Украина дон битими доирасида кемалар ҳаракатини тўхтатишга рози бўлди. Туркия кемалари маҳсулотларни ташишда давом этади

Украина, Туркия ва БМТ вакиллари дон битими доирасида 2 ноябрга гуманитар йўлак орқали ҳеч қандай кемалар ҳаракатини режалаштирмасликка келишиб олди. Бу ҳақда Истанбулдаги Қўшма мувофиқлаштирувчи марказ хабар бермоқда.

Баёнотда айтилишича, 1 ноябрь куни БМТ ва Туркия инспекторлари Украинадан жўнаб кетаётган кемалар бортида 36 та инспекция ўтказган. Барча ҳисоботлар Россия ва Украина делегацияларига топширилади.

БМТ котибияти Россия мувофиқлаштирувчи марказ фаолиятидаги иштирокини тўхтатганидан кейин амалга оширилган кемалар ҳаракати ва уларнинг текширилишини вақтинчалик ва шошилинч чора деб тавсифлади.

1 ноябрь куни Россия президенти Владимир Путин туркиялик ҳамкасби Ражаб Тоййиб Эрдўғон билан суҳбат чоғида Россия томони Киевдан «гуманитар йўлак ҳарбий мақсадларда фойдаланилмаслиги» бўйича кафолатлар олганидан кейингина дон ташаббусига қайтишини айтган.

Туркия мудофаа вазири Хулуси Акар Туркия байроғи остидаги юк ташувчи кемалар, Россия дон битимида ўз иштирокини тўхтатганига қарамасдан, Украинадан маҳсулотларни олиб чиқишда давом этишини маълум қилди. «Кечаги кун ҳолатига, Украина портларидан чиқиб, денгизда бўлган кемалар ўз йўлида давом этмоқда. Туркия байроғи остидаги кемаларнинг чиқиши билан боғлиқ муаммолар йўқ. Улар чиқишда давом этмоқда», — деди у журналистларга.

Дон битими

«Дон битими» Россия ва Украина томонидан алоҳида-алоҳида Туркия ва БМТ билан 22 июлда имзоланган эди. Томонлар дон ортилган кемалар Қора денгиз орқали ўтиши учун хавфсиз йўлак яратиш мажбуриятини олди, БМТ, Туркия ва Украина вакиллари ҳарбий юклар ортилишини истисно қилиш учун назорат олиб боришга келишиб олди. Битим узайтириш имконияти билан уч ойга тузилди. Биринчи юк кемаси Одесса портидан 1 август куни чиқиб кетди.

24 февраль куни Россия операцияси бошланганидан кейин Украина портларидан дон ортилган кемалар чиқолмай қолган эди. Киев ва Ғарб мамлакатлари бунда Москвани айблади ва озиқ-овқат инқирози ҳақида огоҳлантирди. Россия, ўз навбатида, портлар украиналик ҳарбийлар томонидан миналаштирилгани туфайли озиқ-овқат чиқиб кетолмаётганини даъво қилди. Охир-оқибат, у ерда, турли ҳисоб-китобларга кўра, 4,5 миллиондан 20 миллион тоннагача буғдой ва маккажўхори тўпланиб қолди.

Дон битими муддати ноябрь охирида тугаши, барча томонлар рози бўлган тақдирда, шартнома узайтирилиши мумкин эди.

Россия ўз иштирокини тўхтатди

29 октябрь куни Украина дронлари дон йўлаги хавфсизлигини таъминлашга жалб қилинган Қора денгиз флоти кемаларига ҳужум қилгач, Россия дон битимидаги иштирокини «номаълум муддатга» тўхтатиб қўйди. АҚШ ва Евроиттифоқ Москвани бу қарорни бекор қилишга чақирди. БМТ ва Туркия дон битимини хавф остига қўювчи қадамларга қарши чиқди.

Россия Мудофаа вазирлиги Украина қуролли кучлари ҳужумни Британия Ҳарбий-денгиз кучлари мутахассислари раҳбарлиги остида амалга оширганини айтмоқда. Россиянинг дон битимига қайтиши ҳақида кемага уюштирилган ҳужум юзасидан суриштирув олиб борилганидан кейин гапириш мумкин бўлади, деди Россия ташқи ишлар вазири ўринбосари Андрей Руденко.

БМТ эса Севастополга ҳужум дон битими шартларини бузган деб ҳисобламаслигини маълум қилди. Ташкилот битим амал қилишда давом этяпти, деб ҳисоблашини таъкидлади.

Россия Мудофаа вазирлиги гуманитар йўлак орқали ҳаракат тўхтаттилганини таъкидлади. Бироқ Украина Инфратузилма вазирлиги маълумотларига кўра, Россия битимдан чиққанидан кейин ўтган икки кун ичида дон йўлаги орқали иккала йўналишда 17 та кема сузиб ўтган.