Қозоғистон Россияга реэкспортни текширишни кучайтиради
Қозоғистонда 2023 йил 1 апрелдан бошлаб импорт ва экспорт қилинадиган барча товарларни онлайн кузатиш тизими жорий этилади. Ушбу тизим Россия иқтисодиётини изоляция қилиш бўйича Ғарб саъй-ҳаракатларини қўллаб-қувватлашга қаратилган Қозоғистоннинг энг кучли уринишидир, дея хабар берди “Дарё”нинг Қозоғистондаги мухбири.
Қозоғистон расмийсига кўра, ҳукумат мамлакат Россия билан савдода ҳеч қандай санкция ва чекловлар қўлламаслигини бир неча бор ва жуда аниқ таъкидлаган. Шу билан бирга, Қозоғистон Ғарб санкцияларини четлаб ўтишга йўл қўймайди ва бунга имкон берувчи майдонга айланмайди. Мамлакат иккиламчи санкцияларнинг барча хавф-хатарларидан хабардор, шу учун бошқа давлатлар билан савдони диққат билан кузатиб боради.
Қозоғистон олдида Европа ва АҚШ билан самарали алоқаларни ривожлантириш билан бирга шимолдаги жангари ва иқтисодий жиҳатдан муҳим қўшнисининг ғазабидан қочишдек оғир вазифа турибди. Қозоғистон ташқи ишлар вазири Мухтор Тлеуберди февраль ойида Остонага ташриф буюрган АҚШ Давлат котиби Энтони Блинкен билан бирга ўз нутқларида бу хавотирларини яширмади.
“Қозоғистоннинг Россия ва Украина билан жуда мустаҳкам тарихий алоқалари бор. Иқтисодиётларимиз узоқ вақтдан бери бир-бирига боғланган, шу учун ҳам бу ҳолат биз учун, иқтисодиётимиз учун етарлича қийин. Санкциялар салбий оқибатларга олиб келмасликка ҳаракат қиляпмиз”, — деган Мухтор Тлеуберди.
Қозоғистон ва Россия бешта давлатдан иборат Евросиё иқтисодий иттифоқига аъзо. Бу 7600 километрлик чегарадан ўтаётган товарлар божхона назоратидан ўтмаслигини билдиради. Сўнгги йилларда бу Россиянинг Қозоғистоннинг етакчи савдо шериги сифатидаги ролини кучайтирди.
Ғарб товарларини Россияга олиб борувчи қувур узилганида, Москва Қозоғистон ва Марказий Осиё, Кавказнинг бошқа давлатларига орқа эшик сифатида қараган бўлса ажаб эмас. Уруш бошланишидан бир йил аввал Қозоғистон Россияга 12 минг долларлик илғор яримўтказгичлар экспорт қилган. Бу 2022 йилда 3,7 миллион долларга ошган.
Шу билан бирга, юқори технологияли истеъмолчи ва бошқа юқори талабгор товарларга бўлган эҳтиёжни қоплаш учун тез ўсиб бораётган транспорт савдоси пайдо бўлгани ҳақида тасдиқланмаган маълумотлар мавжуд.
Тлеуберди Блинкен ташрифи чоғида таъкидлаганидек, санкцияларнинг тасодифий бузилишига йўл қўймаслик учун Қозоғистон ва АҚШ ҳукуматлари ўзаро алоқада. Остона Вашингтон иккиламчи санкциялар қўлланилиши мумкин бўлган ҳолатлар ҳақида олдиндан хабардор қилгани учун миннатдор. Қозоғистонга қарши ҳеч қандай иккиламчи санкциялар бўлмаса-да, Вашингтон Россияга чиплар етказиб бергани учун ўзбек компаниясига уларни қўллаган.
Қозоғистон пойтахти расмийлари ҳозирги шароитда Россия билан савдо хавфидан эҳтиёт бўлишга чақирмоқда. Ҳукумат реэкспорт хавфини камайтириш устида доимий иш олиб бормоқда, бунинг учун компанияларни санкциялар ҳақида хабардор қилувчи онлайн маълумотлар базаси яратилди. Импорт-экспорт мониторинги тизими келаси ой онлайн режимида ишга тушади. Шу тарзда, шубҳали савдо операциялари диққат билан таҳлил қилинади. Зарур бўлганда маъмурий чоралар кўрилади.
Светлана Шестернёва, Олмаота
