Эронда намойишлар фонида Конституция қайта кўриб чиқилиши мумкин

Эроннинг 1979 йилги инқилобдан кейин қабул қилинган бош қонуни қайта кўриб чиқилиши мумкин. Бу ҳақда мамлакат президенти Иброҳим Раисий Конституция куни муносабати билан сўзлаган нутқида маълум қилди, деб ёзади Ал Ҳадатҳ.

Унинг айтишича, конституцияси «ўзгарувчан услублар»ни кўзда тутади ва шундай тузилганки, уни амалга оширишда ва мамлакат ишларини бошқаришда ҳукуматга чорасиз вазиятлардан чиқиб кетиш имкониятини беради.

Раисийнинг баёнотида мамлакатда сентябрь ўрталаридан буён давом этаётган норозиликлар фонида янгради, уларга эса келиб чиқиши курд бўлган 22 ёшли талаба Маҳса Аминийнинг ўлими сабаб бўлди.

4 декабрь куни Эронда ахлоқ полицияси тугатилгани маълум қилинди. «Ахлоқ полициясининг суд тизимига ҳеч қандай алоқаси йўқ ва у ёпилди», — деди Эрон бош прокурори Муҳаммад Жафар Монтазери.

Бундан ташқари Эрон ҳукумати аёлларнинг ҳижоб ўрашини талаб қилувчи қонунни ўзгартириш устида иш бошлаган.

«Парламент ҳам, суд тизими ҳам шу масала устида ишламоқда», — деди бош прокурор ва бу органлар қонунни айнан қандай ўзгартиришига аниқлик киритмади. Унинг сўзларига кўра, 30 ноябрь куни экспертлар гуруҳи парламентнинг маданият масалалари бўйича комиссияси билан учрашган, «бир-икки ҳафта ичида натижани кўрамиз».

Эронда 1979 йилги ислом инқилобидан кейин аёллар учун ҳижоб ўраш мажбурий бўлди, бироқ кўплаб эронлик аёллар бу талабни эътиборсиз қолдирган. 2022 йил июль ойида Эрон расмийлари уларнинг наздида ҳижобни нотўғри ўраган аёлларга нисбатан ҳижоб ва иффат тўғрисидаги қатъий қонунни қабул қилди. Аёлларга сочларини, бўйин ва елкаларини ёпиб турувчи рўмол ўраш шарт этиб белгиланди, ахлоқ полицияси эса янги қоидани бузганларни ҳибсга олишни бошлади.

Сентябрь ойининг охирида Эронда 22 ёшли Маҳса Амини ҳижобни «нотўғри» ўрагани учун ахлоқ полицияси томонидан ҳибсга олинганидан кейин вафот этиши ортидан норозилик намойишлари бошланди. Улар бутун мамлакат бўйлаб ҳалигача давом этмоқда. Намойишлар куч тузилмалари томонидан шафқатсизлик билан бостирилмоқда.

Тартибсизликлар оқибатида, Эрон Миллий хавфсизлик кенгаши маълумотларига кўра, аллақачон 200 дан ортиқ одам ҳалок бўлган. Ислом инқилоби посбонлари қўмондони Сердар Гажизода 300 нафар қурбон ҳақида, Иран Human Rights ҳуқуқни ҳимоя қилиш ташкилоти эса 448 нафар қурбон ҳақида маълум қилган.

Эрон олий етакчиси Али Homeйний аввалроқ намойишлар АҚШ ва Исроил томонидан режалаштирилганини айтганди. Америка президенти эса ноябрда Вашингтон «Эронни озод қилиши» ҳақида гапирганди. Бунга жавобан, Раисий Эрон 43 йил аввал — 1979 йилги Ислом инқилоби чоғида озод этилганини таъкидлаган.