Организмда ортиқча суюқлик борлигини қандай билиб олиш мумкин? Суюқликни ушлаб туришнинг энг сезиларли белгиси шишдир. Юз шишади, оёқларнинг тўпиқ атрофи оғирлашади ва ҳажми катталашади, бармоқ билан босганда ҳалқалар ҳосил бўлади. Аммо ортиқча сув шиш пайдо бўлишидан анча олдин пайдо бўлиши эҳтимолдан ҳоли эмас.
Нима учун организм ортиқча суюқлик тўпланади?
Организм турли сабабларга кўра сувни ушлаб қолади. Бу баъзан табиий ва нисбатан зарарсиз ҳам бўлади. Масалан:
- Ҳайз даври олдидан ёки ҳомиладорлик;
- Жуда шўр овқатлар истеъмол қилиш одати;
- Узоқ вақт ҳаракатсизлик. Масалан, самолётда ёки автобусда бир неча соат ўтиришга тўғри келганда, суюқлик қўл оёқларнинг пастки қисмида тўпланади.
Шунингдек, шиш баъзи дориларнинг ён таъсири бўлиши мумкин. Хусусан, гипертония ва диабет учун буюрилган дорилар, эстрогенга асосланган гормонал воситалар, стероидлар. Ҳатто, ибупрофенлар ҳам баъзида суюқликни ушлаб қолишга олиб келади.
Аммо гоҳида шиш қуйидаги жиддий ҳолатларга сабаб бўлади:
- Сурункали юрак етишмовчилиги;
- Буйрак касаллиги;
- Сирроз;
- Сурункали веноз етишмовчилиги;
- Лимфа тизими билан боғлиқ муаммолар;
- Узоқ муддатли протеин етишмаслиги.
Ортиқча суюқликни чиқариб юбориш керакми?
Соғлом одамлар учун суюқликни ушлаб қолиниши кўпроқ эстетик муаммодир. Ҳайз давридаги гормонал ўзгаришлар ёки кечаси тузланган балиқни истеъмол қилиш натижасида юзага келадиган шиш, одатда, бир неча кун ичида ўз-ўзидан ўтиб кетади. Бу жараённи тезлаштириш керакми ёки “ва шундай бўлаверадими” ўзингизга боғлиқ.
Аммо шиш мунтазам, доимий бўлиб қолса ёки аллақачон мавжуд касалликлар фонида пайдо бўлса, масалан, юрак-қон томир касалликлари, бу ҳолда ортиқча суюқликдан халос бўлишингиз керак. Акс ҳолда, ортиқча сув юрак, буйраклар, томирлар учун қўшимча юк бўлиб аҳволингизни ёмонлаштиради.
Қачон шифокорга мурожаат қилиш зарур?
Дунёдаги энг йирик тадқиқот ва тиббий марказлардан бири Майо Cлиниc мутахассислари таҳдид қилувчи белгиларни санаб ўтади. Агар уларни сезсангиз, имкон қадар тезроқ тиббий ёрдам олишга ҳаракат қилинг.
- Тўсатдан шиш кўкрак оғриғи, нафас қисилиши, чалкаш қисқа нафас олиш билан бирга келади. Бу ўпка шиши ёки анафилактик шокнинг белгиси бўлиши мумкин. Бундай аломатлар кузатилганда дарҳол 103 ёки 112 рақамини теринг.
- Шишган жойнинг териси шу қадар чўзилганки, у ярақлаб туради. Ёки шишган жойни босгандан сўнг пайдо бўладиган чуқурча узоқ вақт давомида қолади. Бундай белгиларда билан терапевтга мурожаат қилиб, у томонидан тайинланган текширувлардан ўтинг.
- Кўп вақт ўтирганингиздан сўнг, оёқ шишади, оғрийди ва бу ҳолат узоқ вақт давом этади. Чуқур томир тромбози шундай намоён бўлади. Терапевт, флеболог ёки қон томир жарроҳи билан боғланинг.
Бундан ташқари, хавфли белгилар бўлмаган тақдирда ҳам даволовчи шифокорга ҳолат юзасидан учраб қўйган фойдадан ҳоли бўлмайди.
Организмдаги ортиқча суюқликдан қандай халос бўлиш лозим?
Ушбу усуллар соғлом одамларга мўлжалланган. Аммо шифокорлар уларни кўпинча сурункали касалликларга чалинган беморларга ҳам тавсия қиладилар ( ҳар қандай ҳолатда ҳам давом этишдан олдин шифокор билан маслаҳатлашинг!).
- Танани қиздиринг
Суюқликни ушлаб туриш кўпинча қон айланишининг бузилиши билан боғлиқ. Қон маълум бир ҳудудда турғунлашганда, босим кўтарилади ва намлик томирлар деворлари орқали ҳужайралараро бўшлиққа сиқиб чиқа бошлайди. Ва шу жойда у тўхтаб қолади.
Суюқликнинг турғунлигидан халос бўлиш учун танани енгил қиздириш кифоя. Бу қон айланишини яхшилайди ва танадан буйраклар орқали ортиқча намликни олиб ташлашга ёрдам беради. Терапевтингиздан қайси машқлар сиз учун энг самарали ва хавфсиз бўлишини сўраб олинг.
- Енгил уқаланг
Юмшоқ босим билан шишган жойларни юракка томон уқаланг. Бундай массаж тўқималардан ортиқча суюқликни чиқариб юборишга ёрдам беради ва кейин у қон оқимига киради, сўнг буйраклар томонидан филтрланади.
- Оёқларини юқорига кўтариб ётинг
Ҳаддан ташқари суюқлик кўпинча оёқларнинг тўқималарида тўпланади — оддийгина тортишиш туфайли оёқларнинг пастки қисмидаги томирларда қон оқими мураккаблашади.
Ётганингизда ва оёқларингизни юрак даражасидан юқорига кўтарганингизда (масалан, тўпиқларингизни ўралган қалин сочиқ ёки ёстиққа қўйинг), универсал тортишиш сиз учун ишлай бошлайди. Қон юрак томон оқади томирлар деворларига босим пасаяди, оёқларнинг пастки қисми тўқималаридаги суюқлик қон оқимига қайтади.
- Машқ қилинг
Вазифангиз шу қадар фаол ҳаракат қилишки, натижада терлайсиз. Тадқиқотлар шуни кўрсатадики, одамлар машғулотлар бажарганда соатига ўртача 0,5 дан 2 литргача суюқликни йўқотадилар. Фарқи организмнинг индивидуал хусусиятлари, юк даражаси, атроф-муҳит ҳарорати ва танланган кийим билан боғлиқ.
Бундан ташқари, машқлар пайтида мушаклар кўпроқ сув талаб қилади ва сув уларга атрофдаги тўқималардан келади. Шундай қилиб машғулотлар бир вақтнинг ўзида сизни шишдан қутқаради.
- Сиқиб турувчи узун пайпоқлар кийинг
Бу оёқларда қон айланишини яхшилаш ва суюқликни ушлаб туришдан халос бўлишнинг яна бир усулидир.
- Рецептсиз диуретикни қабул қилинг
Бундай воситалар буйраклар фаолиятини рағбатлантиради ва танадан ортиқча сувни чиқариб юборишга ёрдам беради.
Диуретикларнинг ён таъсири борлигини билиб олинг. Шунинг учун уларни фақат терапевт билан маслаҳатлашганидан кейин қабул қилиш зарур.
- Шўр таомлардан воз кечинг
Шўр овқат организмда суюқликни ушлаб қолинишига олиб келади. Бу физиологик жараён.
Истеъмол тузининг асосий элементи натрийдир. Инсон танасининг суюқликларида ҳар доим унинг тахминан бир хил миқдори мавжуд. Эриган натрий (ва бошқа электролитлар) концентрацияси осмолярлик деб аталади. Инсон соғлом бўлиши учун у маълум, жуда тор чегаралар ичида бўлиши керак.
Шунинг учун организмга кўп миқдорда туз тушганда, танамиз ортиқча натрийни суюлтириш учун сувни ушлаб туришни бошлайди.
Суюқликни ушлаб туришни қўзғатмаслик учун ЖССТ мутахассислари кунига 5 граммдан кўп бўлмаган туз истеъмол қилишни тавсия этади.
- Калийга бой таомларни истеъмол қилинг
Ушбу минерал натрий концентрациясини камайтириш қобилиятига эга. Бу танадан ортиқча сувдан халос бўлишга ёрдам беради. Жараён қандай содир бўлишини юқорида батафсил баён қилдик.
Америка юрак ассоциацияси калийга бой озиқ-овқатларни санаб ўтади:
- Баргли кўкатлар, масалан, исмалоқ;
- Нўхат;
- Картошка;
- Қўзиқоринлар;
- Банан;
- Авокадо;
- Помидор ва помидор шарбати;
- Apelsin ва унинг шарбати каби цитрус мевалари;
- Олхўри, ўрик, бошқа данакли мевалар ва уларнинг шарбати;
- Майиз ва хурмо;
- Ёғ миқдори 1 фоизгача бўлган сут;
- Ёғсиз ёгурт;
- Магнийга бой таомларни истеъмол қилинг
Тўқималарда суюқликни ушлаб туриш ва унга ҳамроҳ бўлган шиш магний етишмовчилиги белгилари бўлиши мумкин. Шунинг учун баъзида бу минералга бой парҳез ортиқча сув билан курашишга ёрдам беради.
Қуйидаги маҳсулотлар магнийга бой саналади:
- Ёнғоқ ва уруғлар;
- Дуккаклилар;
- Клетчаткага бой донлар;
- Кам ёғли сут маҳсулотлари;
- Баргли кўкатлар;
- Қора шоколад.
Мавзуга доир:
Изоҳ (0)