Молдовада давлат тили номи румин тилига ўзгартирилади

Молдова парламенти барча қонун ҳужжатларида, жумладан, мамлакат конституциясида, давлат тили номини “молдован тили” сўзидан “румин тили” сўзига ўзгартиришни назарда тутувчи қонун лойиҳасини қабул қилди. Бу ҳақда Meduza хабар бермоқда.

Парламентда кўпчиликни ташкил қилувчи “Ҳаракат ва бирдамлик” президент партияси (PAS) депутатлари қонун қабул қилиниши учун овоз берди. Коммунистлар ва социалистлар фракцияси эса қарши чиқди. Молдованинг NewsMaker нашри ёзишича, мухолифатчи депутатлар қонун лойиҳасини йиғилиш кун тартибидан олиб ташлашни таклиф қилган, бироқ уларнинг таклифи етарлича овоз йиғолмаган. Улар йиғилишда “Молдова Конституцияси:  Молдова, молдаванлар, молдавча” ва “Халқ суверен. PAS — золим” деган ёзувли баннерларни ҳам кўтариб олган.

PAS ушбу қонун лойиҳасини 27 февраль куни парламентга киритганди. Унда Конституциявий суднинг 2013 йил декабрдаги қарори ижроси кўзда тутилган бўлиб, конституциядаги “молдован тили” таърифи “румин тили” билан алмаштирилиши кераклиги кўрсатилган.

Конституциявий суд давлат тили румин тили экани айтилган Молдова Мустақиллик декларацияси конституциядан устун деган қарорга келди. Ҳозир конституцияда республиканинг давлат тили “лотин ёзувига асосланган молдован тили” деб белгиланган. Конституциявий суд қарори мажбурий эди, аммо ҳали парламент томонидан қабул қилинмаганди.

“Ҳаракат ва бирдамлик” партиясининг таклифи Молдова Фанлар академияси томонидан қўллаб-қувватланди. Ўз баёнотида муассаса қонун лойиҳасининг қабул қилиниши “бу масала бўйича чексиз муҳокамаларга, бир неча ўн йиллардан бери давом этиб келаётган қуруқ тортишувларга” чек қўйишини таъкидлайди.

2020 йил декабрь ойида Молдова президенти Майа Санду лавозимига киришганидан сўнг мамлакат президентининг расмий веб-сайтида давлат тили номи молдован тилидан румин тилига ўзгартирилганди.

Молдован ва румин тиллари роман тилларининг Болқон-роман кичик гуруҳига киради ва улар ўзаро боғлиқ. Баъзи тилшунослар “молдован” ва “румин” тилларини бир тилнинг турли номлари деб ҳисобласа, бошқа қисми молдаван тилини мустақил Шарқий роман тили деб атайди.