4 октябрь санасига боғлиқ диққатга сазовор воқеалар қаторидан махфий юк олиб кетилаётган самолётнинг турар жой биносига қулаши, Швейцарияда бир вақтнинг ўзида ўт қўйган 48 киши ҳамда Қатағон қурбонларига оид фактлар ўрин олган.
Турар жой биносига қулаган Boeing 747
1992 йилнинг 4 октябрь санасида Амстердамда содир бўлган авиаҳалокат қурбонлари сони ҳозирга қадар маълум эмас. Boeing-747 ташувчи самолёти ноқонуний муҳожирлар яшайдиган «Грунвен» комплексига келиб урилган. Аммо ҳалокат бу орқали эмас, балки самолёт бортида бўлган сирли юк ва уни қидиришда келган махсус кийимлардаги одамлар сабаб машҳурликка эришган.
Қулаш
Аэропортда Boeing 74,2 минг литр авиаёнилғи қуйиб олган вақт соат 18:21 да Амстердамдаги турар жой бинолари узра ҳавога кўтарилган. Шамол ва турбулентлик кузатилмаган, кўрувчанлик 15 километрни ташкил этган.
Орадан 6,5 дақиқа ўтгач, Гоер кўли узра портлаш овози эшитилган ва самолёт ўнг қанотидаги иккала двигателидан ҳам айрилган — улар узунлиги 10 метр келадиган қанот билан бирга узилиб тушган. Самолёт бошқарувчанликни йўқотиб, ўнгга оғишни бошлаган.
Учувчи Исхок Фухс аэропортга қайтиш қарорини қабул қилади. Иккинчи учувчи Арнон Охад фалокат сигналини юбориб, Boeing қайтаётганини билдиради. Учувчиларнинг илтимосига кўра, диспетчерлар Boeing’га энг узун 27-сонли қўниш йўлагини бўшатиб беради ва ўт ўчирувчиларни чақиради. Аммо буларнинг барчаси фойдасиз эди.
Соат 18:35 да учувчилар гидравлик тизим ишдан чиққанини маълум қилган. Шунда иккинчи учувчи сўнгги сўзини айтган: «Қулаяпмиз, қулаяпмиз, қайтараман қулаяпмиз!».
Биринчи учувчи шассини очиш буйруғини беради, аммо самолёт ҳалокатга юз бурган. Бир неча сониядан кейин тумшуқ қисми юқорига қараган Boeing «Груневен»даги 11 қаватли уйга келиб урилиб, портлаб кетади. Бунинг оқибатида 31 та квартира бутунлай яксон бўлади. Портлаш кучи шу қадар кучли бўлганидан учувчиларнинг жасади бор кабина комплексдан ташқарида топилган, самолёт қолдиқлари эса 600 метрга қадар учиб кетган.
Оқибат
Boeing’нинг қулаши ва юзага келган ёнғин оқибатида қанча инсон ҳалок бўлгани номаълум. Баъзи ҳисоб-китобларга кўра, самолёт бортидаги 4 киши ва ерда 39 киши ҳалок бўлган. Аммо полициянинг тахминича, ҳалок бўлганлар 200 кишини ташкил этган, Амстердам мери Эд ван Тин 240 нафар қурбон ҳақида гапирган. Шаҳарликлар ушбу рақамларни ҳам камайтириб кўрсатилмоқда деб ҳисоблаган. Бундан ташқари яна 26 киши турли жароҳатлар билан шифохонага ётқизилган.
Юзага келган ёнғин Амстердан аҳолисини ларзага солган. Оловдан қутулиш учун одамлар деразадан сакраб, ҳалок бўлган, полиция самолёт қолдиқларини теришга тушган, ҳатто унинг «қора қути»ни олиб кетган бошпанасиз юзлаб муҳожирларни қувиб юборишга мажбур бўлган.
Энг муҳими ҳалокатнинг эртаси куни содир бўлган — оқ комбинезон кийган 10 киши ҳодиса жойига келиб, ниманидир қидирган. Номаълум шахслар ўзларини Исроил махсус хизмати ходимлари деб таништирган ва ўзларини ҳалокат жойига ўтказиб юборишларини сўрашган. Уларга рад жавоб берилгач, полициячилар билан жанжал юзага келган. Бундан хабар топган полиция раҳбарияти тергов бошлаган. Аниқланишича, «меҳмонлар» ҳодиса жойига вертолётда келган, бироқ аэропортда уларнинг парвозига оид барча маълумотлар ўчириб ташланган. Шунда мазкур одамлар «намуна олиш» учун келган шаҳар ишчилари экани ҳақида миш-миш тарқатилган.
Махфий операция
Тергов самолёт теракт қурбони бўлмаганини кўрсатган. Металлнинг емирилиши сабаб парвоз вақтдаги двигателлардан бири ажралиб тушган. У иккинчи двигателга урилиб, уни ҳам узиб юборган. Қанотининг биридан айрилган Boeing эса ҳалокатга маҳкум эди.
Самолёт бортида бўлган юк орасида зарин заҳарли моддасини ишлаб чиқаришда фойдаланиладиган 200 килограммга яқин диметил-метилфосфонат бўлган. Юк Пенсильваниядаги Биологик тадқиқотлар институтидан Тель-Авивга олиб кетилаётган бўлган. Бундан ташқари, самолётнинг дум қисмида балласт — 282 килограмм кучсизлантирилган уран бўлган. Бу каби моддалар ўша вақтларда кўплаб Boeing’ларда бўлган, аммо ўт ўчирувлар ҳам, қутқарувчилар ҳам бундан бехабар бўлган.
Кўп ўтмай «Груневен»да омон қолган фуқароларнинг соғлиғида муаммолар юзага кела бошлаган. Уларнинг 70 фоизи Форс кўрфазидаги уруш синдромидан ҳамда микоплазмозадан азият чеккан. Уларда кўплаб белгилар — мушаклардаги оғриқдан тортиб, импотентликкача кузатилган 1999 йилдагина нидерландиялик олимлар ҳалокат содир бўлган кўп қаватли бинода яшаганлар уран оксидини ҳидлаганидан касалланганини тан олган. Махфий юк масаласи сабаб Нидерландия ва Исроил ўртасидаги муносабатлар узоқ вақт кескин ҳолатда бўлган.
Швейцариядаги оммавий қотиллик: нима сабабдан 48 киши бир вақтда ўзини ёқиб юборганди?
Жасадлар гилам устида, кафедрадан марказ томон 23 та нур ҳосил қилган ҳолда ётарди. Эркакларнинг жасади қизил ва қора диний либосда, аёллар, жумладан, 12 ёшли қиз — оқ ва тилларанг кийимда бўлган. 1994 йилнинг 4 октябрь куни Швейцарияда «Қуёш иборатхонаси ордени» сектасининг аъзолари оммавий равишда ўз жонига қасд қилганди.
Бир вақтнинг ўзида 48 киши ҳалок бўлган: 25 киши Гранж-сюр-Салвандаги иккита уйда ўзини ёқиб юборган, яна 23 киши — олов етарли даражада ёнмаган Шейридаги уйда ўзига ўт қўйган. У ерда астология ҳақида маърузалар ёзуви туширилган магнитофон плёнкаси ҳам сақланиб қолган. Афтидан, у ўз жонига қасд қилаётган одамларнинг сўнгги дақиқаларида ҳам янграб турган.
Барча Сатурнга
Швейцариянинг «Қуёш иборатхонаси ордени»га 1980 йилда гомеопат шифокор Люк Журе ва тадбиркор Жозеф ди мамбро томонидан асос солинган. «Қуёш таълими»нинг назарий асосларини композитор Мишел Табачник яратган. Орденнинг мақсади одамларни тез орада бошланадиган охирзамонга «тўғри» тайёрлаш бўлган. Бунинг учун олдиндан Ердан Сатурнга кўчиб ўтиб, кам сонли танланганлар қаторида у ерда янги ҳаёт бошлаш керак эди. Бошқа сайёрага кўчиш эса фақат ўзни ёқиб юбориш орқали амалга оширилган.
Швейцария томонидан ўтказилган терговларда аниқланишича, секта аъзолари ўлимга сабаб бўлувчи дорилардан тайёрланган коктейлни ичган, сўнгги дақиқаларда «Сатурнга кўчишдан» бош тортганлар эса отиб ташланган ёки бўғиб ўлдирилган. Кўплаб жасадлардан ўқ излари, кўкрагига санчилган пичоқ излари ёки бошига полиэтилен қоп кийдирилган излари топилган.
Тўла ва ҳалок бўл
Секта асосчилари ҳам ўз жонларига қасд қилган. Уларнинг бунга алоҳида сабаблари бўлган. Тергов жараёнида маълум бўлишича, Журе ва Мамбро мол-мулкидан маҳрум қилиши мумкин бўлган «орден» аъзоларининг суд таъқибидан қўрқишни бошлаган. «Охирзамон» ҳақидаги ҳақиқат шундан иборат бўлганки, «Қуёш ибодатхонаси» яхшигина хайрияларни талаб қилган, шунинг учун сектага фақат бадавлат инсонлар қабул қилинган.
Швейцарияда эса бундай инсонлар кам бўлмаган, 1990 йил охирига қадар фаолият юритган секта сабаб Франция ва Канадада ҳам ғайриоддий тарзда гуруҳ бўлиб ўз жонига қасд қилиш ҳолатлари қайд этилган. Шу билан бирга, сирли ва кўлами жиҳатдан фантастик молиявий найранглардан қурол савдосигача жиноятлар содир этилган: буларнинг барчаси «орден» етакчиларининг кўп миллионлик шахсий бизнеси бўлган.
Қатағон қурбонлари
1938 йил 4 октябрь – Ўзбекистон тарихидаги энг қайғули ва қонли сана ҳисобланади. Сабаби ўша куни манфур Сталин қатағонининг навбатдаги йирик сериясига старт берилди. Шу куни СССР Олий суди Ҳарбий коллегиясининг сайёр йиғилишларида ўзбек халқининг энг олди маърифатпарварлари, зиёлилари, олимлари ва давлат арбобларига ҳукм ўқилди ва уларнинг аксарияти отиб ташланган.4 октябрь куни Абдулла Қодирий, Абдулҳамид Чўлпон, Абдурауф Фитрат каби эл ардоғидаги шоир ва ёзувчилар, Ғози Олим Юнусов, Қаюм Рамазон, Отажон Ҳошимов, Мажид Қодиров, Зиё Саидов каби адабиётшунос олимлар, биринчи ўзбек кинорежиссёри ва фотографи Худойберган Девонов отувга ҳукм қилинди. Улар ҳукм чиқарилган куниёқ, 1938 йилнинг 4 октябрида шошилинч қатл этилади.
Ҳарбий коллегиянинг 1938 йил 4 октябрдан 16 октябргача бўлган сайёр йиғилишларида жами 507 нафар ўзбекистонлик сиёсий маҳбуслар устидан ҳукм чиқарилган. 1934-1938 йилларда Ўзбекистондан 40 минг нафардан ортиқ инсон қатағон қилинган. Шуларнинг 730 нафари «халқ душмани» сифатида отиб ташланган.
Адабиётшунос олим, академик Наим Каримовга кўра, 4 октябрдан 5 октябрга ўтар кечаси, ҳамма ухлаган вақтда Фитрат, Абдулла Қодирий, Отажон Ҳошим каби зиёлилар ҳозирги Тошкент шаҳрининг Юнусобод туманида жойлашган «НКВД» махсус полигонида отиб ташланган. Уларнинг барчаси битта чуқурга кафансиз, жанозасиз махфий равишда дафн этилган. Жасадлар тезроқ чириб кетиши учун устиларидан ё хлор сепишган ёки тезак ташлашган.
Чўлпонга ўқ етмай қолганиданми ёки тўппонча отилмаганиданми, жаллодлар уни ўша кеча отмасликка қарор қилади. Аммо шоир «Ўлдиринглар! Мен сенларнинг давлатингда, замонингда яшашни истамайман! Сенларни кўргим йўқ», деб бақиради. Шунда Чўлпонни болта билан чопиб ўлдиришган.
«Кун хронологияси» лойиҳаси доирасида ҳар куни эрталаб соат 09:30 да ушбу санага боғлиқ энг муҳим ва қизиқарли воқеалар ёритиб борилади.
Изоҳ (0)