Юзлаб асарлар «халоскори», бепоён қумлар орасидаги иккинчи Лувр — Савицкий номидаги Қорақалпоғистон санъат музейига фототашриф

Бисотида рус авангард асарлари, Туркистон ва ўтган асрнинг 20–30 йиллари рус модернизмига оид расмлар, ўзбек тасвирий санъати намуналари, Қорақалпоғистон халқ амалий санъати ва Қадимги Хоразм санъати объектлари, шунингдек, Лувр экспонатларининг бир нечта нусхасини жамлаган Игорь Виталевич Савицкий номидаги Қорақалпоғистон санъат музейи бутун дунёда «иккинчи Лувр» номи билан машҳур. Рус авангард расмларининг иккинчи йирик коллекцияси (биринчиси — Санкт-Петербургдаги Россия музейи) сақланувчи ушбу музейни The Guardian нашри ҳам «дунёдаги энг яхши музейлардан бири» деб атаган.

«Дарё» фотомухбири Дилруҳ Исомиддинова И.В.Савицкий номидаги санъат музейидан фотогалерея тайёрлади.

Суратлар 2022 йилнинг май ойида олинган.

Машҳур рассом ва коллексионер Игорь Виталевич Савицкий 1950 йилда С.П.Толстой бошчилигидаги Хоразм археологик-этнографик экспедицияси таркибида илк бор Қорақалпоғистонга келади. Ушбу номаълум заминга телбаларча ошиқ бўлиб, шу ерда қолишга қарор қилган ижодкор гиламлар, заргарлик буюмлари ва миллий либослар излаб энг олис қишлоқларга боради. Изланмалар Нукусдаги қадимий ва халқ амалий санъати музейи коллекциясининг дастлабки ўзагига айланади.

Совет даври раҳбарияти ҳамиша реализм йўналишига интилган, шу боис «юқори»дан келган буйруқ билан бир қанча истеъдодли рассомларнинг минглаб асарлари ёқиб юборилди, мамлакатда цензура жорий этилди. Савицкий «эътирозли рассомлар» расмларини тўпларкан, аксарият рассомлар ўз асарларини қутқариш учун унга олиб кела бошлайди.

Игорь Савицкий ўзига музей кераклиги, бепоён қумлар орасидаги шундай олис ҳудудда Москванинг эътиборини тортмаслигига Қорақалпоғистон ҳукуматини ишонтирди. Шу билан, 1966 йилда Оролбўйининг санъат «ғазнаси» — Қорақалпоғистон санъат музейи ташкил этилди.

Рассомликдан ташқари реставратор, этнограф ва санъатшунос ҳам бўлган Игорь Виталевич коллекция ва музей ишлари билан банд бўлиб, расм чизишга вақт тополмади. Бутун умри давомида авангард санъатини ўрганиб, музей фондини тўлдирди, улар орасида нафақат таниқли, балки унчалик машҳур бўлмаган рассомларнинг асарлари ҳам бор. Заргарлик буюмларини тўғри шаклга келтирувчи формалин буғларидан ўпкаси «тамом бўлган» Игорь Савицкий Москвада вафот этиб, Нукусдаги рус қабристонига дафн қилинди.

Савицкий музейида 86 мингдан ортиқ экспонат жамланганига қарамай, музей фондининг атиги 3 фоизи иккита бинода намойиш этилган.