Қирғизистон собиқ президенти Асқар Акаевга нисбатан «Қумтор» олтин конининг қазилиши билан боғлиқ олиб борилган жиноий иш ёпилди. Бу ҳақда Бош прокуратуранинг халқаро ҳуқуқий ҳамкорлик бўлими бошлиғи Асилбек Акматов «24.kg» агентлигига маълум қилди.
«Асқар Акаевга нисбатан жиноий иш шахсни жиноий жавобгарликка тортишнинг даъво муддати ўтгани муносабати билан тугатилди», — дея тушунтирди Акматов.
700 тоннага яқин олтин захирасига эга «Қумтор» кони бўйича жиноий иш Канаданинг «Камеко» компанияси билан боғлиқ: 1992 йилда у конларни рақобатсиз қазиш ҳуқуқини олган. Прокуратура келишувни Қирғизистон учун ноқулай деб топди. Бундан ташқари, 2003 йилги келишув коррупцияга тенглаштирилди, ўшанда «Камеко» билан бош келишувларни қайта тузиш пайтида Қирғизистоннинг қўшма корхонадаги улуши 25,7 фоизга кам баҳоланган.
Акаев 1992 йилда «Камеко» билан бош шартнома тузилиши ва 2003 йилда «Қумтор» лойиҳасининг қайта тузилиши пайтида бепарволикка йўл қўйиш, шунингдек, ҳокимият ёки мансабни суиистеъмол қилишда айбланган.
Акаев 1991 йилдан Қирғизистон раҳбари бўлган, кейин икки марта сайловларда ғалаба қозонган ва референдумларда ўз ваколатларини узайтирган. 2005 йилда мухолифат партиялари навбатдаги сайлов натижаларини сохта деб атади ва «лолалар инқилоби» юз берди. Шундан сўнг Акаев мамлакатни тарк этди. Сўнгги йилларда у Россияда яшаб, илмий фаолият билан шуғулланди.
2021 йил августида Акаев Қирғизистонга қайтиб келди ва «жиноят иши доирасида зарурий тергов ҳаракатларини ўтказиш» учун Миллий хавфсизлик давлат қўмитасига олиб кетилди. У ташрифини келишув доирасида терговга ёрдам бериш истаги билан изоҳлади; Бош прокуратура собиқ президент терговчилар билан фаол ҳамкорлик қилаётганини тасдиқлади. Акаев «Қумтор» иши бўйича сўроқ қилинганидан кейин собиқ бош вазир Темир Сариев ҳибсга олинган.
2021 йил охирига келиб, Акаевга қўйилган «Қумтор» иши бўйича коррупция айбловлари олиб ташланди. Унинг сафдоши Бекболот Талгарбековнинг тушунтиришича, таъқиблар жиний таркиб йўқлиги сабабли тўхтатилган, тергов Акаевнинг ўзи ҳам, унинг қариндошлари ҳам «Қумтор»дан маблағларни ўзлаштирмаганини аниқлаган.