• Профилга Кириш
  • 1751972643_633.png 1751972643_245.png 1751959824_218.svg 1751959824_520.svg

  • Сўнгги янгиликлар
  • Асосий янгиликлар
  • Энг кўп ўқилган
  • Колумнистлар
O'zbekcha
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • Сўнгги янгиликлар
  • Асосий янгиликлар
  • Энг кўп ўқилган
  • Колумнистлар
    • USD12634.34
    • RUB162.37
    • EUR14821.34
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Тошкентда
      +32°C
      • Андижон
      • Қарши
      • Бухоро
      • Самарқанд
      • Фарғона
      • Сирдарё
      • Жиззах
      • Термиз
      • Наманган
      • Тошкент
      • Навоий
      • Тошкент вил
      • Нукус
      • Урганч
    • Daryo
      • Интернет-нашр
      • Таҳририят
      • Алоқа маълумотлари
      • Фойдаланиш шартлари
      • Махфийлик сиёсати
      • Янгиликлар архиви
    • Реклама
    • Ижтимоий тармоқлар
      • Instagram | Расмий
      • Instagram | Лайфстайл
      • Instagram | Спорт
      • Facebook | Расмий
      • OK | Расмий
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Рус тилида
      • YouTube | Daryo Глобал
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • Ўзбекистон
      • Бошқалар
      • Навоий
      • Тошкент вилояти
      • Сирдарё
      • Жиззах
      • Қашқадарё
      • Сурхондарё
      • Хоразм
      • Бухоро
      • Самарқанд
      • Наманган
      • Фарғона
      • Aндижон
      • Қорақалпоғистон
      • Тошкент ш.
      • Меҳридарё
      • Об-ҳаво
    • Марказий Осиё
      • Ўзбекистон (Маҳаллий)
      • Афгонистон
      • Қирғизистон
      • Қозоғистон
      • Туркманистон
      • Тожикистон
    • Дунё
    • Пул
      • Бизнес
      • Иқтисодиёт
      • Молия
      • Крипто
    • Маданият
      • Кино
      • Китоб
      • Мусиқа
      • Шоу-бизнес
    • Лайфстайл
      • Аёллар саҳифаси
        • Фарзанд
        • Гўзаллик
        • Карьера
        • Маслаҳатлар
        • Мода
        • Рецептлар
      • Технологиялар
        • Архитектура
        • Гаджетлар
        • Илм-фан
        • Коинот
        • Медиа
      • Авто
      • Қўзиқорин
      • Саёҳат
      • Саломатлик
      • Таълим
        • Абитуриент
        • Инглиз тилини ўрганамиз!
    • Спорт
      • Футбол
      • UFC
      • Бокс
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login

    Фарҳод Қурбонбоев: «Бозор иқтисодиёти мақсад эмас, мақсадга эришишда восита бўлиши зарур»

    Иқтисод фанлари номзоди Фарҳод Қурбонбоев Конституцияга қатор ўзгартиришлар киритишни назарда тутувчи қонун лойиҳаси бўйича ўз таклифларини билдирди.

    Биринчи таклиф. Лойиҳада Конституциямизнинг 37-моддаси муҳим қўшимча билан тўлдирилмоқда. Унда ёзилишича «Меҳнатга ҳақ тўлашнинг энг кам миқдори инсоннинг ўзи ва оиласи яшаши учун етарли бўлиши керак».

    Бу нормани киритиб, лойиҳа муаллифлари жуда олижаноб, эзгу мақсадларни кўзлашган албатта. Лекин, фикримизча, иқтисодиётимизнинг ҳозирги аҳволи, «кўрпага қараб оёқ узатадиган» бўлсак, бу нормани ҳаётга татбиқ этиш имкониятини бермайди. Айни пайтда меҳнатга ҳақ тўлашнинг энг кам миқдори 920 минг сўмни ташкил қилади. Инсоннинг ўзи ва оиласи яшаши учун етарли бўлиши учун бу суммани бир неча баробар оширишга тўғри келади. Бундай оширишни давлат бюджети ва тадбиркорлик субъектлари «кўтара» олмайди. Маълумот учун: Молия вазирлигининг маълумотларига қараганда, 2021 ноябрь ойида ойлик иш ҳақи олувчиларнинг 34,5 % 1 млн. сўмгача маош олишган.

    Шу сабабли қанчалик хоҳламайлик, ушбу нормани Асосий қонунимизда ҳозирча белгиламаганимиз маъқул. Зеро, бундай норманинг Бош Қомусда белгиланмаслиги амалда меҳнатга ҳақ тўлашнинг энг кам миқдорини имкониятдан келиб чиқиб ошириб боришга ҳеч қандай тўсиқлик қилмайди.

    Иккинчи таклиф. Фикримизча, лойиҳада соғлиқни сақлаш ва таълим олиш бобидаги ҳақ-ҳуқуқларни белгиловчи Конституциямиз моддаларига киритилаётган ўзгартиришлар жамоатчилигимиз, иқтисодчи-мутахассислар, иқтисодий бошқарув органлари мутасаддиларининг бир қисмида шаклланган «бозор романтизми» ғоясига асосланган.

    «Бозор романтизми» - жамият ҳаётининг барча жабҳаларини бозор тамойиллари асосида қуриш мумкин деган ғоя асли нотўғри ғоядир. Бозор тамойиллари — хусусий мулк, рақобат, фойда олиш мақсади — реал иқтисодиётга, асосан, моддий ишлаб чиқаришга хос тамойиллар. Ижтимоий соҳа — соғлиқни сақлаш, таълим, маданий, маънавий, ахборот соҳаларида бозор тамойиллари тўлалигича ишламаслиги керак ва бу соҳалар тўлиқ маънода тадбиркорлик фаолиятининг турларига айланмаслиги даркор. Хусусан, одамлар кўпроқ касал бўлишидан моддий манфаатдор бўлган бизнес-тиббиёт шаклланишига йўл қўймаслик лозим!

    Шундан келиб чиқиб, лойиҳа бўйича Конституциянинг 40-моддаси учинчи қисмидаги соғлиқни сақлаш соҳасига доир «хусусий ва бошқа тизимларини» сўзларини «нодавлат тизимларини» сўзлари билан алмаштириш лозим. Худди шундай таълим соҳасига доир 41-модданинг саккизинчи қисмидаги «хусусий ва бошқа шаклдаги» сўзларни «нодавлат» сўзи билан алмаштириш лозим.

    «Хусусий» деганда, одатда, тадбиркорлик тушунилади. Тадбиркорлик – фойда олиш мақсадидаги фаолият. Соғлиқни сақлаш соҳасидаги нодавлат ташкилотлар хусусий бизнес тузилма эмас, балки нодавлат нотижорат ташкилотлари (ННТ) шаклида бўлиши лозим. Акс ҳолда хусусий тиббиёт ташкилотлари одамлар кўпроқ касал бўлишидан манфаатдор бўлади. Мос равишда, таълим соҳасидаги нодавлат ташкилотлар ҳам хусусий бизнес тузилма эмас, балки нодавлат нотижорат ташкилотлари шаклида бўлиши лозим.

    Учинчи таклиф. Конституциямиз 53-моддасининг амалдаги ва таклиф қилинаётган таҳририда «Бозор муносабатларини ривожлантиришга қаратилган Ўзбекистон иқтисодиётининг негизини хилма-хил шакллардаги мулк ташкил этади» дейилган. Бу жумладан «Бозор муносабатларини ривожлантиришга қаратилган» сўзларини чиқариб ташлашни таклиф қилган бўлардик.

    «Бозор муносабатларини ривожлантиришга қаратилган» деганда мақсад бозор иқтисодиёти бўлиб чиқяпти. Бозор иқтисодиёти эса – бу, бир сўз билан ифодалаганда, тадбиркорликдир. Тадбиркорлик – фойда олиш мақсадидаги фаолият. Тадбиркорларнинг фойда олиши уларнинг мақсади, лекин жамиятнинг мақсади эмас!

    Тадбиркорлик, яъни бозор иқтисодиёти жамият, халқ моддий фаровонлигини, мамлакат иқтисодий қудратини таъминловчи ВОСITА. Восита мақсад бўлиши мумкин эмас. Самарали бозор иқтисодиётини қуриш учун Конституцияда барча мулк шакллари, жумладан хусусий мулкнинг ҳуқуқий жиҳатдан тенглиги, дахлсизлиги ва муҳофаза қилиниши етарлича кафолатланган.

    Тўртинчи таклиф. Лойиҳада 53-модданинг еттинчи қисми товарларнинг, хизматларнинг, ишчи кучининг ва молиявий маблағларнинг ҳаракатланишини қонунчиликка мувофиқ чеклашга қаратилган чора-тадбирларни қўллаш зарурати юзага келадиган ҳолатларни белгилайди. Таклифимиз шундан иборатки, бундай зарурий ҳолатлар рўйхатига, албатта, солиқ мажбуриятлари бажарилиши заруратини қўшиш лозим. Чунки солиқ қонунчилиги ижросини таъминлаш мақсадидаги товарлар ва молиявий маблағлар ҳаракатини кузатиш, назорат қилиш ва зарур ҳолатда чеклаш – барча иқтисодиётларга хос умумий амалиётдир.

    Бешинчи таклиф. 53-модда яна «Давлат тасарруфидан чиқариш ва хусусийлаштириш натижалари қайта кўриб чиқилмайди ҳамда бекор қилинмайди» дейилган тўққизинчи қисм билан тўлдирилмоқда.

    Фикримизча, бу қисмни чиқариб ташлаш лозим. Чунки жамиятимизда, афсуски, коррупция иллати мавжуд. Давлат тасарруфидан чиқариш ва хусусийлаштириш коррупцион ҳаракатлар содир этилиши натижасида амалга оширилган бўлиши эҳтимоли юқори. Бундай шароитда ушбу норма амалда жамиятимизнинг ўта бой ва ўта камбағаллар синфи бўйича табақаланишига, иқтисодиётимизнинг «олигарх»лашишига олиб келиши мумкин.

    Фарҳод Қурбонбоев, иқтисод фанлари номзоди

    16.07.2022, 11:51   Изоҳ (0)   18511
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Изоҳ (0)

    Кириш
    Жавоб қолдиринг Бекор қилиш

    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Сизнинг муаммоингиз ечими


    BI Sad’O Business лойиҳасида очиқ эшиклар куни бўлиб ўтди ва ЧИЛЛА акцияси бошланди


    Ичкаридан назар: Imzo фабрикаси қандай ишлайди?


    Centrum Air 25 июлдан Тошкент — Сеул тўғридан-тўғри рейсларини бошлайди 


    Ипотекага хонадон, совға сифатида эса — омборхона!


    Kia Ўзбекистон бозорини эгалламоқда: 2025 йилнинг биринчи ярмида рекорд даражадаги сотувлар


    Central Asian University RUR ва THE Impact Rankings 2025 халқаро рейтингларида ўз мавқеини мустаҳкамламоқда


    “КАФОЛАТ суғурта компанияси” АЖнинг молиявий барқарорлик рейтинги “Fitch Ratings” томонидан “Ижобий” прогнози билан “Б+” даражасида тасдиқланди


    Ипак Йўли Банкдан Tradeloan: халқаро битимларни молиялаштириш


    Чиқим ва кирим: назорат сари илк қадам


    Нео Insurance — суғурта бозоридаги рақамли ўзгаришларнинг 2 йиллик натижаси 


    InfinBANK’дан VISA картаси энди Swoo Pay иловасида


    Beeline Uzbekistan ҳудудларда рақамли ривожланишни жадаллаштирмоқда


    Ўзбекистонда янгиланган HAVAL H6 расман ишга туширилди


    Ўзбекистон Миллий банки халқаро капитал бозорида 400 млн АҚШ долларлик облигацияларни муваффақиятли жойлаштирди


    Туризмдаги трендлар 2025: Хитойда Марказий Осиёга – Қозоғистон, Ўзбекистон, Қирғизистонга қизиқиш ўсмоқда

     

    Тавсия этамиз

    Кремль соясидаги жумбоқлар: сирли равишда вафот этган россиялик тадбиркор ва амалдорлар

    10 июл, 20:40

    Исроилнинг Ғазодаги қирғини ягона эмас: Инсоният тарихидаги энг йирик геноцидлар қандай содир бўлганди?

    10 июл, 19:12

    Patriot: Исроил воз кечган, Украина эса кўпроғига эга чиқишни истаётган ярим асpлик тизим ҳақида нималар маълум?

    8 июл, 20:45

    “Ўлим шарбати”: СССРда Сталиндан сўнг иккинчи қудратли шахс номи берилган қурол қандай пайдо бўлганди?

    6 июл, 15:23
     
     
     

    Сўнгги янгиликларга ўтиш

    “Мутлақо кечирилмас ва кескин қораловга лойиқ” — Қўнғиротбой Шарипов ОТМга киришдаги коррупция ҳақида

    Ўзбекистон | 13 июл, 10:54

    Россия мамлакатнинг учинчи энг йирик олтин ишлаб чиқарувчисини миллийлаштирди

    Дунё | 13 июл, 10:38

    Фарғонада фуқаро ўз танишини Gentraʼда қасддан уриб, ўлдириб қўйди

    Ўзбекистон | 13 июл, 10:14

    Ўзбекистоннинг олис ва чекка ҳудудларида хорижий тиллар бўйича ўқув маркази очадиган ёшларга фоизсиз қарз берилади

    Ўзбекистон | 13 июл, 09:32

    Саломатлик ҳақидаги замонавий тиббиёт аллақачон инкор қилган янглиш фикрлар

    Саломатлик | 13 июл, 08:39

    Путин Эронни яширинча уранни бойитишдан воз кечишга чақирди

    Дунё | 13 июл, 08:25

    Ўзбекистонда муомалага чиқарилган банк карталари сони кескин ўсди

    Иқтисодиёт | 13 июл, 08:00

    АҚШда Трампга қарши терговларга ёрдам берган ходимлар ишдан бўшатилди

    Дунё | 12 июл, 23:50

    “Ҳеч кимдан қўрқмайман” — Тошкентда тадбиркор болалар майдонини эгаллаб олди, аҳоли норози

    Ўзбекистон | 12 июл, 23:37
    Daryo About Us

    «Daryo» интернет-нашрининг (Ўзбекистон матбуот ва ахборот агентлиги (ЎзМАА, ҳозирги Ўзбекистон Республикаси Президенти Администрацияси ҳузуридаги Ахборот ва оммавий коммуникациялар агентлиги) томонидан 13.03.2015 йил санасида 0944-сонли гувоҳнома билан оммавий ахборот воситаси сифатида рўйхатга олинган). Матнли материалларини тўлиқ кўчириш ёки қисман иқтибос келтиришга, шунингдек, фотографик, график, аудио- ва/ёки видеоматериалларидан фойдаланишга daryo.uz сайтига гиперҳавола мавжуд бўлган ва/ёки «Daryo» интернет-нашрининг муаллифлигини кўрсатувчи ёзув илова қилинган тақдирда йўл қўйилади. Чоп этиладиган баъзи маълумотлар 18 ёшга тўлмаган фойдаланувчиларга мўлжалланмаган бўлиши мумкин. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» МЧЖ, 2013–2025

    Ёш бўйича чеклов

    Хато топдингизми? Ctrl+Enter тугмаларини босинг

    • Фойдаланиш шартлари
    • Махфийлик сиёсати
    • Реклама
    Нимани қидирамиз?

    Sign In or Register

    Хуш келибсиз!

    Тизимга киринг ёки Рўйхатдан ўтинг.

    Google

    ёки Э-Почта орқали

    Изоҳ қолдиришингиз, Фойдаланиш шартлари ва Махфийлик сиёсати шартларини қабул қилганингизни англатади

    Рўйхатдан ўтинг

    Рўйхатдан ўтганмисиз? Login.

    Google

    ёки Э-Почта орқали

    Сизга парол электрон почта орқали юборилади.

    Изоҳ қолдиришингиз, Фойдаланиш шартлари ва Махфийлик сиёсати шартларини қабул қилганингизни англатади

    Матнда хато топдингизми?

    ×

    Раҳмат. Биз сизнинг хабарингизни олдик ва хатони имкон қадар тезроқ тузатамиз.