АҚШ ва Эрон делегациялари Қатар пойтахти Доҳада бўлиб ўтган музокаралар якунида Биргаликдаги кенг қамровли ҳаракатлар режаси (БКҚҲР) бўйича келишувларга эриша олмади. Бу ҳақда Американинг Эрон бўйича махсус вакили Роберт Мэлли маълум қилди.
«Эрон делегацияси битимга қайтиш истагини намойиш этишига умид бор эди, бироқ улар жавоб бера олмади. Бу имконият йўқотилди», — деди Мэлли.
«Эрон битимни қайта тиклашдан манфаатдорми, йўқми — бу борада мамлакат пухта қарорга келгани йўқ, лекин улар бу масалани ўзлари учун ҳал қилишига тўғри келади, чунки бир кун келиб, битим ўтмишда қолиши мумкин», — дея қўшиб қўйди у.
Америка махсус вакили, шунингдек, Эрон ядро қуролини яратиш учун зарур бўлган материални қўлга киритишга анча яқин қолганини айтиб, бу АҚШ ва иттифоқчиларида хавотир уйғотаётганини қайд этди.
4 июль, душанба куни Эрондан музокарачилар делегацияси маслаҳатчиси Муҳаммад Марандий Ғарб мамлакатлари битим тузмоқчилигини, аммо бунинг учун улар Эроннинг БКҚҲР доирасидаги мантиқли шарт ва талабларини қабул қилишига тўғри келишини айтганди.
2015 йилда Буюк Британия, Германия, Хитой, Хитой, Россия, АҚШ, Франция ва Эрон ядро битими — Биргаликдаги кенг қамровли ҳаракатлар режасида (БКҚҲР)ни тузган эди, унга кўра Теҳрон ўзининг ядровий дастурини фақат тинч мақсадларда ривожлантиришни чеклаши керак. Махсус шартлар, жумладан, уранни бойитиш даражаси, санкцияларни босқичма-босқич олиб ташлаш эвазига МАГАТЭ инспекторларини Эрон ядровий объектларига киритиш бўйича келишиб олинган. АҚШнинг собиқ президенти Дональд Трамп 2018 йилда АҚШни БКҚҲРдан бир томонлама чиқарди ва Эронга қарши санкцияларни қайта жорий қилди, бу эса Теҳронни келишувнинг айрим шартларидан воз кечишга мажбур этди.
Кейинчалик, 2021 йилнинг апрелидан декабригача Эрон ва бир қатор жаҳон кучлари Венада БКҚҲРни тиклаш бўйича бир неча босқичли музокаралар ўтказди. АҚШ уларда бевосита иштирок этмади.
Сўнгги ҳафталарда АҚШ ва бошқа Ғарб давлатлари расмийлари Эроннинг БКҚҲРга қайтиш бўйича келишувга эришиш учун вақти кам қолаётгани ҳақида тез-тез огоҳлантирмоқда.
Ўтган ҳафта бошида Эрон ҳукумати музокаралар энди Форс кўрфазидаги мамлакатлардан бирида бўлиб ўтишини эълон қилди ва зудлик билан биринчи синов раундини чақирди. Бироқ Эроннинг Tasnim агентлиги музокаралар жараёнининг икки куни ўтганидан кейин маълум қилишича, натижаларга эришилмаган, чунки Америка делегацияси Эроннинг битим якуний вариантида унинг иқтисодий манфаатига риоя қилиниши кераклиги ҳақидаги талабини кўриб чиқишдан бош тортган.
Эслатиб ўтамиз, БМТ АҚШни Эронга қарши санкцияларни бекор қилишга чақирди. АҚШ, Биргаликдаги кенг қамровли ҳаракатлар режасида (БКҚҲР) кўзда тутилганидек, Эронга нисбатан санкцияларни бекор қилиши керак, деди БМТ бош котибининг сиёсий масалалар бўйича ўринбосари Розмари ДиКарло БМТ Хавфсизлик кенгаши мажлисида.
Изоҳ (0)