Суриялик 20 мингдан ортиқ қочқин ноқонуний равишда Туркия орқали Греция ва Европага ҳаракатланмоқда
Сентябрь ойи бошидан буён ижтимоий тармоқларда Сурия шимолида яшовчи аҳолилар ўртасида Туркия орқали Европага кўчиб кетишга чақирувчи кампаниялар авж олди. Бир неча ҳафта ичида бу ҳаракатга ўн минглаб одамлар қўшилди. Европада эса аллақачон Анқара сурияликлар учун ЕИга йўл очаётгани ҳақида айбловлар пайдо бўлган. Бу ҳақда «Коммерсантъ» нашри хабар бермоқда.
Ҳафта бошида юзлаб сурияликлар Европага чиқиш учун Туркияга бостириб киришга ҳаракат қилган. Аммо улар Суриянинг Идлиб вилоятини назорат қилувчи гуруҳлар томонидан тўхтатиб қ0линган.
Сурия шимолидаги Идлиб деескалация зонасидаги вазиятни назорат қилувчи «Ҳаят Таҳрир аш-Шам» гуруҳи жангарилари 13 сентябрь куни Бобда йиғилган суриялик тинч аҳоли оломонини тарқатиб юборди. Улар Туркия ҳудуди орқали Европага боришни хоҳламоқда.
Бу воқеа бир неча мустақил суриялик журналистлар томонидан ижтимоий тармоқларда хабар қилинган. Араб оммавий ахборот воситалари ва мухолифатга яқин бўлган Сурияда инсон ҳуқуқларини мониторинг қилиш марказининг сайти ҳам Идлибда содир бўлган воқеалар тўғрисида ёзган. Турли ҳисоб-китобларга кўра, сешанба (13 август) куни чегара пунктида 300-500 га яқин одам тўпланган.
«Идлиб ва Алепподаги сурияликлар тақдири номаълумлигини англагач, уларда иммиграция ғояси пайдо бўла бошлади. Бу Туркиянинг Сурия режимига нисбатан позицияси ўзгарганидан ва Туркия расмийлари, жумладан, Туркия ташқи ишлар вазири Мавлут Чавушўғлининг Сурия режими билан муроса ҳамда икки томон ўртасидаги сиёсий муносабатларни тартибга солиш ҳақидаги баёнотларидан кейин содир бўлди.
Эслатиб ўтамиз, август ойида Чавушўғли ҳақиқатан ҳам «Сурияда барқарорлик ва тинчликни таъминлашнинг шарти мухолифат ва режим ўртасидаги келишувларга эришишдир», — деб айтган эди.
Буларнинг барчаси Сурия шимолида норозилик «бўрони»га сабаб бўлди. Бу ҳудуд Туркияга содиқ Сурия мухолифати томонидан назорат қилинади. Гарчи турк вазири, «ҳолат мутлақо бундай эмас», — дея қасам ичган бўлса-да, улар Анқара ўз манфаатларига хиёнат қилиш ниятида, деган қарорга келган.
БМТ маълумотларига кўра, Туркияда рўйхатга олинган сурияликлар сони 3,6 миллион кишидан ошади. Май ойида Эрдўғон Анқара бир миллион сурияликнинг ватанига қайтишига имкон берувчи янги лойиҳа тайёрлаётганини маълум қилган эди. Бунинг учун Сурия шимолида ўн минглаб уйлар қурилмоқда. Туркия Ички ишлар вазирлиги сурияликларнинг 70 фоизи ўз ватанига қайтишни хоҳлаётганини даъво қилмоқда. Бироқ оммавий ахборот воситаларидаги нашрлар статистикаси бунинг аксини кўрсатади.
Айни пайтда Туркияда сурияликларнинг кўпайиши билан боғлиқ вазият қизғинлашиб бормоқда. Мамлакатдаги иқтисодий инқироз фонида уларнинг аҳволи оғирлашди. Маҳаллий аҳоли билан тортишувлар тез-тез содир бўлди. Энг муҳими, Туркия ҳукумати томонидан уларга қўйиладиган талаблар кескинлашди.
Шу фонда сентябрь ойи бошида ижтимоий тармоқларда Туркиядаги сурияликларни Европага киришда рухсат олиш учун бирлашишга чақирган «Нур карвони» номли гуруҳлар пайдо бўлди. Икки ҳафта муддат ичида 85 минг дан ортиқ одам Telegram’даги «Нур карвони»нинг асосий гуруҳига қўшилган. Бироқ гуруҳ ташкилотчиларининг шахси, шунингдек, уларнинг бирон бир тузилма ёки ташкилотларга алоқадорлигини аниқлашнинг ҳали ҳам иложи топилганича йўқ.
Баёнотларга қараганда, бу одамлар Дамашққа нисбатан кескин мухолиф позициясида, бироқ Туркияга содиқ.
Биз, Туркия тупроғидаги сурияликлар, сиздан бу тупроқда қувғинга учраган қочқинларга нажот бўладиган қўллаб-қувватловингизни сўраймиз. Шунингдек, халқаро инсон ҳуқуқлари ташкилотлари ва ОАВнинг ғамхўр одамларидан ҳам ёрдам сўраймиз», — дейди гуруҳ аъзолари.Нашрларда, шунингдек, «Нур карвони» турк халқи ва давлатидан миннатдор эканини таъкидлаган.
Ижтимоий тармоқларда минглаб сурияликлар аллақачон Германияга кўчиб ўтгани ҳақидаги шарҳлар билан телевизион кадрлар пайдо бўлди. Бироқ Telegram’даги «Нур карвони» гуруҳи маъмури «бу кадрларнинг уларга ҳеч қандай алоқаси йўқлигини» таъкидлаган. Унинг сўзларига кўра, ташкилотчилар жараённи бошлаш устида ишламоқда.
Айни пайтда, кўплаб сурияликлар учун Карвон яхши ҳаёт учун сўнгги умиддир. Гуруҳ аъзоларидан бири ўз фарзандларининг бахтли келажаги умидида Европага боришни орзу қилишини айтди. У уч йилдан бери Туркияда яшайди, рафиқаси ва икки фарзанди Дамашқда қолган. «Туркияда ҳам иш йўқ, чидаб бўлмас яшаш шароити, келажак ҳам йўқ», — дейди у.
«Нур карвони»дан ҳар куни ўнлаб одамлар Туркиядан Европага қуруқлик ва денгиз чегаралари орқали боришга ҳаракат қилади. Уларнинг асосий мақсади Германия. Европа Иттифоқи муҳожирларнинг янги тўлқини ҳақида гапирмоқда.
Frontex маълумотларига кўра, жорий йилнинг саккиз ойида Европа Иттифоқининг ташқи чегараларида 188 мингдан ортиқ ноқонуний кириш ҳолатлари аниқланган. Бу ўтган йилнинг шу даврига нисбатан 75 фоизга кўпдир. Миграция инқирози авжига чиққан 2016 йилдан бери бундай кўрсаткичлар кузатилмаган.
Қайд этилишича, Ғарбий Болқон йўналиши ЕИга киришнинг энг фаол йўли бўлиб қолмоқда. Кўп сонли ноқонуний чегарани кесиб ўтиш ҳолатлари Ғарбий Болқонда (Албания, Босния ва Герцеговина, қисман тан олинган Косово, Шимолий Македония, Сербия ва Черногория) ҳам қайд этилган. Лекин Туркияга ишора қилувчилар ҳам етарлича мавжуддир.
Биз Туркиядан Европага эшикларни кенг очдик. Шу сабабли Чехия ва қўшни Европа давлатларига келаётган ноқонуний суриялик муҳожирлар сони ортиб бормоқда. Қолаверса, улар ўз мамлакатидан эмас, балки Туркия орқали келишади.Чехия Ички ишлар вазирлиги маълумотларига кўра, жорий йилнинг саккиз ойида мамлакат ҳудудида 3 минг 600 дан ортиқ ноқонуний мигрантлар қўлга олинган бўлиб, уларнинг 90 фоизи Сурия фуқароларидир.Вит Ракусан Чехия бош вазирининг биринчи ўринбосари, ички ишлар вазири
