Вазн йўқотасиз, вазн йўқотасиз ва ортиқча вазн ҳали ҳам мавжуд — таниш вазиятми? Нега бундай? Ҳа, чунки биз ҳам худди шундай хатолар қиламиз.
Нонуштани ўтказиб юбориш
Эрталаб овқатланиш метаболизмни фаоллаштиради. Қолаверса, нонушта пайтида олинган калориялар кун давомида фойдаланиш учун захира яратади. Бундан ташқари, узоқ муддатли танаффуслар очликни келтириб чиқаради, чунки қонда глюкоза пасаяди ва иштаҳани қўзғатувчи грелин гормони жуда кўп бўлади. Натижада овқатни кўрганда ошқозонга керак бўлгандан кўра кўпроқ тановул қиласиз. Умуман олганда, кунига 5-6 марта бир вақтнинг ўзида овқатланган яхши: 3 та асосий таом ва 2-3 маротаба кичик газак (олма, кичик ҳовучда резаворлар, бир стакан табиий ёгурт, кефир ёки сметана).
Шакар ўрнига ширинлагичлардан фойдаланиш
Сунъий ширинлагичларда калория таркиби ҳақиқатан ҳам нолга тушади. Назарий жиҳатдан, улар вазнни камайтиришга ёрдам бериши керак, аммо бу содир бўлмайди. Аксинча, ҳатто тескари таъсир ҳам мавжуд. 80 йилларнинг охирларида олимлар сахаринли сув ичган каламушлар шакарли сув берилган кемирувчиларга қараганда 15 фоиз кўпроқ овқатланганини ва шунга мос равишда тезроқ вазн олишини аниқлаган. Одамларда ҳам вазият бир хил. Олимлар шакар ва сунъий ширинлагичларнинг организмга таъсирини таққослаб, иккинчиси одамнинг иштаҳани оширишини таъкидлайди.
Фақат янги сабзавотларни истеъмол қилиш
Умуман олганда, ҳаммаси тўғри: янги сабзавотлар пиширилгандан кўра фойдалироқ. Аммо истисносиз қоидалар йўқ. Ҳеч бўлмаганда помидорни олинг: олимлар қайнатилган ва қовурилган помидорларнинг янги узиганига қараганда анча фойдали эканини маълум қилди. Баланд ҳарорат билан ишлов бериш помидорнинг витамин жиҳатидан қийматини бироз пасайтирса ҳам, помидорга ўзига хос ёрқин қизил ранг берувчи пигментлар — ликопенларнинг ортишига сабаб бўлади. Ликопенлар энг кучли антиоксидантлардир. Улар юрак-қон томир тизимининг ҳолатини яхшилайди, саратон ривожланишининг олдини олади, ҳатто, қуёшнинг зарарли нуридан ҳимоя қилувчи таъсирга эга.
Ёғ истеъмолини бутунлай чеклаш
Америка Қўшма Штатлари аҳолиси ёғни энг кам истеъмол қилади, аммо бу мамлакат семиз одамлар сони бўйича етакчилик қилади. Овқатланиш билан мақтана олмайдиган французлар эса энг нозик деб ҳисобланади. Бу қандай содир бўлди? Ҳаммаси ўтган асрнинг 80 йилларида Америка юрак бўйича ассоциациясининг зарарли холестерин бўлган ёғли овқатлар ортиқча вазн ва юрак касалликларига олиб келишини таъкидлаганлиги билан бошланди. Деярли барча штатларнинг аҳолисига ёғли гўшт, сариёғ, сметана, тухум, пишлоқни диетада чеклаш кераклигини сингдира бошладилар, чунки фақат битта — у ҳам бўлса зарарли холестерин бор! Оқибатда, ортиқча вазнли америкаликлар сони деярли уч баравар кўпайди, 1980 йилдаги 13 фоиздан 2006 йилда 33 фоизгача. Бугунги кунда олимлар холестерин ва ёғлар назариясини хато деб билишади. Чунки ёғларни камайтириш орқали одамлар жуда кўп углеводлар истеъмол қила бошлади, бу эса вазн муаммоларининг жиддий “айбдори” бўлиб чиқди. Қайта ишланган углеводлар, айниқса, қомат учун зиён: шакар ва қандолат маҳсулотлари. Улар ўзига хос қарамликни келтириб чиқаради, яъни қайта-қайта истеъмол қилиш истаги. Бундай углеводлар осон ҳазм қилинади ва биринчи навбатда бел соҳасида тўпланади.
Умуман олганда организмга ёғлар керак — Омега-3 (ёғли балиқ, ёнғоқ, зиғир уруғи) ва Омега-6 (ўсимликлардан олинадиган ёғ, тухум, авокадо, бодом, кейшу) каби ёғлар. Улар миянинг яхши ишлаши, юрак ва терининг ёшариши учун муҳимдир. Шунингдек, улар юрак хуружи, инсулт, 2-турдаги диабет ва ҳатто, Алцгеймер касаллиги хавфини камайтиради. Аммо, масалан, маргаринда мавжуд бўлган транс ёғларидан ҳеч қандай фойда бўлмайди!
Макарондан воз кечиш
Макарон семиртирмаслиги исботланган, фақат буғдойнинг олий навидан тайёрланмаган макарон. Улар ҳаддан ташқари кўп истеъмол қилинмаса ва сариёғ, пишлоқ каби қўшимчаларсиз бўлган макарон ҳам қомат учун хавфли эмас. Яна бир муҳим нуқта: макаронни оз муддат давомида пиширишга ҳаракат қилинг. Шунда улардаги углеводлар секинроқ сўрилади ва тўйимлилик хусусиятини беради.
Суперфудларга кўп пул сарфлаш
Сўнгги пайтларда соғлом овқатланиш тарафдорларига суперфудлар таклиф қилинмоқда: резаворлари, чия уруғлари ва бошқалар. Улар турли мўжизавий хусусиятларга эга — ёғларни эритишдан тортиб то ёшартиришгача, аммо буларнинг барчаси ниҳоятда бўрттирилган. Гап шундаки, бундай маҳсулотларнинг барчасида қариш жараёнини кечиктиришга ва кўплаб касалликларнинг ривожланишига олиб келадиган оксидловчи, стрессни олдини олишга қодир бўлган антиоксидантлар мавжуд. Аммо антиоксидантларни бошқа сабзавот, меваларда ҳам учратиш мумкин. Масалан, маҳаллий резаворлар, айниқса — қулупнай, қора смородина, малина, гилос, олча каби меваларда ҳам худди шундай хусусиятлар мавжуд. Хўш, ортиқча пул сарфлаш қанчалик мантиқий?
Спортни бутунлай унутиш
Спорт билан шуғулланмасдан вазн йўқотиш мумкин деган фикр бор — парҳез. Муаммо шундаки, вазн йўқотиш нафақат ёғ, балки мушак тўқималарига ҳам боғлиқ. Шундай экан жисмоний фаолият мажбурийдир. Фитнес билан шуғулланинг, сувда сузинг, велосипедда учинг, югуринг ёки пиёда юринг. Акс ҳолда ҳеч қандай таъсир бўлмайди.
Мавзуга доир:
Изоҳ (0)