Ўзбекистонда эпидемиологик вазият: енгил ўтаётган коронавирус, тугатилган касалликлар, тўлиқ қамровдаги эмлашлар
Республикада охирги беш йиллик даврда аҳолининг эпидемиологик осойишталигини таъминлаш борасида ўтказилган профилактик, эпидемияга қарши мақсадли эмлаш тадбирлари натижасида айрим касалликлар тугатилди, кўплаб касалликлар динамикасида кескин пасайиш кузатилди. Бу ҳақда Санитария-эпидемиологик осойишталик ва жамоат саломатлиги қўмитаси Вакциналар ва иммунопрофилактика бўлими бошлиғии Дилором Турсунова “Дарё” нашрига берган интервьюсида айтиб ўтди.
Эмлаш қамрови 99 фоизгача етди
Дунёда ҳозирги кунда вакцинапрофилактика эпидемик жараённи назорат қилиш ва бошқаришнинг самарали воситаси ҳисобланиб, кўплаб юқумли касалликлар эпидемияси ривожланишининг олдини олишни асосий ва самарали воситаси бўлиб қолмоқда. ЖССТ нинг маълумотларига кўра, ҳар йили дунёда 50 миллиондан ортиқ кишилар юқумли ва паразитар касалликлардан вафот этади. Шу жиҳатдан, юқумли касалликларни ўз вақтида ва эрта ташҳисотининг замонавий усулларини қўллаш ва профилактика тадбирларини такомиллаштириш, ўлим ҳолатларини олдини олиш ҳамда вакцинапрофилактика усуллари самарадорлигини ошириш амалий тиббиётнинг устувор йўналишлари бўлиб қолмоқда.
Республикада 2018—2022 йилларда давлаб бюджети ҳисобига ҳамда GAVI -UNICEF халқаро ташкилотлари кўмагида олиб келинаётган вакциналар билан ҳар йили туғилган болаларни миллий профилактик эмлашлар календари асосида 13 турдаги бошқарилувчи юқумли касалликларга қарши эмланмоқда. Буларга гепатит Б, сил, полиомиелит, дифтерия, қоқшол, кўкйўтал, Хиб инфекция, ротавирус, пневмококк инфекция, қизамиқ, қизилча, эпидпаротит ва ВПЧ вакцина билан одам папиллома вируслари киради. Эмлаш қамровини юқори 97-99 фоизга етказиш натижасида айни кунда республикада полиомиелит, дифтерия, столбняк билан касалланиш тугатилди, қизамиқ, қизилча, гепатит В, сил, эпид паротит, қизамиқ, қизилча, ротавирус, пневмококк инфекциялари билан касалланиш кескин камайишига эришилди.
Жумладан гепатит В га қарши болаларни эмлаш қамрови самарасида касаланиш 50 маротабага, ротавирус инфекцияга қарши эмлаш самарасида ўткир диарея касалликлари билан касалланиш 30 маротабагача камайишига эришилди, шунингдек кўкйўтал, эпидпаротит, қизамиқ, қизилча билан касалланиш ягонаҳолатда рўйхатга олинаяпти.
Моддий техник база мустаҳкамланди
Охирги беш йилда иммунопрофилактика соҳасида моддий техник базанинг мустаҳкамланиши, яъни вакцина сақлаш омборхоналарини янгидан қуриш, реконструкциялаш, тамирлаш ва замонавий совуткич ускуналари билан таъминлаш ишлари олиб борилди. Мисол учун, 2018 йилнинг ўзида 37 та, 2019 йилда эса яна 24 та омборхона қурилди, 8 та туман вакцина сақлаш омборхонасини қуриш учун маблағ ажратилмади. 2020 йил 53 та сақлаш омборхонаси янгидан қурилди, 15 та вакцина сақлаш омборхонаси реконструкцияланди, 33 та вакцина сақлаш омборхонаси капитал таъмирланди. 2021 йилда Миллий вакцина сақлаш омборхонаси ишга тайёр ҳолатга келтирилиб замонавий совуткич ускуналар билан таминланди.
Вакциналарни сақланиши, ишлатилиши жараёнида моддий техник базани янада мустаҳкамланиши совуқлик занжири қоидаларига риоя этилишига олиб келаяпти ва натижада юкори самарадорликка эришилаяпти. Буни ЖССТ, СDС халқаро ташкилотидан ташриф буюрган экспертлар ўрганиш жараёни натижасида эътироф этаяпти.
Коронавирус енгил ўтяпти
Айни кунда эпидкўрсатмага мувофиқ республикада аҳолини коронавирус инфекцияга қарши бустер доза вакцина билан эмлаш ишлари давом этаяпти. Барча давлатлар қаторида республика аҳолисининг 95 фоизи коронавирус инфекцияга қарши эмлаш билан қамраб олиниши самарасида ушбу касаллик билан касалланиш эмланган фуқаролар орасида рўйхатга олинмаяпти, ёки касалликни енгил ўтишига эришилди.
Эмлаш самара бермоқда
Республикада бачадон бўйи саратони касалликлари профилактикаси мақсадида 2019 йилдан бошлаб соғлиқни сақлаш тизимида амалиётга ВПЧ-одам папиллома вирусларига қарши миллий эмлаш жадвалига 9 ёшдаги қизларни эмлаш амалиётга киритилди ва ўтган даврда 1,5 миллион нафар қизлар одам паиллома вирусларига қарши эмланди.
2018 йилдан бошлаб соғлиқни сақлаш тизимида амалиётга ИПВ-инактивланган полиомиелит вакцина билан 4 ойликдаги болаларни эмлаш киритилди ва 2022 йилдан бошлаб. 9 ойликдаги болаларни ҳам инактивланган полиомиелит вакцина билан эмлаш миллий эмлаш жадвалига киритилди. Маъмурий ҳудудларда полиомиелитга қарши эмлаш ишлари давом этаяпти ва ўткир бўшашган шолга гумон этилганларни фаол аниқлаш, эпидемиологик кузатув ишлари олиб борилаяпти.
2022 йилда қизамиқни четдан кириб келиши ва унинг тарқалишининг олдини олиш мақсадида ноябрь декабрь ойларида 6 ойликдан 5 ёшгача бўлган 3 миллион 303 минг нафар болаларни 98,4 фоизга қизамиқ-қизилчага қарши эмлаш ишлари амалга оширилди, ва айни кунда эмлаш тадбирлари жойларда давом этаяпти. Мақсад болаларни қизамиқ билант касалланишини олдини олишдан иборат.
