Боланинг тўйиб ухламаганини қандай аниқлаш мумкин?

Уйқудан олдин болада фаолликнинг ошиши қувноқлик эмас, балки чарчоқдан дарака беради, деб ёзади Lifehacker.

Чунки ёш болаларда сурункали уйқусизлик ўсиш ва ақлий ривожланишнинг сустлашишига, нутқ ва хотиранинг пасайишига олиб келади. Каттароқ ёшдагиларда эса сифатли уйқунинг етишмаслиги сабаб соғлиқ билан боғлиқ муаммолар, кайфиятнинг ўзгариши ва хавфли хатти-ҳаракатлар кузатилади.

Нима учун чақалоқ уйқуга тўймаслиги мумкин?

Биринчидан, ота-оналар режим учун жавобгардир. Аммо бола қанчалик катта бўлса, ухлаш миқдори ва сифати унинг хатти-ҳаракатлари билан камайиб бораверади. Шунингдек, ҳар қандай ёш учун умумий бўлган омиллар мавжуд, масалан, касаллик ёки дориларнинг ножўя таъсири. Ва яна бир неча сабабларга кўра етарлича ухлай олмаслиги мумкин:

Шахсий танлов туфайли

Болалар ўсиб улғайгани сайин ҳаётда уйқудан кўра кўпроқ қизиқарли ўйинлар пайдо бўлади. Шунинг учун болалар уйқуни иложи борича кечиктиришга ҳаракат қилади: аввал “ичишни хоҳлайман — овқатланишни хоҳлайман”дан бошланиб, кейин китоб, телефон ва ярим тунда компьютерда ўтиришгача боради.

Мос бўлмаган уйқу шароитлари туфайли

Хона жуда иссиқ, совуқ ёки ёқимсиз бўлиши мумкин. Телевизор ёки маиший техниканинг шовқини девор орқасидан эшитилиб туради. Бундан ташқари, баъзида овқатланиш учун ёки ҳўл тагликлар туфайли уйғонган ёш болаларнинг уйқуси ҳам бузилади.

Ёмон уйқу гигиенаси

Одатлар ва режим дам олиш ва ухлаш қобилиятига катта таъсир кўрсатади. Уйқуга кетишдан олдин мултфильмларни томоша қилиш ва телефонда ўтириш, ҳазми оғир кечки овқат болаларга халақит беради. Кичкинтойларга ҳатто кейинчалик чўмилиш ҳам таъсир қилиши мумкин.

Касаллик 

Кўпинча узоқ муддатли йўтал ёки бурун битиши, аллергия билан шамоллаш ҳам ухлашга халақит беради. Бундан болалар ҳам, катталар ҳам кўпинча тунда уйғонади ва уйқу сифати ёмонлашади.

Қабул қилинган дорилар 

Баъзи дорилар, масалан, эпилепсия учун дорилар, уйқусизликка олиб келувчи ножўя таъсирга эга.

Уйқусизлик 

Агар ҳар бир киши вақти-вақти билан уйқусизликка учраса, унда уйқу бузилиши тиббий муаммодир. Буларга уйқусизлик, безовта оёқ синдроми ва бошқа касалликлар киради.

Боланинг уйқусизлигини қандай аниқлаш мумкин?

Агар етарли уйқу бўлмаса, чарчоқ аста-секин ортиб боради. Бунинг олдини олиш учун боланинг керакли вақтда ухлашига ишонч ҳосил қилиш керак. Аммо болалар бунга қаттиқ қаршилик кўрсатади: ёки улар чарчаганликларини айтиш учун жуда ёшлик қилади. Шунинг учун чарчоқ белгиларини аниқлаб олиш зарур.

Чарчоқнинг дастлабки белгилари қанчалик яхши ўрганилса, болани ухлатиш шунча осонлашади.

Чақалоқларда бошланади:

• шовқин солиш, қичқириқ, инжиқлик;
• бир нуқтага узоқ тикилиш;
• кўзларни ишқалаш;
• ўз қулоқларини тортиш;
• эснаш.

Шунингдек, болаларда уйқу вақти қуйидагича бўлиши лозим:

• 4 ойдан 12 ойгача 12-16 соат;
• 1 ёшдан 2 ёшгача 11-14 соат;
• 3 ёшдан 5 ёшгача 10-13 соат;
• 6 ёшдан 12 ёшгача 9-12 соат;
• 13 ёшдан 18 ёшгача 8-10 соат;

Ухлашни бошлашдан камида 30-60 дақиқа олдин гаджетлардан фойдаланмаслик ва фаол ўйинлар билан шуғулланмаслик яхшироқдир. Бундан ташқари, кечқурун ширин ва кофеинли ичимликларни чеклаш, шунингдек, кечки овқатни иложи борича камроқ истеъмол қилиш лозим.

Уйқусизлик туфайли қачон шифокорга мурожаат қилиш керак?

Агар уйқуни яхшилашнинг барча усулларини синаб кўрган бўлсангиз, аммо муаммо давом этса, педиатрга мурожаат қилиш вақти келган бўлиши мумкин. Айниқса, бундай белгилар кузатилганда:

• ухлаб қолишдан олдин ҳаддан ташқари кўп инжиқликлар;
• ҳуррак тортиш;
• тунда тез-тез уйғониш;
• тўшакни намлаш, айниқса 7 ёшдан кейин;
• кундузи кўп ухлаш.