қисмини тўлашга сарфланади. Қонунни қабул қилиш жарайонида 2023 йилда Ўзбекистон учун даромадлардан ташқари жами 56,4 триллион сўм маблағга талаб юзага келиши ҳисобга олинган. Шунинг 23,8 триллион сўми ташқи қарз, 17 триллион сўми ички қарз жалб қилиш, 10 триллион сўми давлат активаларини хусусийлаштириш, 5,6 триллион сўми хўжалик юритувчи субъектлар ва банкларга аввалги йилларда берилган бюджет ссудалари ва депозитларни қайтариш ҳисобидан молиялаштирилиши кўзда тутилган.