Ўзбекистон Марказий Осиёнинг аҳоли энг зич яшайдиган мамлакати. Аҳоли сони бўйича МДҲ давлатлари ичида Россиядан кейинги иккинчи ўринда туради. Табиийки, бундай тез ўсувчи демография давлат олдига одамларни уй-жой билан таъминлаш масаласини қўяди. Қолаверса, ўзбек халқи ўз уй-жойига эга бўлишни бирламчи эҳтиёж сифатида ҳисоблайди. Хўш, бу масала Ўзбекистон ҳукумати томонидан қандай ҳал этилмоқда?
Йиллар давомида йиғилган эҳтиёж
Афсуски, ўтган даврда аҳолини, хусусан, уй-жойга муҳтож оилалар билан ишлаш ўз ҳолига ташлаб қўйилди. Жумладан, қишлоқларда арзон уйлар қуриш деярли эътиборсиз жиҳат сифатида қараб келинди.
Масалан, 2009 — 2017 йиллар давомида 81 минг 992 та уй қурилди, 6 624 та уй-жой массиви барпо этилган, бироқ бунда аҳолини сонини ўсиш кўрсаткичи ва уй-жойларни харид қилиш қобилияти ҳисобга олинмаган. Бунинг оқибатида аҳолида уй-жойга бўлган узоқ йиллик эҳтиёж йиғилиб қолди.
Шунинг учун ҳам Шавкат Мирзиёев президентлигининг дастлабки йилларданоқ янги массивлар ва янги хонадонлар қуришга киришди. Кўп қаватли уй-жойларни қуриш дастурини амалга ошириш юзасидан 2017-2022 йиллар мобайнида республика ҳудудида Аҳолининг уй-жойлар билан таъминлаш бўйича Давлат дастури доирасида ва хусусий тадбиркорлик субъектлари томонидан жами 53 млн. кв.м. майдондан иборат 218 минг 118 та квартира қуриб битказилди. Бу дегани 218 мингдан ортиқ оила уй-жой билан таъминланди.
“Янги Ўзбекистон” массивлари
Президент Шавкат Мирзиёев раисилигида 2021 йилнинг ноябрь ойида ўтказилган видеоселектор йиғилишида келгуси беш йилда йилига 80 мингтадан хонадон қуриш зарурлигини таъкидланган эди. Давлат раҳбари “Янги Ўзбекистон” массивлари комплекс ривожланиш тамойили асосида барпо этилишини қайд этди. 2022 йилда эҳтиёжманд 10 мингта оилага бошланғич бадал ва фоизларни субсидиялаш учун бюджетдан 1,5 трлн сўм ажратилиши белгиланган.
Давлат раҳбари “Инсон қадри учун” тамойили асосида келгуси беш йилдаги барча ислоҳотлар аҳолига муносиб турмуш шароити яратишга қаратилишини алоҳида таъкидлаган.
“Сўнгги йилларда ипотека дастурлари доирасида 140 мингдан ортиқ уй-жой барпо этилди. Мамлакатда ҳар йили 300 мингга яқин никоҳ қайд этилмоқда, аҳоли сони келгуси беш йилда 38 млнга етиши кутилмоқда”, — деган эди президент.
Президент Шавкат Мирзиёев аҳолини уй-жойга бўлган талабини қондириш учун келгуси беш йилда йилига 80 мингтадан хонадон қуриш зарурлигига эътибор қаратган.
Давлат раҳбарининг сўзларига кўра, ҳар бир ҳудудда барча иқтисодий ва ижтимоий инфратузилмага эга бўлган“Янги Ўзбекистон массивлари”ни барпо этиш, бу орқали келгуси беш йилда 250 мингдан зиёд хонадон қуриш режа қилинган. Ушбу массивлар комплекс ривожланиш тамойили асосида барпо этилади. Бунда:
ҳар бир массивга ажратиладиган ер участкаларида саноат лойиҳалари, хизмат кўрсатиш объектлари ва ижтимоий инфратузилма бир вақтда қурилади;
кўп қаватли уй-жой қурилишини инвесторлар ўз маблағлари ҳисобидан амалга оширади;
ипотека кредитини бериш учун банкларга бюджетдан аукцион асосида ресурс ажратилади. Бунга Молия вазирлиги томонидан 20 йил муддатга 11 трлн сўм йўналтирилади;
Иқтисодий тараққиёт ва камбағалликни қисқартириш ва Молия вазирликлари эҳтиёжманд аҳолига субсидия бериладиган уй нархини белгилайди;
2022 йилда эҳтиёжманд 10 мингта оилага бошланғич бадал ва фоизларни субсидиялаш учун бюджетдан 1,5 трлн сўм ажратилади. Бундан ташқари, президент янги уй-жой массивлари нархини бу йилги даражада ушлаб қолиш зарурлигини ҳам таъкидлаган.
Уйлар нархини барқарор сақлаб туриш мақсадида янги уй-жой массивларини ички ва ташқи инфратузилма билан таъминлашга бюджетдан ҳар йили 1 трлн сўм ажратилиши белгиланган.
Тадбиркорлик жамғармаси томонидан қурувчиларга Марказий банк ставкасидан ошган қисми 24 ой давомида қоплаб берилади. Бу мақсадлар учун бюджетдан 1 трлн сўм йўналтирилади.
Шунингдек, келгуси йили янги массивларда қурилаётган уйларнинг мингтаси эҳтиёжманд оилалар ва ёлғиз аёллар учун давлат томонидан кафолатли сотиб олинади. Бунинг учун 220 млрд сўм маблағ қурилиш ташкилотларига олдиндан ўтказиб берилади.
Юқорида қайд этилган вазифалар юзасидан Давлати раҳбарининг 2021 йил 9 декабрдаги “Янги Ўзбекистон” массивини қуриш ва ҳудудларни ижтимоий-иқтисодий ривожлантиришни таъминлаш чора-тадбирлари тўғрисида»ги фармони имзоланган. Унга мувофиқ республика ҳудуди бўйлаб “Янги Ўзбекистон” массивларини барпо этиш ишлари жадаллик билан олиб борилмоқда.
Уй-жойлар фақат “новостройка”лардан иборат эмас
Аномал совуқ кўп квартирали уйлар билан боғлиқ муаммоларни рўй-рост кўрсатди. Айниқса, қурилганига бир неча ўн йиллар бўлган уйларнинг коммунал тизими босимга дош бера олгани йўқ. Бу эса мутасадди идоралар ва ҳукумат олдига қатор вазифалар қўяди.
Қурилиш ва уй-жой коммунал хўжалиги вазирлиги ахборот хизматининг "Дарё"га маълум қилишларича, Тошкентда 10 мингдан ортиқ эски уйларга базалт толали қоплама ўрнатиш ишлари бошланган. Бу орқали “дом”га совуқ ва иссиқ ўтказмаслигини таъминлаш кўз тутиляпти. Бироқ фақатгина базалт қоплама билан муаммолар ҳал бўлиб қолмайди. Узоқ йиллар давомида янгиланмаган трансформаторлар, қувурлар ва бошқа коммунал тизимлар тўлиқ янгиланиши ёки реконструкция қилиниши талаб этилади. Ўйлаймизки, мутасаддилар ўтаётган қишдан тегишли хулоса олган.
Изоҳ (0)