Витаминлар ҳақида энг кўп учрайдиган 8 та савол жавоб

Кўпчилик қиш ва баҳор мавсумида организмда кузатиладиган витамин танқислиги ҳақида бир қанча маълумотга эга. The Voice Mag нашри витаминлар борасида энг кўп учрайдиган саволларга жавоб берди.

Қиш ва баҳорда авитаминоз касаллигини олдини олиш учун ҳамма витаминларни ичиш кераклиги ростми?

Ҳатто юз йил олдин ҳам қишдан кейин одамлар ўсимлик маҳсулотларидан жуда кам фойдали моддаларни олар эди, чунки уларни топиш қийин бўлган. Ҳақиқатан ҳам витамин етишмаслиги туфайли организмда муаммолар пайдо бўлиши мумкин.

Аммо бугунги кунда бутунлай бошқача меню мавжуд, сабзавот ва меваларни йилнинг исталган вақтида топиш мумкин. Одамлар ҳар қандай витамин комплексларини харид қилади, бутун йил давомида янги мева ва сабзавотларни истеъмол қилади, шунингдек, витаминларни мунтазам равишда шифокор назоратида ичади.

Витаминлар кўриш қобилиятини яхшилаши ҳақиқатми?

Албатта, узоқни кўра олмасликни витаминлар билан даволаш мумкин эмас, лекин кўриш қобилиятини сақлаб қолиш эҳтимоли катта. Фақат улар беморнинг аҳволи ва касаллик тарихини ҳисобга олган ҳолда мутахассис томонидан танланиши керак.

Кўриш қобилиятини қўллаб-қувватлайдиган витамин препаратларининг учта катта гуруҳи мавжуд: каротеноидларга асосланган; қорағатларга асосланган ва аралаш. Кўзлар учун муҳим витамин бўлган бета-каротиннинг асосий манбаи сабзи бўлиб, унинг таркибидаги лутеин кўзнинг тўр пардасини ҳимоя қилади ва сариқ суюқлик дегенерациясининг ривожланиш хавфини камайтиради.

Қорағатлар антиоксидант, яллиғланишга қарши ва қон томирларини мустаҳкамловчи хусусиятлари туфайли соғлом кўришни қўллаб-қувватлайди. Шунингдек, у юқори қон босимини пасайтирадиган, яллиғланишни камайтирадиган ва тўр пардани кислород билан таъминлайдиган артерияларнинг тиқилиб қолишига йўл қўймайдиган антосиянинларни ўз ичига олади.

Агар сочлар кўп тўкилса, ранг оқариб, иштаҳа йўқолса, қандай витамин етишмаётган бўлиши мумкин?

Тўғри ташхисни фақат шифокор қўйиши мумкин. Аммо, қоида тариқасида, иммунитет ва иштаҳа пасайса, соч тўкилиши кузатилса, бу организмда C витамини етишмаслигининг белгиларидан биридир.

У ёшартирувчи витамин деб аталади. Бу бошқа бир қатор витаминларнинг таъсирини кучайтиради. Аскорбин кислотаси танқислиги жуда оддий аниқланади. Агар кунлик чарчоқ ортиб борса, уйқусизлик ва тез-тез шамоллаш, милкнинг қонаши кузатилса, демак тахминлар тўғри чиқиши мумкин.

C витамини билан бир қаторда, А витамини организмнинг тўғри ишлашига, тери ва сочларни мукаммал ҳолатда сақлашга ёрдам беради. Уни дори-дармонлар шаклида қабул қилиш шарт эмас, шунчаки рационга балиқ, тухум ва сут қўшиш керак. А витамини инсон организмида озиқ-овқат билан бирга қабул қилинадиган пигментлардан (каротинлар) ҳосил бўлади — улар наъматак, сариқ қовоқ, тарвуз, сабзи, ўрикларда кўп.

Бироқ, битта муҳим томони бор: А витамини организмда E витамини етарли бўлгандагина мукаммал тарзда сўрилади. Э витамини ўсимлик ва сариёғ, ёнғоқларда мавжуд. Бу кучли антиоксидант бўлиб, у қаришни секинлаштиради ва юрак деворларини мустаҳкамлайди.

Ковид ва бошқа вируслар билан касалланишнинг олдини олиш учун D витамини қабул қилиш тавсия этилади, аммо у яна нима учун фойдали?

D витамини, сўнгги тадқиқотлар шуни кўрсатдики, у витаминлардан кўра табиатан гормонларга яқинроқ, шуниндек, калсий ва фосфор даражасини сақлаб туради, суяк мустаҳкамлигига таъсир қилади, қон босими ва юрак уриш тезлигини тартибга солишда иштирок этади.

У ултрабинафша нурлари таъсирида организмда синтезланади. Инсон камдан-кам йилнинг кўп қисмини қуёшда ўтказади ва ултрабинафша нурларидан тўлиқ миқдорда фойдаланилмайди, шунинг учун ундан қўшимчалар сифатида қабул қилинади.

Организмда D витаминининг максимал сингиши А, E, C витаминлари ва B гуруҳи витаминлари билан бирлашганда содир бўлади. Д витамини кўплаб озиқ-овқатларда мавжуд ва уни табиий шаклда рационга киритиш жуда қийин эмас. Бу витамин ёғли балиқ, пишлоқлар, сариёғ, сутда мавжуд. Аммо шуни ёдда тутиш керакки, ушбу маҳсулотларнинг барчаси керакли миқдорнинг атиги 10 фоизини таъминлайди, шунинг учун танқисликни қоплаш учун эндокринолог томонидан тайинланган D витаминини олиш тавсия этилади.

Нима учун B гуруҳи витаминлари жуда муҳим ва улар бир-биридан қандай фарқ қилади?

Б гуруҳи витаминларининг ўзига хос хусусияти шундаки, улар организмда тўпланмайди (B12 витамини бундан мустасно) ва шунинг учун организмни доимо у билан таъминлаш керак. Бу витаминлар асаб тизимининг барқарор ишлаши, кайфиятни яхшилаш ва руҳий касалликларнинг олдини олиш учун керак.

• B1 витамини организмнинг ҳаётий жараёнларида муҳим рол ўйнайди: асаб тизимига ва ақлий қобилиятларга ижобий таъсир кўрсатади.
• Витамин B2 — бу организмнинг двигатели. Инсоннинг энергияси ва темпераменти унга боғлиқ; соч ва тирноқларнинг ўсишини қўллаб-қувватлайди, терининг ҳолатиган ижобий таъсир қилади. Организм томонидан ишлаб оз миқдорда ишлаб чиқарилади, лекин тўпланмайди. Маҳсулотларга иссиқлик билан ишлов бериш жараёнида B2 витаминининг ўртача 15 фоизга камаяди.
  B5 витамини инфекцияларни бартараф этади, организмнинг ҳимоя хусусиятларини мустаҳкамлайди, концентрацияни оширади; қариш ва ажинлар пайдо бўлишининг олдини олади.
• B6 витамини бу гуруҳдаги асосийлардан бири бўлиб, меъда ширасининг шаклланишида иштирок этади, атеросклероз, қандли диабетда липидлар алмашинувини яхшилайди; антитолаларни шакллантиришда иштирок этиш орқали иммунитет тизимининг ишончлилигини таъминлайди; соч ўсиши ва кўриш кқобилиятига ижобий таъсир кўрсатади.
• B9 витамини ҳам кўпинча одамларда етишмайди, аммо у бутун организмнинг ишлаши учун зарурдир. Чунки у янги ҳужайралар ўсишига жавобгар ва миянинг самарали ишлашини таъминлайди; жигар ва ошқозон-ичак тракти фаолиятини яхшилайди.

Агар доимо витаминлар ичилса, организмда танқислик юзага келмайди ва бу соғлом бўлиш учун етарлими?

Озиқ-овқат қўшимчалари ва ҳар қандай турдаги витаминларни қабул қилишда уларнинг ортиқча миқдори жиддий зарар етказиши мумкинлигини унутмаслик керак. Организмни витаминлар билан чексиз рағбатлантириш уларнинг етишмаслигидан кўра хавфлироқдир. Шунинг учун витаминларни шифокорнинг кўрсатмаларига қатъий риоя қилган ҳолда ичиш керак. Витамин комплексларини дорихонада рецептисиз осонгина сотиб олиш мумкин. Улар таркиби ва нархида жуда фарқ қилади, шунинг учун шифокор билан маслаҳатлашгандан сўнг тегишли комплексни танлаш бўлади.

Қандай қилиб терини витаминлар билан тезда тўйинтириш керак?

Бунинг учун сабзавот ва мевалардан тайёрланган ниқоблар билан терининг ранги ва сифатини яхшилаш мумкин, аммо инексия процедуралари эпителия ҳужайраларида витамин етишмаслигини бутунлай йўқ қилишга ёрдам беради. Витаминли коктейлларга асосланган мезотерапия ёки биоревитализация терини тез ва самарали ёшартириши мумкин. Препаратнинг таъсири остида эпидермис ҳужайралари янгиланади. Тўқималарда метаболик жараёнлар тезлашади ва зарарланган ҳужайралар фаол ишлай бошлайди ва тикланади. Ёшартирувчи таъсирга эга шунга ўхшаш муолажалар профилактика чораси сифатида 30 ёшдан бошлаб амалга оширилиши мумкин.

Фақат тўғри овқатланиш орқали барча витаминларни олиш мумкинми?

Албатта, витаминлар тўғри овқатланиш орқали қабул қилинади. Агар рацион тўғри тузилса, у ҳолда организмда асосий элементлар етарли бўлади, фақатгина D витамини бундан мустасно.