Қўшилмаслик ҳаракатига қўшилиш истагидаги Ўзбекистон, Орол денгизидаги махфий ҳарбий орол, 100 минг гувоҳ олдида имзоланган ўзбек-қозоқ шартномаси. Ўзбек матбуоти 25 июнда нималар ҳақида ёзган?

Тарих — ҳаёт такрорлардан иборат экани ҳақида сабоқ берувчи энг яхши устоз; ҳар кунлик бу сабоқлардан доим ҳам вақтида ва тўғри хулосалар чиқарилмаса-да, тарих барибир беқиёс устозлигича қолаверади.

Ўзбекистон ва жаҳоннинг бундан 90, 60 ва 30 йил аввалги манзарасига ўзбек матбуоти кўзи билан имкон қадар назар солиш ҳам қизиқ, ҳам фойдали кўринди. Ўн йиллар муқаддам айнан бугунги санада нималар бўлган, давр матбуоти улар ҳақида нима деб ёзган, ушбу воқеа-ҳодисаларга жамоатчиликнинг муносабати қандай эди — бари «Кун матбуоти тарихи» рукни материалларида.

90 йил аввал. 1932 йил 25 июнь, шанба

1932 йил 25 июнь куни Ўзбекистонда марказий газеталар чоп этилмаган.

60 йил аввал. 1962 йил 25 июнь, душанба

1962 йил 25 июнь куни Ўзбекистонда марказий газеталар чоп этилмаган.

30 йил аввал. 1992 йил 25 июнь, пайшанба

Президент Ислом Каримовнинг Жануби-Шарқий Осиё бўйлаб турнеси 23 июнь куни якунига етган, бироқ Ўзбекистон марказий газеталари сафар тафсилотларини фақат 25 июнга келибгина бемалол бера олди. Газеталарда Ўзбекистон давлат раҳбарининг Жанубий Корея президенти Ро Де У, Малайзия расмийлари, Индонезия президенти Сухарто билан учрашувларидан фотосуратлар эълон қилинган.

ЎзА ахборотига кўра, Ислом Каримов Индонезия президенти Сухарто билан суҳбат вақтида Ўзбекистоннинг «аввалига Қўшилмаслик ҳаракатининг кузатувчиси, сўнгра эса тўла ҳуқуқли аъзоси ҳам бўлиб қолиш ҳақидаги қарорини маълум қилган».

24 июнь куни эса Ислом Каримов Туркистон шаҳрида Қозоғистон президенти Нурсултон Назарбоев билан учрашган. «Тарихан илдизи бир бўлган икки қўшни халқ давлат раҳбарлари қадим Туркистоннинг Хўжа Аҳмад Яссавий мақбарасини зиёрат қилишгач, халқларимиз ўртасидаги дўстлик, ҳамкорлик ва ўзаро ёрдам тўғрисидаги шартнома бу ерга ташриф буюрган юз мингдан зиёд аҳоли кўз ўнгида тантанали суратда имзоладилар», — дейилади «Ўзбекистон овози» эълон қилган хабарда.

2 июль куни Ўзбекистон парламентининг навбатдаги сессияси очилади. Шу муносабат билан газеталарда сессияда кўриладиган масалаларга бағишланган материаллар берилмоқда. Улардан бири «Ўзбекистон Республикаси фуқаролиги тўғрисида»ги қонун лойиҳасидир. Бу лойиҳага бағишланган «Фуқаролик — муқаддас туйғу» материалида «Халқ сўзи» газетаси мухбири аҳоли фикрини ўрганган. «Мен бирданига иккита мамлакат фуқароси бўлишни истайман... Пулларимизнинг ҳар хил бўлишини, давлат чегара билан ажратилишини ҳеч қабул қилолмайман», — деган магазин мудираси Светлана Старикова мухбир билан суҳбатда.

Сессияда «Ўзбекистон Республикасида банклар ва банк фаолияти тўғрисида»ги масала ҳам муҳокама қилинади. Бу масала юзасидан Ўзбекистон Давлат банки (ҳозирги Марказий банк) бошқаруви раиси Файзулла Муллажонов «Халқ сўзи»га интервью берган. Интервьюдан маълум бўлишича, қонун билан «камида 1 миллион сўм маблағ билан хусусий очишга рухсат этиш назарда тутилмоқда».

1992 йилда Тошкентдаги завод ва фабрикаларнинг ошхоналарида, масалан, паловнинг нархи 2 сўмдан 10 сўмгача бўлган. Таққослаш учун, ошхоналардаги нарх-навога бағишланган «Тушликни чўнтак кўтарадими?» материалини босган «Тошкент оқшоми» газетасининг ўзи 2 сўм эди.

Орол ва Оролбўйини асраш қўмитаси раиси Пирмат Шермуҳамедов Туғилиш (Возрождение) оролидаги Россия ҳарбий базаси, шунингдек, сайғоқларни қираётган ҳарбийлар ҳақида интервью берган.

1992 йилда Ўзбекистонда Нодира таваллудининг 200 йиллиги нишонланган. Шу муносабат билан «Ўзбекистон овози» газетаси Нодира хотирасини абадийлаштириш бўйича айрим таклифларни ўртага ташлаган: «Тошкент метроси бекатларидан бири Нодира номига қўйилса; Андижон ва Фарғона вилоятларидаги шаҳар ёки раёнлардан бирига шоира номи берилса».

Дунёда нима гап? Грузияда ағдариб ташланган президент Звиад Гамсахурдиа тарафдорлари ҳокимиятни яна қайта қўлга олишга муваффақиятсиз уриниб кўрган, Қозоғистонда эса парламент биноси олдидаги норозилик намойиши иштирокчиларининг чодирлар шаҳарчаси куч билан тугатилган.

«Московские новости» газетасида СССР бош вазири Косигин билан Афғонистон Демократик Республикаси бош вазири, Инқилобий кенгаш раиси Тараки ўртасида 1979 йил 18 март куни бўлиб ўтган телефон орқали мулоқот матни эълон қилинган. Бу материални таржима қилиб босган «Халқ сўзи» газетасининг қайд этишича, «ушбу ҳужжат Афғон тупроғига ‘бостириб кириш ғояси‘ қандай туғилганлиги ҳақида тасаввур ҳосил қилишимизга ёрдам беради». Масалан, ушбу мулоқот давомида Афғонистон етакчиси СССРдан, хусусан, афғонларга яқинроқ бўлган ўзбеклардан иборат қўшин юборишни илтимос қилган.

 

Ушбу материал ҳуқуқлари муаллифларида сақланган ҳолда эълон қилиш шарти билан «Дарё» интернет-нашрига тақдим этилди